Inhalatory i nebulizatory

Inhalator a nebulizator – czym się różnią?

Inhalator jest pojęciem szerszych, bardziej ogólnym. Inhalacja to proces, który poprzez wdychanie leku umożliwia jego wprowadzenie do dróg oddechowych. Nebulizacja to natomiast jeden z rodzajów inhalacji. W jej przebiegu dochodzi do przekształcenia zawiesiny lub roztworu leku w aerozol. Przy pomocy inhalatora można podać lek w postaci proszku, a w nebulizatorze nie jest to możliwe. Inhalator wymaga też odpowiedniej techniki oddychania – jego działanie jest ściśle zsynchronizowane z wdechem. W przypadku nebulizatorów oddech może być swobodny. 

Inhalatory i nebulizatory są często stosowane w leczeniu różnego rodzaju chorób toczących się w obrębie dróg oddechowych. Korzysta się z nich przy schorzeniach przewlekłych oraz infekcjach o charakterze ostrym. Obecnie popularne stały się inhalacje na zatoki, inhalacje na kaszel lub katar. Innym skutecznym sposobem leczenia chorób układu oddechowego są irygacje. Irygator do płukania nosa i zatok umożliwia mechaniczne oczyszczenie nosa z nagromadzonego śluzu, patogenów i innych zanieczyszczeń. 

Inhalator siateczkowy, ultradźwiękowy czy pneumatyczno-tłokowy?

Inhalatory dla dorosłych i dzieci różnią się pod wieloma względami. Inhalator pneumatyczno-tłokowy (określany też czasami jako nebulizator pneumatyczny) ma stosunkowo duży rozmiar i jest dość głośny, ale jego koszt jest też niższy. Czas inhalacji jest jednak dość długi. W inhalatorze ultradźwiękowym wykorzystuje się generator drgań akustycznych, który umożliwia rozproszenie cząsteczek leku. Uzyskane w nim cząstki mają większy rozmiar, niż ma to miejsce w inhalatorze pneumatyczno-tłokowym. Wielkość cząsteczek wpływa na to, do którego miejsca układu oddechowego dotrze lek. Ultradźwiękowy inhalator dla dzieci i dorosłych pozwala na wytworzenie cząsteczek, które zazwyczaj docierają do oskrzeli i oskrzelików. Nie wszystkie leki do inhalacji  mogą być wprowadzane do inhalatorów ultradźwiękowych. W tego typu inhalatorach nie zaleca się umieszczania leków  w postaci zawiesin, które są dość często wykorzystywane w leczeniu przewlekłych chorób dróg oddechowych.

Wysoką jakością i wygodą stosowania wyróżnia się nebulizator membranowy, inaczej określany też jako nebulizator siateczkowy lub nebulizator typu mesh. Inhalator siateczkowy daje możliwość wytworzenia cząstek o wysokiej jednorodności. Mają one niewielkie rozmiary, dzięki czemu docierają do pęcherzyków płucnych. W przypadku nebulizatora membranowego nie zachodzi też ryzyko wpływu jego działania na temperaturę aerozolu, jak ma to miejsce przy innych typach inhalatorów. Nebulizator ten jest wysoce wydajny, a jego stosowanie wiąże się z najniższą stratą leku.

Niewątpliwą zaletą inhalatora siateczkowego jest cicha praca, co ma istotne znaczenie podczas stosowania inhalatora u dzieci lub osób nadwrażliwych na hałas. Warto jednak zaznaczyć, że inhalatory ultradźwiękowe również są dość ciche i nie generują takiego poziomu hałasu jak inhalatory pneumatyczne. Inhalator membranowy to inhalator przenośny, o niewielkich rozmiarach. Posiada on możliwość pracy na baterie, dzięki czemu bez trudu można zabrać go w podróż, jeśli zachodzi taka potrzeba. Siateczkowy inhalator bezprzewodowy umożliwia też przeprowadzenie stosunkowo szybkiej i krótkiej inhalacji. Do tego rodzaju nebulizatora można wprowadzać zdecydowaną większość leków. Nie wszystkie jednak krople i olejki do inhalacji nadają się do stosowania w inhalatorze membranowym. Nie zaleca się wprowadzania do niego roztworów o większej gęstości, np. soli fizjologicznej z kwasem hialuronowym.

Dobry inhalator dla dorosłych i dzieci – na jakie parametry zwrócić uwagę podczas zakupu?

Inhalatory dla dorosłych i dzieci różnią się pod względem danych technicznych. Mają one istotne znaczenie dla efektywności inhalacji. Szczególnie ważnym parametrem jest średnia wielkość cząstek (MMAD). Od niej bowiem zależy miejsce, do którego dostanie się lek. Jeśli ma on trafić do pęcherzyków płucnych, rozmiar cząstek musi być jak najmniejszy (ok. 2-3 μm). Większe cząsteczki dotrą do wyżej położonych pięter układu oddechowego, np. do oskrzeli. Warto zwrócić też uwagę na procent leku, który dociera do płuc, oznaczony jako FPF. Im jest on wyższy, tym lepiej.

Nebulizator do inhalacji różni się także pod względem tzw. objętości martwej. Oznacza ona objętość leku, które pozostanie w urządzeniu i nie przejdzie w postać aerozolu. Im jest ona niższa, tym lepiej. Istotnym parametrem jest też prędkość gazu nośnego, która wpływa na szybkość nebulizacji. Czas inhalacji też jest ważny, szczególnie w kontekście dzieci oraz osób, które muszą regularnie się inhalować. Pacjenci preferują krótką, efektywną inhalację. Wszystkie wymienione parametry znajdują się w instrukcji dołączonej do inhalatora lub widnieją na jego opakowaniu.

Inhalator dla dzieci – jak wybrać?

Wybierając dobry inhalator dla niemowlaka lub starszego dziecka warto wziąć pod uwagę generowany przez sprzęt poziom hałasu. Nebulizator membranowy lub ultradźwiękowy wyróżnia się cichszą pracą niż inhalator pneumatyczno-tłokowy. W przypadku dzieci istotne znaczenie może mieć też sam wygląd urządzenia. Obecnie wielu producentów wychodząc naprzeciw potrzebom najmłodszych pacjentów, wytwarza inhalatory o przyjaznym wyglądzie, który zachęca maluchy do inhalacji. 

Inhalator dla niemowląt musi być także dostosowany do rodzaju leku, który ma być inhalowany.  Zaletą inhalatora pneumatyczno-tłokowego jest uniwersalność. Można do niego wprowadzać wszystkie rodzaje leków. Jeśli dziecku mają być podawane jedynie leki mukolityczne lub zwykła, fizjologiczna sól do inhalacji , można wybrać inhalator ultradźwiękowy. Sól z dodatkiem kwasu hialuronowego lub ektoiny nie powinna być wprowadzana ani do inhalatora ultradźwiękowego, ani do inhalatora membranowego, ponieważ może to skutkować ich zatkaniem. Zdecydowanie przeciwwskazane jest też umieszczanie w nich olejków eterycznych, które są chętnie stosowane przy infekcjach oddechowych.

Wybierając nebulizator dla dzieci, trzeba również wziąć pod uwagę koszt urządzenia. Inhalatory pneumatyczne są znacznie tańsze niż nowoczesne nebulizatory membranowe. W przypadku części dzieci, istotna może być też opcja transportu inhalatora. Dotyczy to głównie pacjentów, którzy chorują na przewlekłe schorzenia dróg oddechowych i często przebywają poza domem. Siateczkowy nebulizator przenośny można bez problemu zmieścić w torebce, a do tego nie wymaga on stałego podłączenia do zasilania. Inhalator bezprzewodowy pracuje na baterie, dzięki czemu można korzystać z niego w różnych warunkach i okolicznościach. 

Obecnie wybór inhalatorów zarówno dla dzieci, jak i nebulizatorów dla dorosłych jest na tyle duży, że każdy może znaleźć urządzenie, dostosowane do jego potrzeb, preferencji i możliwości. Nie ma jednego inhalatora, który byłby odpowiedni dla wszystkich. 

Inhalator dla dzieci i dorosłych – z maseczką czy ustnikiem?

Do przeprowadzenia inhalacji wykorzystuje się ustnik lub maseczkę. Efektywniejsze jest korzystanie z ustnika. Ustnik pozwala bezpośrednio przedostać się cząsteczkom przez jamę ustną do układu oddechowego. Stosowanie maseczki wiąże się natomiast z większą strata leku. Rozpylony aerozol ma bowiem kontakt ze skórą w okolicy nosa i ust. Prowadzi to nie tylko do większych strat leku, ale też stwarza ryzyko działań niepożądanych, które mogą mieć znaczenie szczególnie w przypadku konieczności wykonywania częstych inhalacji. Nebulizator dla dorosłych powinien być więc stosowany z ustnikiem. Wyjątkiem są sytuacje, w których pacjent ma ograniczoną sprawność ruchową. Wówczas, wygodniejsze i bardziej komfortowe może być dla niego korzystanie z maseczki. Należy przy tym pamiętać, że musi ona ściśle przylegać do twarzy. Używając maseczki, wskazane jest oddychanie przez usta. Nebulizator dla dzieci do 3 roku życia również może być stosowany z maseczką. Jeśli zachodzi możliwość, starsze dzieci warto już przyzwyczajać do używania ustnika. 

Jeżeli z inhalatora ma korzystać cała rodzina, której członkowie są w różnym wieku, warto zwrócić uwagę, czy do inhalatora dołączona jest i maseczka i ustnik. Dostępny jest też zestaw do inhalacji. Daje to możliwość dokupienia dodatkowej maseczki i ustnika. Przy zakupie inhalatora dla kilku członków rodziny dobrze jest również sprawdzić, czy posiada on możliwość pracy w trybie ciągłym. Pozwoli to przeprowadzić inhalację u kilku osób pod rząd. Wybrane zestawy z inhalatorami wyposażone są także w irygator do nosa. Urządzenie to jest przydatne do oczyszczania nosa i przywrócenia swobodnego oddechu. Podczas korzystania z irygatora potrzebne są saszetki do płukania zatok i nosa , w których znajduje się proszek do rozpuszczenia w wodzie. 

Jak korzystać z inhalatora?

Inhalator, nebulizator dla dorosłych i dzieci jest dość łatwy w użytkowaniu. Konieczne jest jednak uważne zapoznanie się z instrukcją obsługi oraz przestrzeganie zaleceń dotyczących czyszczenia i dezynfekcji urządzenia. Wpływa to na efektywność inhalacji oraz możliwość długotrwałego korzystania z wybranego modelu. W pierwszej kolejności należy połączyć wszystkie części inhalatora, po czym konieczne jest jego podłączenie do prądu (jeśli nie pracuje na baterie). Następnie należy odmierzyć potrzebną dawkę leku i wprowadzić ją do nebulizatora. 

Czy nebulizator bezprzewodowy lub pneumatyczny zawsze wymaga rozcieńczania leku solą fizjologiczną? Nie, standardowo nie zaleca się rozcieńczania leku solą, ponieważ prowadzi to do wydłużenia czasu inhalacji. Jednak przy podejmowaniu decyzji o dodaniu do leku soli koniecznie należy też wziąć pod uwagę minimalną ilość leku, która wymagana jest do wprowadzenia do użytkowanego modelu inhalatora. Jeśli zalecona ilość preparatu jest od niej mniejsza, należy dodać do niej sól fizjologiczną. Co ważne, dodając do inhalatora lek w postaci zawiesiny, niezbędne jest wstrząśnięcie ampułką przed wprowadzeniem go do urządzenia.

Inhalator na zatoki, katar czy też stosowany w innych wskazaniach powinien być użytkowany przez pacjenta w pozycji wyprostowanej. Nie zaleca się przeprowadzania inhalacji na leżąco. Nie należy też inhalować dziecka podczas snu. O zakończeniu inhalacji może informować charakterystyczny dźwięk z inhalatora. Niektóre urządzenia automatycznie się wyłączają, gdy zużyty zostanie cały płyn wprowadzony do pojemnika. Po zakończeniu korzystania z inhalatora ważne jest jego rozmontowanie  (w przypadku np. inhalatora pneumatyczno-tłokowego) oraz oczyszczenie poszczególnych części zgodnie z zaleceniami producenta. Zaniechanie tych czynności sprzyja namnażaniu się na ich powierzchni różnorodnych mikroorganizmów, które mogą prowadzić do rozwoju infekcji.

Inhalator a aspirator do nosa

Zarówno inhalatory, jak i aspiratory do nosa wykorzystuje się powszechnie w leczeniu różnego rodzaju infekcji układu oddechowego. Inne jest jednak przeznaczenie obu tych urządzeń. Inhalatory lub nebulizatory umożliwiają podanie leku w formie wziewnej do dróg oddechowych. Inhalacje są najbardziej efektywną metodą leczenia astmy czy też przewlekłej obturacyjnej choroby płuc. Inhalator membranowy jest też z powodzeniem użytkowany przez pacjentów z mukowiscydozą. W ciągu ostatnich lat często stosowany jest też inhalator na zatoki i kaszel, w celu oczyszczenia i nawilżenia dróg oddechowych.

Aspirator do nosa umożliwia natomiast mechaniczne usunięcie wydzieliny z nosa. Korzystanie z aspiratora jest szczególnie przydatne w przypadku dzieci, które nie potrafią jeszcze samodzielnie wydmuchać nosa. Aby im w tym pomóc, rodzice mogą w kontrolowany sposób usunąć nadmiar śluzu właśnie przy pomocy aspiratora.