Leki na wymioty i nudności
Podstawą postępowania w przypadku wymiotów jest niedopuszczenie do odwodnienia pacjenta. Dlatego na wymioty w pierwszej kolejności należy powoli i małymi łykami podawać choremu elektrolity. Bardzo rzadko sięga się natomiast po leki przeciwwymiotne. Jedyny lek tego typu dostępny bez recepty zawiera dimenhydrynat i raczej stosuje się go w przypadku występowania objawów związanych z chorobą lokomocyjną. Natomiast leki na nudności to zwykle ziołowe preparaty, m.in. na bazie imbiru, które łagodzą nieprzyjemne dolegliwości gastryczne i regulują procesy trawienne.
Nawadniające leki na wymioty
W czasie wymiotów organizm traci nie tylko wodę, ale też elektrolity, takie jak jony sodu, potasu czy chloru, które są niezbędne dla prawidłowego funkcjonowania niemal wszystkich układów i utrzymania równowagi wodno-elektrolitowej. Utrata płynów i soli mineralnych prowadzi do odwodnienia, które może być szczególnie groźne dla dzieci, osób starszych i osłabionych. Dlatego uzupełnianie elektrolitów jest podstawą leczenia wymiotów.
Jakie składniki powinien zawierać dobry preparat elektrolitowy?
Sód (Na⁺) – niezbędny do utrzymania równowagi wodno-elektrolitowej i ciśnienia osmotycznego,
Potas (K⁺) – reguluje pracę serca i mięśni, tracony w dużych ilościach podczas wymiotów,
Chlorki (Cl⁻) – wspierają równowagę kwasowo-zasadową i gospodarkę wodną,
Glukozę lub cytrynian sodu – wspomagają wchłanianie sodu i wody w jelicie cienkim.
Ważne, aby proporcje preparatu było odpowiednio zbilansowane, zgodnie z zaleceniami WHO. Do rozpuszczenia saszetek z elektrolitami najlepiej użyć wody przegotowanej lub niskozmineralizowanej. Aby zamaskować słony i mało przyjemny smak elektrolitów, można je również rozpuścić w soku jabłkowym. Gotowy preparat można podawać schłodzony. Bardzo istotne, aby pić elektrolity bardzo małymi łykami. Najlepiej nabierać łyżeczką i rozlewać płyn w jamie ustnej. W przypadku dzieci można zastosować do podawania elektrolitów strzykawkę. Sposób ich podawania jest bardzo ważny, ponieważ należy pamiętać, że picie samo w sobie wzmaga odruch wymiotny.
Podczas wymiotów szczególnie szybko mogą odwodnić się dzieci. Niepokojące objawy, które mogą wskazywać na ten stan to m.in. brak łez podczas płaczu, sucha i lepka jama ustna, mniejsza ilość moczu (poniżej 1–2 mokrych pieluch na 6 godzin), apatia, senność lub drażliwość, zimne dłonie i stopy, przyspieszony oddech, utrata elastyczności skóry. Nie należy wówczas zwlekać, tylko szybko trzeba zgłosić się z maluchem do lekarza. Możliwe, że zostanie mu podany lek przeciwwymiotny dla dzieci, ale najprawdopodobniej konieczne będzie nawodnienie dziecka za pomocą kroplówki. Odwodnienie na skutek intensywnych wymiotów może wystąpić również u osób dorosłych, wówczas manifestuje się ono osłabieniem, spadkiem ciśnienia krwi, zagęszczeniem i zaciemnieniem moczu, zaburzeniami świadomości, czy też suchością błon śluzowych.
Kiedy można zastosować lek przeciwwymiotny?
Warto mieć świadomość, że organizm przez wymioty oczyszcza się. Dlatego, jeśli wymioty są wywołane przez wirusy lub zatrucie pokarmowe zwykle tabletki przeciwwymiotne nie są stosowane. Chyba że objawy utrzymują się długo, są intensywne i pacjentowi grozi odwodnienie, wówczas po konsultacji z lekarzem wdraża się odpowiednie środki przeciwwymiotne. Zwykle są to jednak leki na receptę, które bardzo często stosuje się u pacjentów onkologicznych, tj.
· Ondansetron, który jest silnym, bardzo specyficznym inhibitorem receptorów 5-HT3 i blokuje inicjowanie odruchu wymiotnego z nerwu błędnego,
· Metoclopramid- antagonista receptorów dopaminowych, który przenika przez barierę krew-mózg, działa uspokajająco i przeciwwymiotnie, a także hamuje nudności.
Dostępne tabletki przeciwwymiotne bez recepty zawierają w swoim składzie dimenhydrynat. Jest to lek przeciwhistaminowy, które działa silnie hamująco na ośrodek wymiotny w rdzeniu przedłużonym i odruchy błędnikowe. Dodatkowo zmniejsza napięcie mięśni gładkich brzucha, spowalnia perystaltykę przewodu pokarmowego, hamuje czynność wydzielniczą ślinianek i osłabia funkcje wydzielnicze żołądka. Po jego zastosowaniu pacjent odczuwa spadek koncentracji i sedację. Te tabletki na wymioty można stosować u dzieci od 6. roku życia oraz osób dorosłych. Należy jednak pamiętać, że ich wskazaniem do stosowania jest leczenie i zapobieganie chorobie lokomocyjnej. Nie zaleca się ich zażywania w przypadku infekcji wirusowej przebiegającej z nudnościami i wymiotami, czy też zatrucia pokarmowego.
Naturalny lek na wymioty
Naturalny lek przeciwwymiotny bez recepty to korzeń imbiru. Działa hamując ośrodek wymiotny w centralnym systemie nerwowym, przyspiesza opróżnianie żołądka i reguluje jego napięcie, co zmniejsza uczucie mdłości oraz uczucie pełności w nadbrzuszu, a ponadto redukuje skurcze mięśni gładkich jelit i żołądka, co łagodzi dolegliwości trawienne towarzyszące wymiotom. Dodatkowo należy pamiętać, że imbir jest bezpiecznym naturalnym środkiem i sprawdzi się zarówno dla cieci, kobiet w ciąży, jak i u pacjentów po chemioterapii, w ich przypadku jedynie wspomagająco. Można po niego sięgać zarówno w przypadku wirusowych infekcji żołądkowo-jelitowych, jak i w zatruciach pokarmowych.
Dodatek ekstraktu z korzenia imbiru zawierają zarówno krople na wymioty dla dzieci, jak również syrop na wymioty i nudności związane z chorobą lokomocyjną. Można również sięgać po świeży lub kandyzowany korzeń imbiru, dostępny w sklepach spożywczych. Chociaż korzeń imbiru rekomendowany jest głównie jako uzupełnienie leczenia przeciwwymiotnego, w wielu przypadkach bardzo dobrze się sprawdza.
Jaki lek na nudności sprawdzi się najlepiej?
Problemom trawiennym, wywołanym przez patogeny, czy też posiłek, nie zawsze towarzyszą wymioty, częściej są to nudności, czyli nieprzyjemne uczucie w nadbrzuszu i gardle. Wynika ono z pobudzenia ośrodka wymiotnego w rdzeniu przedłużonym. Tym czynnikiem mogą być toksyny (po lekach, chemioterapii), nadmierne emocje, dysfunkcje przewodu pokarmowego, a także zaburzenia błędnika, czy zmiany hormonalne, co ma miejsce podczas ciąży. Nudności mogą towarzyszyć również hipoglikemii, odwodnieniu, czy też przegrzaniu organizmu.
Nudności mogą łagodzić te same leki przeciwwymiotne dla dorosłych dostępne na receptę i bez recepty, jak również imbir, czy zobojętniające kwas żołądkowy środki, stosowane również w przypadku zgagi, tj. mleczka zawierające węglany, wodorowęglany czy związki glinu, jak również ziołowe ekstrakty z prawoślazu czy lukrecji. Gdy problem jest mocno nasilony, można sięgać po tabletki na nudności zawierające dimenhydrynat, ale warto jednak poznać przyczynę nudności, wówczas eliminacja dysfunkcji będzie skuteczniejsza. W niektórych przypadkach na nudności spowodowane przez problemy trawienne pomogą ziołowe herbatki z rumianku, imbiru, jak również zawierające ziołowe ekstrakty leki na układ pokarmowy i lepsze trawienie.
Przeciwwymiotne leki są rzadko stosowane bez rekomendacji lekarskiej. Podstawą postępowania terapeutycznego w przypadku wymiotów jest dbanie o nawodnienie pacjenta. Popularnym środkiem na wymioty i nudności, który jednocześnie jest bezpieczny i nie powoduje sedacji i spadku koncentracji jest imbir. Krople przeciwwymiotne i syrop przeciwwymiotny zawierające ekstrakt z korzenia imbiru mogą być stosowane u dzieci i kobiet w ciąży. Dostępne na rynku tabletki przeciw wymiotom bez recepty zawierają dimenhydrynat- substancję o działaniu przeciwhistaminowym, która blokuje ośrodek wymiotny w centralnym systemie nerwowym. Niemniej jednak tego typu środki przeciwwymiotne bez recepty przeznaczone są do leczenia i profilaktyki choroby lokomocyjnej.