Bóle menstruacyjne - jak skutecznie złagodzić ból podczas miesiączki?

Czym spowodowany jest ból menstruacyjny?

Ból menstruacyjny podczas okresu jest dolegliwością towarzyszącą fizjologicznemu procesowi comiesięcznego krwawienia. Dolegliwości te pochodzą od macicy. Ból brzucha przed okresem nie jest nieprawidłowością fizjologiczną. Może on pojawić się 1-3 dni przed spodziewanym okresem i krwawieniem. Kiedy nasilają się bóle menstruacyjne? Najczęściej apogeum bólu pojawia się w pierwszym lub drugim dniu miesiączki i stopniowo słabnie. Najczęściej ból brzucha podczas okresu pojawia się w ciągu 24 godzin od rozpoczęcia krwawienia. 

Jakimi słowami kobiety opisują ból miesiączkowy? To najczęściej bolesne skurcze, które mogą promieniować w kierunku nóg lub części lędźwiowej kręgosłupa. Oczywiście to nie wszystko - dolegliwościom bólowym na chwilę przed okresem i na początku krwawienia towarzyszą inne symptomy jak biegunka lub zaparcia, bóle głowy oraz częsta potrzeba opróżniania pęcherza. Niestety problemy z miesiączką są dużo szersze i wykraczają poza nieprzyjemny ból.

Za ból menstruacyjny (miesiączkowy) odpowiadają bolesne skurcze macicy. Jest to kwestia równowagi między produkowanymi prostaglandynami w macicy jak E2 i F2-alfa, które reguluje progesteron (przed krwawieniem jego poziom spada, co wiąże się ze zwiększoną produkcją wspomnianych związków odpowiedzialnych za ból).

Bóle menstruacyjne - rodzaje

Zależnie od pochodzenia bóle menstruacyjne mogą mieć dwojaki charakter. Bolesne miesiączkowanie dzieli się na:

• pierwotne - wiąże się z niewystępowaniem przyczyn organicznych w budowie narządów rodnych,
• wtórne – towarzyszą mu zmiany organiczne m.in. w obrębie macicy i są to zmiany jak endometrioza i polipy endometrialne, polipy, mięśniaki, guzy miednicy mniejszej, a także celiakia, IBS.
   

Warto podkreślić fakt, że bolesne miesiączkowanie (tzw. dysmenorrhea) dotyczy znacznej ilości kobiet. Zależnie od dolegliwości bólowych silne bóle menstruacyjne występują u ok. 15% kobiet. Około 50% kobiet dokuczają umiarkowane ból brzucha podczas okresu. Pierwotne bóle miesiączkowe najczęściej dotyczy nastolatek (kilka miesięcy od pierwszej miesiączki) i kobiet w okolicy 20. roku życia. Wtórne dolegliwości okresowe występują częściej u kobiet po 30.

Czym różni się ból menstruacyjny pierwotny od wtórnego?

Ma charakter skurczowy w obrębie podbrzusza, z kolei wtórny ból menstruacyjny jest niekiedy nie do zniesienia, a także opisywany jest jako tępy, rozlany, ciągły i pulsujący. Faktem jest również to, że ból podbrzusza przed okresem w przypadku zespołu bolesnego miesiączkowania jest silniejszy niż w postaci pierwotnej. Dodatkowo wiele kobiet może odczuwać ból podbrzusza w czasie od owulacji do miesiączki, co może wiązać się ze skurczami jajowodów, a także procesem pęknięcia pęcherzyka jajnikowego.

Warto jednak zadać pytanie - jak złagodzić ból miesiączkowy? Każda kobieta ma swoje sposoby na ból miesiączkowy. Najczęściej są to dostępne bez recepty leki na ból menstruacyjny.

Jak złagodzić ból miesiączkowy? Po jakie leki sięgnąć w pierwszej kolejności?

Sposoby na bóle miesiączkowe to chociażby leki bez recepty. Są to środki przeciwbólowe oparte na substancjach czynnych jak paracetamol, ibuprofen, naproksen, deksketoprofen lub ketoprofen, a także metamizol. Ważne jest jednak to, że nie należy mieszać różnych leków NLPZ w jednym czasie - może to nasilić skutki uboczne tej grupy leków nie mając znaczenia dla skuteczności terapeutycznej. Jedyne połączenie stosowane w niektórych lekach na ból to paracetamol i ibuprofen w proporcji 500 + 200 mg.

Co oprócz tego warto zastosować na ból brzucha przed i podczas okresu? Są to leki spazmolityczne (rozkurczające), które działają na mięśnie gładkie układu rozrodczego i pokarmowego. Wśród leki rozkurczowe na ból brzucha związany z menstruacją to:

• butylobromek hioscyny,
• drotaweryna.
   

Jedna z substancji z grupy NLPZ wykazuje się również słabym działaniem rozkurczającym - jest to metamizol sodowy. Jest to ciekawy składnik dostępny w postaci tabletek i saszetek. Oprócz tego metamizol dostępny jest również w połączeniu z drotaweryną i kofeiną pod nazwą Vemonis Femi w opakowaniach po 6 i 12 tabletek.

Warto także podkreślić, że w łagodzeniu bólu okresowego nie należy stosować salicylanów, tj. kwas acetylosalicylowy i jego pochodne. Mogą one nasilić krwawienie miesiączkowe i je wydłużyć.

Jak jeszcze można złagodzić ból brzucha podczas okresu? Pomocne są domowe metody, które można z powodzeniem stosować razem z typowymi środkami pierwszego rzutu w bolesnej miesiączce.

Domowe sposoby na ból miesiączkowy

W ramach domowych metod na bolesną miesiączkę warto sięgnąć po leczniczą i łagodzącą ból moc ciepła. Są to przede wszystkim ciepłe okłady, poduszka elektryczna, żelowe kompresy ciepło-zimno. Jak ciepło łagodzi ból menstruacyjny? Może rozluźnić mięsień jakim jest macica. Na podobnej zasadzie działa również ciepła kąpiel z dodatkiem soli mineralnych.

Co jeszcze pomaga na bóle miesiączkowe? Jest to aktywność fizyczna o odpowiednim nasileniu, czyli bardzo łagodny trening lub gimnastyka. Warto oprócz tego sięgnąć po ćwiczenia na bóle menstruacyjne. Są to ćwiczenia relaksacyjne opierające się na technikach oddechowych. Dodatkowo warto sięgnąć po tzw. asany z jogi. Chodzi o konkretne ćwiczebne pozycje, jakie zajmuje kobieta w trakcie uprawiania jogi. Spora część z pozycji (asan) opiera się na rozluźnieniu miednicy i jej narządów. Joga zatem podpowiada co na bóle menstruacyjne - jak leżeć, aby nie bolało lub bolało mniej.

Znaczenie mają również pomniejsze aktywności jak np.:

• akupresura - uciskanie zagłębień na stopach, które powiązane są z narządami miednicy,
• delikatny masaż podbrzusza z dodatkiem olejku eterycznego np. lawendowego zgodnie z ruchem wskazówek zegara,
• warto przyjąć pozycję leżącą na plecach z rozluźnionymi lub lekko zgiętymi nogami (warto unikać leżenia na brzuchu),
  porządne posiłki, wartościowe jedzenie i przemyślana dieta na ciężki czas z pominięciem produktów zawierających kwas arachidonowy, np. wątróbka wieprzowa, żółtka jaj,
• witaminy i minerały - istotne znaczenie mają witaminy z grupy B (B1 i B3 po 100 mg dwa razy dziennie), magnez, wapń, cynk, witamina E,
• kwasy omega-3 i omega-6 posiadają potencjał przeciwzapalny, stanowią dodatkowo substraty do produkcji prostaglandyn rozkurczowych.
   

Osobnym i ważnym aspektem są zioła na bóle menstruacyjne. Istotne znaczenie mają liście maliny właściwej, które zawierają składnik jakim jest fragryna (rozluźnia macicę, ogranicza ból, pomaga w nadmiernym krwawieniu miesiączkowym). Inna możliwość to kalina koralowa, rumianek (działanie spazmolityczne), mięta, imbir lekarski (posiada właściwości przeciwzapalne, może hamować produkcję prostaglandyn). Rzadziej wspominanym surowcem na bóle miesiączkowe jest ekstrakt z kory sosny nadmorskiej (do stosowania 2 razy dziennie po 100 mg ekstraktu).

Jak łagodzić silne bóle menstruacyjne, gdy leki bez recepty nie wystarczą?

Silny ból miesiączkowy zarówno przed menstruacją i w jej trakcie powinien skłonić kobietę do konsultacji ginekologicznej, szczególnie gdy zmienił on swoje nasilenie, rodzaj (ze skurczowego na tępy i rozlany) jak i długość trwania. Przyczynami tego stanu są wymienione nieco wcześniej zmiany związane z endometriozą, mięśniakami i polipami. Oprócz tego wymienia się również zwężenie kanału szyjki macicy.

Inne przyczyny silnych bólów miesiączkowych to zaburzenia hormonalne związane m.in. z zespołem napięcia przedmiesiączkowego. Jednym ze środków, które mogą pomóc złagodzić ból miesiączkowy jest niepokalanek mnisi. Nie działa on od razu, ale w efekcie regularnego stosowania przez okres kilku tygodni, ogranicza produkcję prolaktyny. Ta z kolei zwiększa produkcję progesteronu chroniącego przed probólowymi prostaglandynami produkowanymi w macicy. 

Niekiedy w przypadku bólu miesiączkowego, który jest nie do zniesienia, wiele kobiet sięga po mocniejszy lek przeciwbólowy jak ketoprofen (dawka 100 mg dostępna na receptę). Z przepisu lekarza stosuje się także dwie inne substancje jak kwas mefenamowy (zwykle 3 razy dziennie po 500 mg) lub nimesulid (2 razy dziennie po 100 mg). Oba te leki działają przeciwbólowo i przeciwzapalnie. 

Ból menstruacyjny to zmora wielu kobiet. Dobrze wiedzieć jak skutecznie sobie z nim poradzić i w jakie leki wyposażyć domową apteczkę. W tym szczególnym czasie kobieta powinna pomyśleć o sobie i spróbować się zrelaksować, zwolnić tempo. Stres i pośpiech dnia codziennego sprawiają, że jeszcze trudniej przetrwać te ciężkie dni w miesiącu. Panowie nie powinni zapominać o wsparciu swoich partnerek w tym czasie i większej tolerancji na ich nerwowe zachowanie.