Ból ucha u dziecka i osoby dorosłej - przyczyny, leczenie, domowe sposoby

Ból ucha - charakterystyka

Ból ucha jest nieprzyjemnym doświadczeniem, które może pojawić się w każdym wieku. Najczęściej występuje nagle i ma z reguły dość duże nasilenie. Może być odczuwane jako pulsujący, rozpierający lub kłujący ból ucha. Niektórzy pacjenci skarżą się też na swędzenie i pieczenie. Często dochodzi do zaburzenia słuchu oraz pojawienia się szumów usznych. Zauważalny może być obrzęk i zaczerwienienie ucha. Przy ostrym zapaleniu ucha środkowego, które jest najczęstszą przyczyną bólu ucha u dziecka, zazwyczaj występują też osłabienie, gorączka, rozdrażnienie i wymioty. Na zapalenie ucha u małych dzieci, poniżej 2. roku życia, może wskazywać pocieranie uszka, spadek apetytu, zwiększona płaczliwość, a często również biegunka.

Ból gardła i ucha często jest oznaką infekcji. Zwykle, zapalenie ucha środkowego rozwija się z infekcji górnych dróg oddechowych. Wirusy z nosa i nosogardzieli przemieszczają się trąbką słuchową w kierunku jamy bębenkowej. Wywołują stan zapalny tkanek i tworzą korzystne warunki do namnażania się bakterii. Większość przypadków zapalenia ucha środkowego to infekcje mieszane: wirusowo-bakteryjne.

Ból ucha - ICD10, czyli Międzynarodowa Klasyfikacja Chorób i Problemów Zdrowotnych, ma przypisany dla niego numer H92.0

Ból ucha u dzieci i dorosłych

Ból uszu może mieć wiele przyczyn. Oto wybrane z nich:

• ostre zapalenie ucha środkowego - najczęstsza przyczyna bólu ucha u dziecka. Rozwija się u większości maluchów do 3. roku życia, przy czym najwięcej zachorowań ma miejsce między 6. a 12. miesiącem życia. Pojawia się pulsujący ból ucha, nasilający się w nocy i mogący promieniować za ucho. Występuje najczęściej w okresie zimowym,
• ostre zapalenie ucha zewnętrznego - dotyczy głównie starszych dzieci i osób dorosłych. Szczyt zachorowań przypada na lato. Pacjenci odczuwają silny ból ucha, upośledzenie słuchu, czasem stwierdza się obecność wycieku. Chorzy często skarżą się też na ból ucha przy dotyku, szczególnie przy pociąganiu za płatek małżowiny usznej,
• nagromadzenie woskowiny w przewodzie słuchowym - ból uszu nie jest tak silny, ale mogą wystąpić problemy z wyraźnym słyszeniem dźwięków, szumy uszne, a także uczucie pełności w uchu,
• grzybicze zapalenie ucha - ból uszu w tym przypadku nie jest typowym objawem infekcji. Charakterystyczny jest natomiast świąd ucha,
• urazy w obrębie przewodu słuchowego - może to być przypadkowe uszkodzenie błony bębenkowej podczas oczyszczania ucha przy pomocy patyczka higienicznego, a także odmrożenie lub oparzenie ucha,
• obecność ciała obcego w uchu - jest to przyczyna bólu ucha, która najczęściej dotyczy dzieci,
• różnica ciśnień między środowiskiem zewnętrznym a uchem środkowym również może powodować ból ucha w środku.

Ból uszu może mieć też przyczyny pozauszne, czyli niezwiązane bezpośrednio z samym uchem. Istnieją bowiem połączenia nerwowe między uszami a innymi narządami. Ból ucha może więc pojawić się przy stanach zapalnych zębów, zapaleniu gardła, zapaleniu migdałków, a także stanach zwyrodnieniowych kręgosłupa. Ból uszu wywołany czynnikiem pozausznym najczęściej rozwija się stopniowo i ma mniejsze nasilenie.

Ból ucha - COVID jest infekcją wirusową, która obecnie wiąże się z wystąpieniem dolegliwości przypominających chorobę przeziębieniową. Może zdarzyć się, że wirusy z części nosowo-gardłowej przedostaną się do ucha i wywołają w nim stan zapalny, skutkujący bólem uszu. Bez wykonania odpowiedniego testu diagnostycznego trudno jednak może być prawidłowo odróżnić COVID od zwykłego przeziębienia.

Co na ból ucha u dziecka można zastosować?

Co na ból ucha u dziecka działa skutecznie i bezpiecznie? Leczenie bólu ucha zależy od jego przyczyny. W przypadku najmłodszych, ból ucha najczęściej wynika z ostrego zapalenia ucha środkowego. Dolegliwości bólowe ustępują samoistnie w ciągu 24-48 godzin. U większości dzieci wystarczy podanie leku przeciwbólowego i przeciwgorączkowego, który złagodzi odczuwany ból. W pierwszej kolejności zalecany jest ibuprofen (np. Ibum lub Nurofen w zawiesinie). Jeśli ibuprofen jest przeciwwskazany, można sięgnąć po paracetamol (np. Pedicetamol lub Apap Forte w zawiesinie). Czasami, lekarz może zadecydować o włączeniu do leczenia antybiotyku.

Jeśli ból ucha i inne dolegliwości wynikają z nagromadzenia w przewodzie słuchowym woskowiny, można zastosować preparat do higieny uszu. Dla dzieci bezpieczny jest spray Vaxol, Voskolix lub krople Cerumex. Jak dotąd nie wykazano, aby któryś składnik tego typu środków był bardziej skuteczny od innych. Preparaty do higieny uszu zaleca się najczęściej stosować u dzieci powyżej 1. roku życia. U młodszych, rekomendowana jest wcześniejsza konsultacja z lekarzem.

Ból ucha u dziecka poniżej 6. miesiąca życia, a także u starszego dziecka, u którego jednocześnie występuje gorączka, wymioty lub wyciek z ucha, zawsze wymaga wizyty u lekarza. Przewlekły lub nawracający ból ucha również powinien być poddany odpowiedniej diagnostyce.

Jak leczyć ból ucha u osób dorosłych?

Ból ucha u dorosłych, podobnie jak ból ucha u dzieci, leczy się przyczynowo. Ostre zapalenie ucha środkowego w osób dorosłych występuje rzadziej. Jeśli jednak to właśnie ono jest odpowiedzialne za odczuwane objawy, również zaleca się stosowanie leku z ibuprofenem lub paracetamolem. Wspomagająco, można też sięgnąć po lek do ucha z salicylanem choliny (np. Otinum, Ototalgin), który działa przeciwzapalnie i przeciwbólowo.

Ból ucha przy przełykaniu często pojawia się przy zapaleniu ucha zewnętrznego. W tym przypadku ulgę w bólu przyniesie lek przeciwzapalny na bazie ibuprofenu (np. Ibupar), diklofenaku (np. Voltaren ActiForte) lub innej substancji z grupy niesteroidowych leków przeciwzapalnych.

O tym, jak dobrać odpowiedni preparat pisaliśmy w artykule: Czym kierować się wybierając lek przeciwbólowy?

Przy zapaleniu ucha zewnętrznego również można pomocniczo zastosować wspomniane już krople przeciwzapalne z salicylanem choliny. Działanie znieczulające posiadają natomiast krople z lidokainą o nazwie Lix. Są one zalecane przy stanach zapalnych ucha, które przebiegają z bólem. Dobrze powinny sprawdzić się również u osób, u których ze względu na częsty kontakt z wodą (np. regularne korzystanie z basenu), dochodzi do rozwoju infekcji uszu.

Ból ucha u osób dorosłych rzadziej wynika z zalegania w przewodzie słuchowym nadmiernej ilości wydzieliny. Jeśli jednak jest ona przyczyną bólu, można zastosować preparat, który rozrzedzi woskowinę i ułatwi jej usunięcie. Może być to spray Solwax Active, Fonix Higiena Uszu lub inny preparat do higieny ucha.

Domowe sposoby na ból ucha u dzieci i dorosłych

Ból ucha - domowe sposoby przez część osób wykorzystywane są w pierwszej kolejności do łagodzenia odczuwanych dolegliwości. Jakie domowe sposoby na ból ucha u dorosłych i dzieci warto zastosować? Można wykorzystać olejek kamforowy do wcierania w okolicę ucha lub użycia w formie okładów. Nie wprowadzajmy jednak olejku kamforowego do przewodu słuchowego. Olejek może być stosowany u dorosłych i dzieci powyżej 6. roku życia.  Amol na ból ucha może być aplikowany w ten sam sposób. Niektórzy polecają nasączanie wacika amolem i umieszczanie go w przewodzie słuchowym. Nigdy jednak tego nie róbmy, aby nie wywołać podrażnienia i nie uszkodzić elementów znajdujących się w uchu.

Woda utleniona na ból ucha? Podobnie jak wymieniony wyżej amol i olejek kamforowy, woda utleniona na powinna być wkraplana bezpośrednio do ucha przy odczuwaniu bólu i innych oznak infekcji. Niektórzy wykorzystują wodę utlenioną do oczyszczania ucha z nagromadzonej woskowiny. Nie ma jednak podstaw do tego aby sądzić, że woda utleniona skuteczniej oczyści uszy od zwykłej wody destylowanej lub preparatu do higieny ucha. Produkty te są jednak bezpieczniejsze, a ryzyko podrażnienia przewodu słuchowego po ich zastosowaniu minimalne. W przypadku wody utlenionej, może dojść do podrażnienia skóry.

Ból ucha u dziecka - domowe sposoby to również ciepłe okłady przykładane w okolicy ucha. Rozgrzane tkanki są lepiej ukrwione, co może powodować szybsze ustąpienie stanu zapalnego. Jeśli ból ucha wynika z różnicy ciśnień, można sięgnąć po gumę do żucia.

Ból ucha ma wiele przyczyn. Najczęściej jest nagły i ostry, choć u niektórych pacjentów rozwija się nawracający, przewlekły ból ucha, który może zaburzać jakość życia. Dostępne są skuteczne leki na ból ucha, które złagodzą odczuwane dolegliwości i poprawią komfort chorego. Jeśli ból ucha trwa dłużej niż kilka dni, dotyczy małych dzieci lub towarzyszą mu inne niepokojące objawy, należy zgłosić się do lekarza.