Ból gardła - przyczyny, objawy, leczenie
magister farmacji
Ból gardła pojawia się o każdej porze roku, choć najczęściej występuje jesienią i zimą. Może mieć różne przyczyny, w związku z czym wymaga odmiennego leczenia. Jak odróżnić ból gardła wywołany infekcją wirusową od bakteryjnej? Co na ból gardła jest skuteczne?
Ból gardła pojawia się o każdej porze roku, choć najczęściej występuje jesienią i zimą. Może mieć różne przyczyny, w związku z czym wymaga odmiennego leczenia. Jak odróżnić ból gardła wywołany infekcją wirusową od bakteryjnej? Co na ból gardła jest skuteczne?
Ból gardła - przyczyny
Ból gardła to jedna z najczęstszych dolegliwości, z którą pacjenci zgłaszają się do lekarza. Dotyczy osób dorosłych i dzieci. Może rozwinąć się właściwie o każdej porze roku, choć przeważnie ból gardła pojawia się w okresie jesienno-zimowym. Może być ostry lub przewlekły. Zazwyczaj, mamy do czynienia z ostrym bólem gardła, który utrzymuje się od kilku do kilkunastu dni. Jeśli trwa dłużej - wiele tygodni, miesięcy, a czasem nawet lat - mówimy o przewlekłym bólu gardła.
Ból gardła zdecydowanie najczęściej wynika z rozwoju infekcji. Ostre zapalenie gardła w 70-85% przypadków u dzieci powyżej 3. roku życia i 90-95% osób dorosłych powodowane jest przez wirusy. Tylko w 15-30% przypadków u dzieci i 5-10% u osób dorosłych, za ból gardła odpowiadają bakterie. Inne możliwe przyczyny bólu gardła to:
- infekcja grzybicza,
- oparzenie lub uszkodzenie błony śluzowej gardła w wyniku spożycia pokarmu,
- przeciążenie strun głosowych,
- przewlekłe zapalenie zatok lub migdałków podniebiennych,
- narażenie gardła na nawiew suchego powietrza - latem obniżanie temperatury w pomieszczeniach klimatyzacją, zimą - ogrzewanie,
- długotrwały lub częsty kontakt z dymem papierosowym,
- ekspozycja na zanieczyszczenia środowiska lub chemikalia,
- refluks żołądkowo-przełykowy,
- alergia,
- zmiany hormonalne zachodzące np. podczas menopauzy,
- rak gardła, krtani lub migdałków podniebiennych.
Suchość w gardle i inne objawy związane z bólem gardła
Ból, suchość w gardle, ucisk, pieczenie w gardle i inne dodatkowe objawy, pomagają ustalić przyczynę tych dolegliwości i dobrać odpowiednie leczenie. Jak zostało już wcześniej wspomniane, najczęstszą przyczyną tego rodzaju bólu jest wirusowe zapalenie gardła. Charakterystyczne jest wówczas jednoczesne występowanie kataru, kaszlu, osłabienia i bólu mięśni. Choroba rozwija się stopniowo. Zazwyczaj pierwszym symptomem jest katar, a dopiero po 2-3 dniach pojawia się ból gardła przy przełykaniu. Na bakteryjne pochodzenie infekcji wskazuje nagły początek choroby, gorączka, obrzęk i przekrwienie migdałków, a także powiększone i bolesne węzły chłonne szyjne.
Ból gardła - COVID czy przeziębienie?
Dominujący obecnie wariant koronawirusa (Omikron) wywołując infekcje prowadzi do pojawienia się objawów bardzo zbliżonych do zwykłego przeziębienia. Bez przeprowadzenia odpowiednich testów trudno może być odróżnić od siebie te schorzenia.
Białe grudki w gardle.
Białe grudki w gardle w połączeniu z bólem i nieprzyjemnym zapachem z ust mogą świadczyć o rozwoju tzw. czopów lub kamieni migdałkowych. Tworzą je złuszczone komórki naskórka oraz komórki układu odpornościowego. Kamienie migdałkowe nie rozwijają się często. Podobnie jak opryszczkowe zapalenie gardła, które zazwyczaj dotyczy osób z zaburzeniami odporności. W przypadku tej choroby, na tylnej ścianie gardła pojawiają się pęcherzyki wypełnione płynem lub wrzodziejące zmiany. Czasami widoczne są również drobne pęcherze, bąble na języku przy gardle. Typowa jest też wysoka gorączka. Opryszczkowe zapalenie gardła najczęściej rozwija się u dzieci do 10. roku życia.
Ból gardła a refluks żołądka.
Coraz więcej mówi się o tym, że przyczyną bólu gardła może być również refluks żołądkowo-przełykowy. U chorego pojawia się zazwyczaj też zgaga, uczucie pieczenia za mostkiem i cofania się treści pokarmowej z żołądka do przełyku. Objawy te nasilają się w pozycji pochylonej, a także po położeniu się do łóżka. W poważniejszych przypadkach, w wyniku refluksu żołądkowo-przełykowego może pojawić się nadżerka w gardle.
Ucisk i suchość w gardle.
Ucisk w gardle, suchość w gardle i uczucie duszenia mogą mieć różne przyczyny. Czasami mają podłoże emocjonalne. Mogą wynikać też z chorób żołądka, tarczycy lub krtani, a także pojawić się w przebiegu chorób nowotworowych. Jeśli utrzymują się dłużej niż kilka dni, konieczna jest wizyta u lekarza.
Polip w gardle.
Polip w gardle, a właściwie polip krtani, to zmiana, która najczęściej pojawia się u palaczy oraz osób narażonych na pyły lub inne zanieczyszczenia środowiskowe. Pacjent może skarżyć się na chrypkę, kaszel, a także problemy ze swobodnym mówieniem. Polip widoczny jest podczas badania - laryngoskopii.
Afty.
Afta w gardle ma postać niewielkiego, okrągłego ubytku, otoczonego czerwoną obwódką. Stopniowo się powiększa i pokrywa żółtawym lub białawym nalotem. Afty na gardle, policzkach i podniebieniu mogą być wynikiem urazu mechanicznego lub obniżonej odporności organizmu.
Ból gardła a alergia.
Alergia również może być przyczyną tego objawu. Inne dolegliwości to: swędzenie, drapanie w gardle, uczucie przeszkody podczas przełykania i wydzielina z zatok w gardle. Chorzy czasem skarżą się na ciągłą flegmę w gardle i chrząkanie.
Rak gardła.
Objawy, które mogą wystąpić to przewlekły ból gardła, który początkowo ma stałe nasilenie, ale z biegiem czasu ulega nasileniu. Staje się coraz bardziej dokuczliwy dla chorego. Cechą charakterystyczną jest to, że ból zazwyczaj pojawia się tylko po jednej stronie gardła. Pacjent może narzekać również na ból przy przełykaniu.
Wymaz z gardła - diagnostyka bólu gardła
Duże znaczenie w diagnostyce bólu gardła i znalezieniu jego przyczyny ma dokładnie zebrany wywiad od pacjenta i obejrzenie gardła przez lekarza. Czasem konieczne jest wykonanie dodatkowych badań. Wymaz z gardła jest istotny przy podejrzeniu bakteryjnego zapalenia gardła. Przy prawidłowym jego przeprowadzeniu, rzadko daje wyniki fałszywie ujemne. Dostępne są też szybkie testy wykrywające antygeny paciorkowców, które stanowią główną przyczynę aginy. Taki test diagnostyczny można przeprowadzić też samodzielnie, w domu (np. Test Angina Strep A).
Badanie krwi może zostać zlecone, jeśli lekarz podejrzewa mononukleozę zakaźną, która przebiega z bólem gardła, wysoką gorączką i bezbolesnym powiększeniem węzłów chłonnych. Czasami, lekarz rodzinny może skierować pacjenta do laryngologa. Dotyczy to szczególnie tych sytuacji, w których przyczyna bólu gardła nie jest jasna lub dolegliwości mogą wskazywać na poważniejszą chorobę.
Ból gardła jest objawem, który może mieć bardzo wiele przyczyn. Do lekarza należy się zgłosić, jeśli:
- objawy mogą wskazywać na bakteryjne zapalenie gardła - silny ból gardła, gorączka, brak kaszlu i kataru, białawy nalot na migdałkach - wówczas może zachodzić konieczność włączenia do leczenia antybiotyku,
- dolegliwości utrzymują się dłużej niż kilka dni lub nie ustępują mimo leczenia
- ból gardła jest bardzo silny, utrudnia przyjmowanie posiłków lub pojawia się duszność,
- ból jest jednostronny, a jego nasilenie po pewnym czasie zaczyna narastać,
- nie towarzyszą mu żadne inne objawy infekcji.
Jak leczyć ból gardła?
Co na ból gardła pomoże złagodzić odczuwane dolegliwości? Wirusowe zapalenie gardła, które jest najczęstszą przyczyną tego objawu można skutecznie leczyć preparatami na ból gardła dostępnymi bez recepty. Można sięgnąć po pastylki przeciwbólowe i przeciwzapalne z flurbiprofenem - np. Strepsils Intensive lub Polopiryna Gardło. Ból skutecznie łagodzą też leki, które jednocześnie miejscowo znieczulają gardło i je odkażają. Są to m.in. tabletki Gardimax Medica i pastylki Inovox Express. Przy bakteryjnym zapaleniu gardła warto sięgnąć po leki, które wykazują działanie przeciwbakteryjne. Może być to Chlorchinaldin lub Sebidin. Silny ból gardła można łagodzić przy pomocy leków przeciwbólowych z ibuprofenem, aspiryną lub paracetamolem.
Jeśli ból gardła jest delikatny, przebiega z suchością błony śluzowej i chrypką, można zastosować preparat łagodzący i powlekający. Tak działa porost islandzki, który można znaleźć w syropie islandzkim, Tretussin Med lub pastylkach Fiorda i Isla.
Jako uzupełnienie leczenia, warto sięgnąć po domowe sposoby na ból gardła. Do tego celu można wykorzystać zioła. Ulgę powinno przynieść płukanie gardła roztworem szałwi lub gotową mieszanką ziół Septosan, która przeznaczona jest właśnie do leczenia stanów zapalnych gardła i jamy ustnej.
Ból gardła najczęściej ma niegroźną przyczynę, a pojawiające się dolegliwości można skutecznie łagodzić dobrze dobranymi preparatami bez recepty. Czasem jednak wymaga głębszej diagnostyki. Długotrwałe utrzymywanie się bólu gardła, wystąpienie gorączki, duszności lub problemów z przełykaniem zawsze powinno skłaniać pacjenta do konsultacji z lekarzem.
Bibliografia
1. Hryniewicz W., Albrecht P., Radzikowski A. i inni, Rekomendacje postępowania w pozaszpitalnych zakażeniach układu oddechowego, 2016, Wydawnictwo sfinansowane ze środków Narodowego Programu Ochrony Antybiotyków na lata 2011-2015
2. Kalicki B., Milart J., Wachnicka-Bąk A., Placzyńska M., Jung A., Ból gardła - kiedy leczenie objawowe jest wystarczające?, Pediatr Med Rodz, 2012, 8 (2), 107-110
3. Waśniewska-Okupniak E., Ból gardła, Lekarz POZ, 2020, 5, 253-257
Chociaż niniejszy serwis może zawierać informacje dotyczące kwestii medycznych, prawnych czy biznesowych informacje te nie mogą stanowić ani zastępować porady specjalisty. ADPHARMA SP. Z O.O. nie ponosi odpowiedzialności za jakiekolwiek konsekwencje związane bezpośrednio lub pośrednio z jakimikolwiek działaniami lub zaniechaniami podejmowanymi przez użytkownika w oparciu o informacje lub materiały zawarte w niniejszym serwisie. Chociaż ADPHARMA SP. Z O.O. podejmuje wszelkie uzasadnione środki, aby informacje na tej platformie były dokładne, kompletne i aktualne, nie ponosi odpowiedzialności za jakiekolwiek szkody lub straty związane z niedokładnością, niekompletnością, nierzetelnością lub brakiem aktualności informacji. Niniejszy serwis zawiera również publikacje naukowe, opinie ekspertów oraz wytyczne organizacji branżowych i naukowych. Wszelkie takie informacje stanowią wyłącznie opinie osób lub podmiotów, które je wyraziły i nie należy ich interpretować jako poglądów lub zobowiązań ADPHARMA SP. Z O.O.