Ból gardła - przyczyny, objawy, leczenie

Dominika Pagacz - Tokarek
Dominika Pagacz - Tokarek

magister farmacji

Ból gardła pojawia się o każdej porze roku, choć najczęściej występuje jesienią i zimą. Może mieć różne przyczyny, w związku z czym wymaga odmiennego leczenia. Jak odróżnić ból gardła wywołany infekcją wirusową od bakteryjnej? Co na ból gardła jest skuteczne?

Ból gardła - przyczyny, objawy, leczenie
źródło: Obraz autorstwa stefamerpik na Freepik
Spis treści

Ból gardła - przyczyny

Ból gardła to jedna z najczęstszych dolegliwości, z którą pacjenci zgłaszają się do lekarza. Dotyczy osób dorosłych i dzieci. Może rozwinąć się właściwie o każdej porze roku, choć przeważnie ból gardła pojawia się w okresie jesienno-zimowym. Może być ostry lub przewlekły. Zazwyczaj, mamy do czynienia z ostrym bólem gardła, który utrzymuje się od kilku do kilkunastu dni. Jeśli trwa dłużej - wiele tygodni, miesięcy, a czasem nawet lat - mówimy o przewlekłym bólu gardła.

Ból gardła zdecydowanie najczęściej wynika z rozwoju infekcji. Ostre zapalenie gardła w 70-85% przypadków u dzieci powyżej 3. roku życia i 90-95% osób dorosłych powodowane jest przez wirusy. Tylko w 15-30% przypadków u dzieci i 5-10% u osób dorosłych, za ból gardła odpowiadają bakterie. Inne możliwe przyczyny bólu gardła to:

 

  • infekcja grzybicza,
  • oparzenie lub uszkodzenie błony śluzowej gardła w wyniku spożycia pokarmu,
  • przeciążenie strun głosowych,
  • przewlekłe zapalenie zatok lub migdałków podniebiennych,
  • narażenie gardła na nawiew suchego powietrza - latem obniżanie temperatury w pomieszczeniach klimatyzacją, zimą - ogrzewanie,
  • długotrwały lub częsty kontakt z dymem papierosowym,
  • ekspozycja na zanieczyszczenia środowiska lub chemikalia,
  • refluks żołądkowo-przełykowy,
  • alergia,
  • zmiany hormonalne zachodzące np. podczas menopauzy,
  • rak gardła, krtani lub migdałków podniebiennych.

Suchość w gardle i inne objawy związane z bólem gardła

Ból, suchość w gardle, ucisk, pieczenie w gardle i inne dodatkowe objawy, pomagają ustalić przyczynę tych dolegliwości i dobrać odpowiednie leczenie. Jak zostało już wcześniej wspomniane, najczęstszą przyczyną tego rodzaju bólu jest wirusowe zapalenie gardła. Charakterystyczne jest wówczas jednoczesne występowanie kataru, kaszlu, osłabienia i bólu mięśni. Choroba rozwija się stopniowo. Zazwyczaj pierwszym symptomem jest katar, a dopiero po 2-3 dniach pojawia się ból gardła przy przełykaniu. Na bakteryjne pochodzenie infekcji wskazuje nagły początek choroby, gorączka, obrzęk i przekrwienie migdałków, a także powiększone i bolesne węzły chłonne szyjne.

 

Ból gardła - COVID czy przeziębienie?

 

Dominujący obecnie wariant koronawirusa (Omikron) wywołując infekcje prowadzi do pojawienia się objawów bardzo zbliżonych do zwykłego przeziębienia. Bez przeprowadzenia odpowiednich testów trudno może być odróżnić od siebie te schorzenia.

 

Białe grudki w gardle.

 

Białe grudki w gardle w połączeniu z bólem i nieprzyjemnym zapachem z ust mogą świadczyć o rozwoju tzw. czopów lub kamieni migdałkowych. Tworzą je złuszczone komórki naskórka oraz komórki układu odpornościowego. Kamienie migdałkowe nie rozwijają się często. Podobnie jak opryszczkowe zapalenie gardła, które zazwyczaj dotyczy osób z zaburzeniami odporności. W przypadku tej choroby, na tylnej ścianie gardła pojawiają się pęcherzyki wypełnione płynem lub wrzodziejące zmiany. Czasami widoczne są również drobne pęcherze, bąble na języku przy gardle. Typowa jest też wysoka gorączka. Opryszczkowe zapalenie gardła najczęściej rozwija się u dzieci do 10. roku życia.

 

Ból gardła a refluks żołądka.

 

Coraz więcej mówi się o tym, że przyczyną bólu gardła może być również refluks żołądkowo-przełykowy. U chorego pojawia się zazwyczaj też zgaga, uczucie pieczenia za mostkiem i cofania się treści pokarmowej z żołądka do przełyku. Objawy te nasilają się w pozycji pochylonej, a także po położeniu się do łóżka. W poważniejszych przypadkach, w wyniku refluksu żołądkowo-przełykowego może pojawić się nadżerka w gardle.

 

Ucisk i suchość w gardle.

 

Ucisk w gardle, suchość w gardle i uczucie duszenia mogą mieć różne przyczyny. Czasami mają podłoże emocjonalne. Mogą wynikać też z chorób żołądka, tarczycy lub krtani, a także pojawić się w przebiegu chorób nowotworowych. Jeśli utrzymują się dłużej niż kilka dni, konieczna jest wizyta u lekarza.

 

Polip w gardle.

 

Polip w gardle, a właściwie polip krtani, to zmiana, która najczęściej pojawia się u palaczy oraz osób narażonych na pyły lub inne zanieczyszczenia środowiskowe. Pacjent może skarżyć się na chrypkę, kaszel, a także problemy ze swobodnym mówieniem. Polip widoczny jest podczas badania - laryngoskopii.

 

Afty.

 

Afta w gardle ma postać niewielkiego, okrągłego ubytku, otoczonego czerwoną obwódką. Stopniowo się powiększa i pokrywa żółtawym lub białawym nalotem. Afty na gardle, policzkach i podniebieniu mogą być wynikiem urazu mechanicznego lub obniżonej odporności organizmu. 

 

Ból gardła a alergia.

 

Alergia również może być przyczyną tego objawu. Inne dolegliwości to: swędzenie, drapanie w gardle, uczucie przeszkody podczas przełykania i wydzielina z zatok w gardle. Chorzy czasem skarżą się na ciągłą flegmę w gardle i chrząkanie.

 

Rak gardła.

 

Objawy, które mogą wystąpić to przewlekły ból gardła, który początkowo ma stałe nasilenie, ale z biegiem czasu ulega nasileniu. Staje się coraz bardziej dokuczliwy dla chorego. Cechą charakterystyczną jest to, że ból zazwyczaj pojawia się tylko po jednej stronie gardła. Pacjent może narzekać również na ból przy przełykaniu.

Preparaty na ból gardła

     

    Wymaz z gardła - diagnostyka bólu gardła

    Duże znaczenie w diagnostyce bólu gardła i znalezieniu jego przyczyny ma dokładnie zebrany wywiad od pacjenta i obejrzenie gardła przez lekarza. Czasem konieczne jest wykonanie dodatkowych badań. Wymaz z gardła jest istotny przy podejrzeniu bakteryjnego zapalenia gardła. Przy prawidłowym jego przeprowadzeniu, rzadko daje wyniki fałszywie ujemne. Dostępne są też szybkie testy wykrywające antygeny paciorkowców, które stanowią główną przyczynę aginy. Taki test diagnostyczny można przeprowadzić też samodzielnie, w domu (np. Test Angina Strep A).

     

    Badanie krwi może zostać zlecone, jeśli lekarz podejrzewa mononukleozę zakaźną, która przebiega z bólem gardła, wysoką gorączką i bezbolesnym powiększeniem węzłów chłonnych. Czasami, lekarz rodzinny może skierować pacjenta do laryngologa. Dotyczy to szczególnie tych sytuacji, w których przyczyna bólu gardła nie jest jasna lub dolegliwości mogą wskazywać na poważniejszą chorobę.

     

    Ból gardła jest objawem, który może mieć bardzo wiele przyczyn. Do lekarza należy się zgłosić, jeśli:

    • objawy mogą wskazywać na bakteryjne zapalenie gardła - silny ból gardła, gorączka, brak kaszlu i kataru, białawy nalot na migdałkach - wówczas może zachodzić konieczność włączenia do leczenia antybiotyku,
    • dolegliwości utrzymują się dłużej niż kilka dni lub nie ustępują mimo leczenia
    • ból gardła jest bardzo silny, utrudnia przyjmowanie posiłków lub pojawia się duszność,
    • ból jest jednostronny, a jego nasilenie po pewnym czasie zaczyna narastać,
    • nie towarzyszą mu żadne inne objawy infekcji.

    Jak leczyć ból gardła?

    Co na ból gardła pomoże złagodzić odczuwane dolegliwości? Wirusowe zapalenie gardła, które jest najczęstszą przyczyną tego objawu można skutecznie leczyć preparatami na ból gardła dostępnymi bez recepty. Można sięgnąć po pastylki przeciwbólowe i przeciwzapalne z flurbiprofenem - np. Strepsils Intensive lub Polopiryna Gardło. Ból skutecznie łagodzą też leki, które jednocześnie miejscowo znieczulają gardło i je odkażają. Są to m.in. tabletki Gardimax Medica i pastylki Inovox Express. Przy bakteryjnym zapaleniu gardła warto sięgnąć po leki, które wykazują działanie przeciwbakteryjne. Może być to Chlorchinaldin lub Sebidin. Silny ból gardła można łagodzić przy pomocy leków przeciwbólowych z ibuprofenem, aspiryną lub paracetamolem.

     

    Jeśli ból gardła jest delikatny, przebiega z suchością błony śluzowej i chrypką, można zastosować preparat łagodzący i powlekający. Tak działa porost islandzki, który można znaleźć w syropie islandzkim, Tretussin Med lub pastylkach Fiorda i Isla. 

     

    Jako uzupełnienie leczenia, warto sięgnąć po domowe sposoby na ból gardła. Do tego celu można wykorzystać zioła. Ulgę powinno przynieść płukanie gardła roztworem szałwi lub gotową mieszanką ziół Septosan, która przeznaczona jest właśnie do leczenia stanów zapalnych gardła i jamy ustnej.


    Ból gardła najczęściej ma niegroźną przyczynę, a pojawiające się dolegliwości można skutecznie łagodzić dobrze dobranymi preparatami bez recepty. Czasem jednak wymaga głębszej diagnostyki. Długotrwałe utrzymywanie się bólu gardła, wystąpienie gorączki, duszności lub problemów z przełykaniem zawsze powinno skłaniać pacjenta do konsultacji z lekarzem.

    Bibliografia

    1. Hryniewicz W., Albrecht P., Radzikowski A. i inni, Rekomendacje postępowania w pozaszpitalnych zakażeniach układu oddechowego, 2016, Wydawnictwo sfinansowane ze środków Narodowego Programu Ochrony Antybiotyków na lata 2011-2015 
    2. Kalicki B., Milart J., Wachnicka-Bąk A., Placzyńska M., Jung A., Ból gardła - kiedy leczenie objawowe jest wystarczające?, Pediatr Med Rodz, 2012, 8 (2), 107-110 
    3. Waśniewska-Okupniak E., Ból gardła, Lekarz POZ, 2020, 5, 253-257 

    Chociaż niniejszy serwis może zawierać informacje dotyczące kwestii medycznych, prawnych czy biznesowych informacje te nie mogą stanowić ani zastępować porady specjalisty. ADPHARMA SP. Z O.O. nie ponosi odpowiedzialności za jakiekolwiek konsekwencje związane bezpośrednio lub pośrednio z jakimikolwiek działaniami lub zaniechaniami podejmowanymi przez użytkownika w oparciu o informacje lub materiały zawarte w niniejszym serwisie. Chociaż ADPHARMA SP. Z O.O. podejmuje wszelkie uzasadnione środki, aby informacje na tej platformie były dokładne, kompletne i aktualne, nie ponosi odpowiedzialności za jakiekolwiek szkody lub straty związane z niedokładnością, niekompletnością, nierzetelnością lub brakiem aktualności informacji. Niniejszy serwis zawiera również publikacje naukowe, opinie ekspertów oraz wytyczne organizacji branżowych i naukowych. Wszelkie takie informacje stanowią wyłącznie opinie osób lub podmiotów, które je wyraziły i nie należy ich interpretować jako poglądów lub zobowiązań ADPHARMA SP. Z O.O.

    Tagi:

    Zobacz więcej artykułów

    • zapalenie krtani
      zapalenie krtani
      Zapalenie krtani - objawy, leczenie. Zapalenie krtani u dziecka

      Ostre zapalenie krtani to choroba dotycząca głównie małych dzieci, a przewlekłe zapalenie krtani - osób dorosłych. Czy zapalenie krtani jest zaraźliwe? Co stosować na zapalenie krtani u dorosłych, a co u dzieci? Czy inhalacje przy tej chorobie są skuteczne?

    • Ból gardła i chrypka
      gardło
      Co na ból gardła dla dzieci i dorosłych, domowe sposoby na gardło.

      Ból gardła to objaw, który daje się we znaki nie tylko dzieciom, ale również dorosłym. Jest wiele sposobów na ból gardła - część z nich opiera się o preparaty z apteki. Inne sposoby na gardło to te często zapomniane, ale skuteczne i łatwo dostępne domowe metody na ból gardła. Zależnie od wieku pacjenta można sięgnąć po różne środki na gardło np. zioła, ale również spray, tabletki, pastylki, a dla młodszych syrop czy lizak na gardło. Co warto wiedzieć wybierając środek na gardło dla dziecka i dorosłego i czym się kierować? Może warto połączyć apteczny i domowy środek na ból i zapalenie gardła i szybko pozbyć się wspomnianych dolegliwości?

    • Co na ból gardła przy karmieniu piersią? Zapalenie gardła w ciąży.
      ciąża
      Co na ból gardła przy karmieniu piersią? Zapalenie gardła w ciąży.

      Ból gardła pojawia się u wielu kobiet ciężarnych oraz karmiących piersią, szczególnie w okresie jesienno-zimowym. Jak bezpiecznie leczyć ból gardła i chrypkę w ciąży? Co na ból gardła podczas karmienia piersią można stosować?

    • Sposoby na chrypkę - jak łagodzić dolegliwości u dzieci i dorosłych?
      chrypka
      Sposoby na chrypkę - jak łagodzić dolegliwości u dzieci i dorosłych?

      Chrypka często towarzyszy innym objawom infekcji górnych dróg oddechowych. Pojawia się również u osób przeciążających głos. Co stosować na chrypkę u dziecka, a co na chrypkę u osoby dorosłej? Jakie domowe sposoby na chrypkę przyniosą szybką ulgę i nawilżą gardło?

    • Zapalenie gardła a angina - różnice, leczenie
      angina
      Zapalenie gardła a angina - różnice, leczenie

      Ostry ból gardła, szkliste migdałki i nalot na podniebieniu - czy to już angina? Jak odróżnić ją od wirusowego zapalenia gardła? Czy angina jest zaraźliwa? Ile trwa i jak ją leczyć?