Zapalenie gardła a angina - różnice, leczenie

Czym jest angina? Jakie są przyczyny choroby?

Angina to ostra infekcja gardła i/lub migdałków podniebiennych, wywołana przez bakterie - najczęściej beta-hemolizujące paciorkowce grupy A (Streptococcus pyogenes). Można się jednak spotkać z inną definicją, w której angina utożsamiana jest ze zwykłym zapaleniem gardła, które najczęściej wywoływane jest przez wirusy.

Ostre zapalenie gardła rozwija się bardzo często, zarówno wśród dzieci, jak i osób dorosłych. Większość infekcji - ok. 70-85% u dzieci i 90-95% u dorosłych - to zakażenia wirusowe.

Infekcje bakteryjne pojawiają się znacznie rzadziej. Jeśli jednak wystąpią, zazwyczaj spowodowane są właśnie przez paciorkowce grupy A i mówimy wówczas o anginie.

Czy angina jest zaraźliwa?

Tak, do zarażenia dochodzi głównie drogą kropelkową. Rzadziej bakterie przenoszą się przez kontakt bezpośredni z wydzieliną chorego, która może znajdować się m.in. na dłoniach. Okres od zarażenia do wystąpienia objawów wynosi 2-5 dni. W tym czasie chory może rozprzestrzeniać bakterie na kolejne osoby. Kiedy minie doba od wprowadzenia do leczenia antybiotyku, pacjent przestaje zarażać. Angina rozwija się najczęściej u dzieci między 3. a 14. rokiem życia. Do zachorowania dochodzi głównie zimą i wczesną wiosną.

Angina - objawy

Cechą charakterystyczną anginy jest nagły początek. Pojawia się ostry ból gardła przy przełykaniu bez gorączki lub z gorączką. Warto jednak zaznaczyć, że u większości pacjentów, u których przyczyną choroby są paciorkowce, gorączka występuje. Może wystąpić angina bez gorączki u dorosłego lub dziecka, jednak są to rzadkie przypadki. W typowym przebiegu anginy, nagle pojawia się gorączka i silny ból gardła. Czasami obserwuje się tzw. niewyraźną, “kluskowatą mowę”. Gardło z anginą jest mocno zaczerwienione. Migdałki są szkliste, obrzmiałe, czasami pokryte czerwoną wysypką. U dorosłych można zauważyć też żółtawe lub białe naloty na gardle.

Paciorkowiec w gardle najczęściej nie powoduje wystąpienia dolegliwości, takich jak chrypka, kaszel, katar, biegunka czy bóle mięśniowe. Objawy te są bardziej typowe dla wirusowego zapalenia gardła. Przy anginie, szczególnie u dzieci mogą wystąpić jednak bóle brzucha, wymioty lub nudności. Często powiększone są też węzły chłonne szyjne. Na języku można zauważyć białawy nalot.

Angina czy zapalenie gardła - diagnostyka

Ostry ból gardła przy przełykaniu, zaczerwienienie gardła i migdałków, a także stan podgorączkowy lub gorączka mogą mieć różne przyczyny. Najważniejsze wydaje się rozróżnienie, czy to angina czy zapalenie gardła pochodzenia wirusowego. Prawidłowe rozpoznanie anginy jest bardzo ważne, ponieważ ma decydujące znaczenie w doborze leczenia. Angina, która nie jest leczona, grozi rozwojem powikłań. 

Aby wstępnie określić prawdopodobieństwo infekcji bakteryjnej, zaleca się korzystanie ze skali Centora/McIsaaca. Za każdy wymieniony parametr, chory otrzymuje 1 punkt:

• gorączka (temperatura ciała przekraczająca 38 stopni C),
• nalot na migdałkach i ich obrzęk,
• powiększone węzły chłonne szyjne,
• brak kaszlu,
• wiek 3-14 lat.
   

Przypisanie pacjentowi 2 lub większej ilości punktów skłania do wykonania badania, które pozwoli wykryć paciorkowce. Jeśli chory otrzyma 4 punkty, lekarz może podjąć decyzję o wprowadzeniu antybiotyku, jeszcze zanim otrzyma wyniki badania. Wysoka punktacja wskazuje na dość duże prawdopodobieństwo anginy.

Paciorkowiec w gardle wykrywany jest głównie w posiewie wymazu z gardła. Dostępne są też szybkie testy diagnostyczne, które pozwalają na wykrycie paciorkowca w ciągu kilku minut. Przykładowy test to Strep A’lert. Jest to wiarygodne badanie, którego zgodność oceniana jest na ponad 96%.

Angina czy zapalenie gardła?

Angina - wygląd gardła jest dość charakterystyczny. Jednak tylko na podstawie zaczerwienionych migdałków, silnego bólu gardła i obecności nalotu nie można jednoznacznie odróżnić bakteryjnego zapalenia gardła od infekcji wirusowej. W takim razie jaka jest różnica między zapaleniem gardła a anginą?

Wirusowe zapalenie gardła - objawy najczęściej rozwijają się stopniowo, nie tak nagle jak w przypadku anginy. Ich nasilenie jest też mniejsze i rzadko występuje gorączka. Wirusowe zapalenie gardła - ile trwa? Zazwyczaj ok. 3-7 dni. Bakteryjne zapalenie gardła bez gorączki lub częściej z gorączką utrzymuje się 3-5 dni. Przy infekcji wirusowej, ból gardła rzadko jest jedynym objawem. U pacjentów pojawiają się też dolegliwości charakterystyczne dla zakażenia wirusowego: katar, kaszel i chrypka.

Podobny przebieg do anginy ma mononukleoza zakaźna. Oprócz stanu zapalnego gardła rozwija się gorączka, która może utrzymywać się nawet kilkanaście dni. Obserwuje się też powiększenie węzłów chłonnych oraz powiększenie wątroby i śledziony. Przy pomocy odpowiednich badań można odróżnić mononukleozę od anginy.

Bez bólu gardła, ale za to z białawymi nalotami na podniebieniu i wewnętrznej części policzków może przebiegać grzybicze zapalenie gardła. Jest to rzadka choroba, która dotyczy zazwyczaj osób z zaburzeniami odporności. Pojawiające się na błonie śluzowej zmiany są najczęściej niebolesne, ale mogą powodować dyskomfort podczas jedzenia i przełykania.

U części pacjentów rozwija się też przewlekłe zapalenie gardła. W jego przebiegu rzadko występuje gorączka lub silny ból gardła. Dolegliwości są mniej nasilone, ale mogą utrzymywać się kilka miesięcy lub nawet lat. O innych możliwych przyczynach bólu gardła pisaliśmy w artykule: Ból gardła - przyczyny, objawy, leczenie 

Angina - jak leczyć?

Bakteryjne zapalenie gardła - leczenie anginy polega przede wszystkim na podaniu antybiotyku. Zazwyczaj stosuje się fenoksymetylopenicylinę przez 10 dni. Możliwe jest też zastosowanie innego antybiotyku, takiego jak np. amoksycylina, azytromycyna czy klarytromycyna. Wprowadzenie antybiotyku do leczenia anginy ma uzasadnienie, ponieważ jest to choroba powodowana przez bakterie. Antybiotyk skraca czas utrzymywania się objawów choroby, ogranicza rozprzestrzenianie się bakterii i zarażanie kolejnych osób oraz zmniejsza ryzyko pojawienia się powikłań. 

Bakteryjne, ropne zapalenie gardła wywołane przez paciorkowce można jednocześnie leczyć objawowo. Podaje się leki przeciwgorączkowe. W przypadku dzieci może być to paracetamol (np. Pedicetamol, Apap w syropie) lub ibuprofen (syropy Ibum, Ibuprom). U dzieci starszych, można stosować też kapsułki i tabletki (np. Ibupar). Pomocne w łagodzeniu ostrego bólu gardła przy przełykaniu są też leki na ból gardła o działaniu przeciwbólowym, przeciwzapalnym lub miejscowo znieczulającym. U młodszych dzieci można zastosować Uniben lub Tantum Verde w aerozolu.

Angina - ból gardła z jednej strony lub z obu stron można łagodzić środkami odkażającymi, takimi jak Strepsils lub Neo-Angin. Są one przeznaczone dla osób dorosłych i dzieci powyżej 6. roku życia. Jeśli dziecko bez trudu poradzi sobie ze ssaniem tabletki, można podać mu też Chlorchinaldin, który działa m.in. właśnie przeciwbakteryjnie.

Angina w gardle - kiedy zgłosić się do lekarza? Powikłania choroby

Angina - gardło zaczerwienione, szkliste i obrzmiałe migdałki z wysypką lub nalotem, a do tego ostry ból gardła przy przełykaniu i gorączka zawsze powinny skłaniać do wizyty u lekarza. Z konsultacją można się wstrzymać, jeśli nie ma typowych objawów anginy, a dolegliwości sugerują raczej wirusowe zapalenie gardła - jednocześnie występuje katar, zapalenie spojówek, chrypka lub kaszel. Jednak również w tym przypadku, jeśli objawy utrzymują się dłużej niż kilka dni lub nie ustępują mimo stosowania leków przeciwbólowych, należy zgłosić się do lekarza.

Nieleczona lub nieprawidłowo leczona angina może prowadzić do rozwoju mniej lub bardziej groźnych powikłań, które częściej występują u dzieci. Są to m.in.:

• powikłania ropne, np. ropne zapalenie węzłów chłonnych, ropień okołomigdałkowy, zapalenie płuc, zapalenie wsierdzia, zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych,
• gorączka reumatyczna - późne powikłanie, dotyczące 0,1-0,3% pacjentów nieleczonych, antybiotyk zmniejsza ryzyko jej rozwoju o prawie 70%,
• ostre kłębuszkowe zapalenie nerek - na to powikłanie nie ma wpływu stosowanie lub brak stosowania antybiotyku.
   

Angina to ostra infekcja bakteryjna gardła, która ustępuje samoistnie, niezależnie od tego czy wprowadzone zostanie odpowiednie leczenie czy nie. Antybiotyk jest jednak potrzebny i zalecany, ponieważ skraca czas trwania objawów, zmniejsza zakaźność i ogranicza ryzyko rozwoju powikłań. A te, choć rzadkie, mogą być bardzo niebezpieczne, szczególnie dla pacjentów pediatrycznych - dzieci. Ścisłe przestrzeganie zaleceń lekarza co do stosowania antybiotyku chroni przed nawrotem anginy.