Czym kierować się wybierając lek przeciwbólowy?

Dominika Pagacz - Tokarek
Dominika Pagacz - Tokarek

magister farmacji

Leki przeciwbólowe mogą skutecznie łagodzić ból, o ile są prawidłowo dobrane do pacjenta. Jak wybrać bezpieczne leki przeciwbólowe i przeciwzapalne? Jakich leków przeciwbólowych nie można łączyć? Kiedy stosuje się najmocniejsze tabletki przeciwbólowe?

Czym kierować się wybierając lek przeciwbólowy?
Spis treści

Jakie leki przeciwbólowe dostępne są bez recepty?


Żadna inna grupa leków nie stosowana jest tak często jak niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ). To właśnie do nich należą dostępne bez recepty:
•    ibuprofen - m.in. Ibupar, Ibum, Ibuprom, Nurofen, Mig, Ibufen,
•    kwas acetylosalicylowy (popularna “aspiryna”) - m.in. Aspirin, Polopiryna, Upsarin
•    diklofenak - m.in. Diclomax, Voltaren ActiForte,
•    naproksen - m.in. Naxii, Aleve, Nalgesin Mini,
•    ketoprofen - m.in. Ketonal Active, Ketokaps Max,
•    deksketoprofen - m.in. Kerdex, Dexak,
•    meloksykam - m.in. Mel, Moilec, Opokan,
•    kwas tolfenamowy - Migea,
•    etofenamat - m.in. Traumon, Etodal,
•    benzydamina - m.in. Hascosept, Uniben, Tantum Rosa,
•    flurbiprofen - Strepsils Intensive.

W obrębie grupy NLPZ znajduje się więcej substancji. Część dostępna jest jednak tylko na podstawie recepty, a niektóre nie są zarejestrowane w Polsce. Leki należące do niesteroidowych leków przeciwzapalnych blokują enzym, który jest potrzebny do wytworzenia związków, odpowiadających za pojawienie się bólu, stanu zapalnego i gorączki.

Do grupy tej nie zalicza się paracetamolu, zawartego np. w leku Apap lub Efferalgan oraz metamizolu, znajdującego się chociażby w preparatach Gardan i Pyralgina. Leki przeciwbólowe z paracetamolem lub metamizolem działają też przeciwgorączkowo. Ich właściwości przeciwzapalne są  jednak na tyle małe, że często zupełnie pomijane. Dodatkowo, metamizol działa też rozkurczowo.

Ibuprofen czy paracetamol - który lek szybciej i skuteczniej zwalczy ból?

Jakie tabletki przeciwbólowe szybciej uśmierzą ból: te zawierające paracetamol czy ibuprofen? Obie substancje są skuteczne w leczeniu bólu i gorączki. Są powszechnie stosowane u osób dorosłych i dzieci. Leki z paracetamolem mogą być podawane już od urodzenia, natomiast preparaty z ibuprofenem - po ukończeniu 3. miesiąca życia. 

 

Ibuprofen czy paracetamol? Porównując te leki u dzieci, wykazano pewną przewagę ibuprofenu zarówno w leczeniu bólu, jak i gorączki. Ibuprofen szybciej obniża temperaturę ciała i zwalcza ból niż paracetamol. Należy jednak zaznaczyć, że efekt ten obserwowany był jedynie w ciągu pierwszej doby po podaniu leku. W jednym z badań (dość niskiej jakości) wykazano zbliżony efekt przeciwbólowy po upływie 24 godzin od rozpoczęcia leczenia. Oba leki mają podobny profil bezpieczeństwa. Oznacza to, że ryzyko pojawienia się działań niepożądanych w wyniku ich przyjmowania jest tak samo niskie.

 

Ibuprofen i paracetamol są skutecznymi środkami przeciwbólowymi i przeciwgorączkowymi. Ibuprofen dodatkowo posiada też właściwości przeciwzapalne, których pozbawiony jest paracetamol. Obie substancje można stosować przy bólach o nasileniu słabym do umiarkowanego. Są zalecane właściwie przy każdym rodzaju bólu: od bólu głowy, mięśni, po bóle nowotworowe. Paracetamol ma mniej przeciwwskazań. Nie jest zalecany w przypadku ciężkiej niewydolności wątroby lub nerek, a także przy chorobie alkoholowej. Leków z ibuprofenem nie należy podawać również pacjentom z ciężką niewydolnością serca, chorobą wrzodową żołądka i/lub dwunastnicy, krwawieniem z przewodu pokarmowego oraz u chorych ze skazą krwotoczną.

 

Jakie dawki ibuprofenu i paracetamolu stosować?

  • ibuprofen - maksymalna dawka w ciągu doby dla dzieci to 20-30 mg/kg masy ciała, podzielona na dawki jednorazowe 10 mg/kg podawane co 8 godzin. U osób powyżej 12. roku życia stosuje się 200-400 mg co 4-6 godzin, nie przekraczając dawki dobowej 1200 mg. Przy chorobach reumatycznych i nowotworowych, maksymalna dawka dobowa wynosi 3200 mg.
  • paracetamol - maksymalna dawka w ciągu doby dla dzieci to 60 mg/kg masy ciała, podzielona na kilka dawek pojedynczych - 10-15 mg/kg podawane co 4-6 godzin. U osób dorosłych, leki przeciwbólowe z paracetamolem stosuje się w dawce 300-500 mg co 3-4 godziny, nie przekraczając dobowej dawki maksymalnej 4000 mg.

Leki przeciwbólowe

Aspiryna czy paracetamol - który z nich wybrać?


Leki przeciwbólowe i przeciwzapalne z aspiryną (kwasem acetylosalicylowym) nie są zalecane u dzieci poniżej 16. roku życia. Spowodowane jest to możliwością wystąpienia zespołu Reye’a, przebiegającego z niewydolnością wątroby, objawami neurologicznymi i innymi dolegliwościami. Zespół Reye’a powiązano z przyjmowaniem aspiryny podczas infekcji wirusowej. Obecnie, występuje on sporadycznie. Nie zaleca się jednak podawania tabletek przeciwbólowych i przeciwzapalnych z aspiryną dzieciom poniżej 16. roku życia.

Leki przeciwbólowe z paracetamolem są bezpieczniejsze w stosowaniu i obarczone niższym ryzykiem pojawienia się działań niepożądanych. Można je stosować u pacjentów, u których aspiryna jest przeciwwskazana. Dotyczy to m.in. choroby wrzodowej żołądka, ciąży (szczególnie III trymestru), skazy krwotocznej, jednoczesnego przyjmowania metotreksatu oraz wystąpienia w przeszłości napadu astmy oskrzelowej wywołanego przyjęciem  salicylanów. Paracetamol jest równie skutecznym lekiem przeciwbólowym i przeciwgorączkowym jak aspiryna. 
Jakie dawki aspiryny stosować?
•    aspiryna - 500-1000 mg co 4-8 godzin, nie przekraczając maksymalnej dawki dobowej 4000 mg.

Jakich leków przeciwbólowych nie należy łączyć?


Leczenie bólu o słabym lub umiarkowanym nasileniu zaleca sią rozpocząć właśnie od leków należących do grupy NLPZ lub paracetamolu czy też metamizolu. Nie zawsze jednak zastosowanie pojedynczego leku przeciwbólowego przyniesie wystarczającą ulgę. Wówczas można łączyć określone preparaty. Należy jednak pamiętać, aby:
•    nigdy nie łączyć dwóch leków należących do tej samej grupy - nie rośnie wówczas ich siła działania, ale nasila się ryzyko działań niepożądanych,
•    nie stosować razem paracetamolu i metamizolu.

Oznacza to, że w przypadku gdy sam ibuprofen będzie niewystarczająco skuteczny, można połączyć go z paracetamolem, ale nie z aspiryną, diklofenakiem czy innymi lekami z grupy NLPZ. Właśnie z tego powodu, u dzieci, u których podanie ibuprofenu nie powoduje wyraźnego spadku temperatury, zaleca się równoczesne lub naprzemienne stosowanie leku na gorączkę z paracetamolem.

Dostępne są preparaty, w których znajduje się jednocześnie paracetamol i NLPZ. Jest to m.in. Cefalgin Migraplus z paracetamolem, propyfenazonem i kofeiną.


Jak wybrać lek przeciwbólowy?


Wybierając lek przeciwbólowy należy wziąć pod uwagę:
1.    wiek pacjenta - dzieciom podaje się jedynie leki przeciwbólowe z paracetamolem lub ibuprofenem,
2.    nasilenie bólu - leki przeciwbólowe bez recepty stosuje się przy bólu o łagodnym lub umiarkowanym nasileniu. Jeśli są one niewystarczające, można je łączyć. A jeśli nawet połączenie nie przynosi spodziewanej ulgi, można sięgnąć po preparat z kodeiną (Solpadeina, Antidol 15) lub innymi słabymi opioidami, które dostępne są na receptę. Najsilniejszy lek przeciwbólowy zawiera silne opioidy i jest przepisywany jedynie na zlecenie lekarza,
3.    obecność chorób przewlekłych - przy chorobie wrzodowej bezpieczniejszy będzie paracetamol, przy chorobach wątroby należy unikać diklofenaku i nimesulidu. 
4.    forma leku - u małych pacjentów i osób, którym trudność sprawia połknięcie tabletki, warto sięgnąć po syrop przeciwbólowy lub saszetki z proszkiem do rozpuszczania. Forma płynna wchłania się z przewodu pokarmowego w krótszym czasie niż postać stała. Efekt przeciwbólowy może więc pojawić się szybciej. W teorii, kapsułki miękkie również powinny powodować szybszy efekt leczniczy niż tabletki powlekane. 

Jakie tabletki przeciwbólowe przy nadciśnieniu będą skuteczne?

Leki z grupy NLPZ mogą zmniejszać działanie leków hipotensyjnych . Najbezpieczniejszym wyborem jest paracetamol. Jeśli nie jest wystarczająco skuteczny, można sięgnąć po NLPZ, ale warto stosować go jak najkrócej i w najniższych skutecznych dawkach. Jakie leki przeciwbólowe przy antydepresantach? W tym przypadku najbezpieczniejsze również będą środki na bazie paracetamolu.

Jakie leki przeciwbólowe po operacji? Jest to zależne od nasilenia dolegliwości. Jeśli nie jest ono bardzo duże, można wybierać spośród wszystkich dostępnych leków przeciwbólowych bez recepty. W większości przypadków lepiej sprawdzą się jednak preparaty z grupy NLPZ, ze względu na dodatkowe działanie przeciwzapalne. Rzadziej sięga się po paracetamol. Jest on nieskuteczny m.in. w łagodzeniu bólu pooperacyjnego pochodzącego z organów wewnętrznych. W tym przypadku dobrze może sprawdzić się metamizol, który posiada też właściwości rozkurczowe. Przy ostrym bólu lekarz może podjąć decyzję o dożylnym podaniu leku. Duże nasilenie dolegliwości może wymagać wdrożenia silnych leków przeciwbólowych z grupy opioidów.

Po jakim czasie działa tabletka przeciwbólowa? Jest to zależne zarówno od właściwości postaci leku, jak i cech organizmu. Przyjmuje się, że tabletka przeciwbólowa zaczyna działać po 15-30 minutach od zażycia. Tabletki przeciwbólowe z paracetamolem lub ibuprofenem zazwyczaj zaczynają działać znacznie szybciej niż lek z meloksykamem lub naproksenem.

Leki przeciwbólowe powinno się dobierać indywidualnie, biorąc pod uwagę takie czynniki jak wiek pacjenta, nasilenie bólu i obecność innych chorób. Preparaty te należy stosować jak najkrócej i w najniższych skutecznych dawkach. Przyjmowanie ich bez konsultacji z lekarzem nie powinno trwać dłużej niż 5-7 dni. 

 

 

Bibliografia

1.    Tan E., Braithwaite I., McKinlay CJD., Dalziel SR., Comparison of Acetaminophen (Paracetamol) with Ibuprofen for Treatment of Fever or Pain in Children Younger Than 2 Years: A Systematic Review and Meta-analysis, JAMA Netw Open, 2020, 3 (10), doi: 10.1001/jamanetworkopen.2020.22398
2.    Wordliczek J., Zajączkowska R., Dziki A. i inni, Uśmierzanie bólu pooperacyjnego w chirurgii ogólnej - zalecenia Towarzystwa Chirurgów Polskich, Polskiego Towarzystwa Anestezjologii i Intensywnej Terapii, Polskiego Towarzystwa Badania Bólu oraz Polskiego Towarzystwa Znieczulenia Regionalnego i Leczenia Bólu, Pol Przegl Chir, 2019, 91 (1), 47-69
3.    Samborski W., Filipiak K.J., Kaczmarczyk J., Tykarski A., Niesteroidowe leki przeciwzapalne a powikłania sercowo-naczyniowe i gastroenterologiczne - algorytm wyboru, Choroby Serca i Naczyń, 2016, tom 13, nr 4, 257-264
4.    Woroń J., Dobrogowski J., Wordliczek J., Kleja J., Leczenie bólu w oparciu o drabinę analgetyczną WHO, Medycyna po Dyplomie, 2011, 20, 8, s. 52-61
5.    Krzyżak-Jankowicz M., Jankowicz R., Metamizol i paracetamol - leki podobne, ale nie takie same, Medycyna Paliatywna w Praktyce, 2015, 9, 2, 59-65

Chociaż niniejszy serwis może zawierać informacje dotyczące kwestii medycznych, prawnych czy biznesowych informacje te nie mogą stanowić ani zastępować porady specjalisty. ADPHARMA SP. Z O.O. nie ponosi odpowiedzialności za jakiekolwiek konsekwencje związane bezpośrednio lub pośrednio z jakimikolwiek działaniami lub zaniechaniami podejmowanymi przez użytkownika w oparciu o informacje lub materiały zawarte w niniejszym serwisie. Chociaż ADPHARMA SP. Z O.O. podejmuje wszelkie uzasadnione środki, aby informacje na tej platformie były dokładne, kompletne i aktualne, nie ponosi odpowiedzialności za jakiekolwiek szkody lub straty związane z niedokładnością, niekompletnością, nierzetelnością lub brakiem aktualności informacji. Niniejszy serwis zawiera również publikacje naukowe, opinie ekspertów oraz wytyczne organizacji branżowych i naukowych. Wszelkie takie informacje stanowią wyłącznie opinie osób lub podmiotów, które je wyraziły i nie należy ich interpretować jako poglądów lub zobowiązań ADPHARMA SP. Z O.O.

Kategorie:

Zobacz więcej artykułów

  • Terapia ciepłem na łagodzenie bólu mięśni i stawów. Dlaczego działa?
    SPONSOROWANY
    Terapia ciepłem na łagodzenie bólu mięśni i stawów. Dlaczego działa?

    Bóle i nadwyrężenia mięśni i stawów mogą dotyczyć każdego z nas – pracujących w biurze, wykonujących pracę fizyczną, aktywnych sportowo. Na bolące miejsca pomóc może… ciepło – działa relaksująco na mięśnie, a tym samym może pomóc w walce z bólem spowodowanym napięciem. W artykule dowiesz się, jak działa terapia ciepłem, przy jakim rodzaju bólu pomaga i w jakiej formie można ją zastosować w domu.

  • ból brzucha u dziecka
    ból brzucha u dziecka
    Ból brzucha - przyczyny i leczenie. Ból brzucha u dziecka

    Ból brzucha po lewej stronie pod żebrami, ból żołądka po jedzeniu i ból brzucha w okolicy pępka mogą mieć zupełnie inną przyczynę. Co je powoduje? Jak leczyć ból brzucha i kiedy konieczna jest wizyta u lekarza?

  • Bóle menstruacyjne - jak skutecznie złagodzić ból podczas miesiączki?
    ból
    Bóle menstruacyjne - jak skutecznie złagodzić ból podczas miesiączki?

    Ból miesiączkowy to comiesięczna kobieca przypadłość, która towarzyszy cyklowi menstruacyjnemu. Zależnie od indywidualnych cech może być to łagodny, umiarkowany ból bądź też silny i trudny do zniesienia. Dlatego wiele kobiet często przygotowuje się na te dni. Warto mieć na uwadze, że bóle menstruacyjne mogą wystąpić chwilę przed okresem, a także w jego trakcie. W ramach ich łagodzenia można sięgnąć po leki bez recepty lub produkty lecznicze na receptę. Oprócz tego skuteczne mogą okazać się domowe sposoby na bolesny okres, które wskażą jak złagodzić te kilka nieprzyjemnych dni w miesiącu każdej kobiety.

  • Ból kręgosłupa lędźwiowego i inne rodzaje bólu pleców
    ból pleców
    Ból kręgosłupa lędźwiowego i inne rodzaje bólu pleców

    Ból pleców i kręgosłupa to objawy związane ze zmianami zapalnymi stawów, ale i zwykłym przeciążeniem. Mogą wynikać z przepracowania, przetrenowania lub zwykłego urazu jak stłuczenie np. kości ogonowej. Nie bez znaczenia dla występowania zmian jak ból odcinka lędźwiowego, piersiowego, szyjnego mają zła postawa (przy siedzeniu), niewłaściwa higiena kręgosłupa, brak ćwiczeń, osłabienie mięśni, a także ciąża i związane z nią przemiany w ciele kobiety. Jakie są najczęściej występujące rodzaje bólu pleców i jak sobie z nimi poradzić? 

  • Ból ucha u dziecka i osoby dorosłej - przyczyny, leczenie, domowe sposoby
    ból ucha
    Ból ucha u dziecka i osoby dorosłej - przyczyny, leczenie, domowe sposoby

    Ból ucha u dziecka i dorosłego zdarza się dość często. Jakie może mieć przyczyny? W jaki sposób leczyć ból ucha u dziecka i kiedy zgłosić się z nim do lekarza? Jakie domowe sposoby na ból ucha mogą przynieść ulgę, a których nie należy stosować?