Katar bakteryjny - objawy, rozpoznanie, przebieg, leczenie

Karina Braja
Karina Braja

magister farmacji

Katar bakteryjny, nazywany też ropnym, to dolegliwość, która może dotknąć każdego, ale szczególnie podatne na tego typu infekcje są dzieci, seniorzy oraz osoby z osłabioną odpornością. Choć na pierwszy rzut oka może się wydawać, że katar to błaha dolegliwość, to jednak w przypadku infekcji bakteryjnej może prowadzić do poważniejszych powikłań. Jak rozpoznać ropny katar? Jak leczyć katar bakteryjny zarówno domowymi sposobami, jak i wykorzystując środki farmakologiczne?

Katar bakteryjny - objawy, rozpoznanie, przebieg, leczenie
źródło: Freepik
Spis treści

Bakteryjny katar- najczęstsze przyczyny

Patogenami odpowiedzialnymi za większość katarów bakteryjnych są:

 

  • Streptococcus pneumoniae,
  • Staphylococcus aureus
  • Haemophilus influenzae,
  • Moraxella catarrhalis.

 

Bakterie te kolonizują górne drogi oddechowe i mogą prowadzić do infekcji, zwłaszcza gdy układ odpornościowy jest osłabiony lub naturalna bariera ochronna śluzówki została uszkodzona na skutek działania różnego rodzaju czynników.

Niektórzy pacjenci mają znacznie większą predyspozycję do pojawienia się kataru ropnego niż inni. Mowa tutaj m.in. o osobach, które w sezonie infekcyjnym często zapadają na katar wirusowy  towarzyszący przeziębieniu. Na skutek działania patogenów, pojawiają się miejscowe zmiany na śluzówce nosa, co osłabia jej naturalną funkcję obronną. Wodnisty katar znacznie częściej nadkaża się bakteryjnie u osób z osłabioną odpornością, dzieci, seniorów, pacjentów zmagających się z przewlekłymi schorzeniami dróg oddechowych, tj. astmą czy obturacyjną chorobą płuc, a także osób narażonych na działanie dymu tytoniowego oraz przebywających w zapylonym, zanieczyszczonym środowisku. Dlatego ta grupa pacjentów powinna szczególnie uważać na infekcje górnych dróg oddechowych i gdy pojawią się u nich pierwsze obawy kataru należy niezwłocznie podjąć leczenie domowe, a w razie pogorszenia stanu zdrowia zgłosić się do lekarza.

 

 

Katar bakteryjny- objawy i rozpoznanie

Katar bakteryjny u dzieci i dorosłych jest często mylony z nieżytem nosa o etologii wirusowej, jednak ma kilka charakterystycznych cech, które pozwalają go odróżnić i tym samym odpowiednio leczyć. Katar ropny- objawy:

  • Gęsty katar o charakterystycznym zabarwieniu, tj. zielony katar lub mocno żółty katar, jego ewakuacja z nosa nie jest prosta, co więcej uniemożliwia on swobodne oddychanie,
  • Nieprzyjemny zapach wydzieliny z nosa,
  • Ropny katar spływający do gardła generujący dodatkowo ból gardła i nieprzyjemny zapach z ust,
  • Ropny katar zatokowy powodujący ból zatok i uczucie ucisku w okolicy czoła oraz policzków, które to objawy nasilają się podczas pochylania głowy do przodu,
  • Ropny katar i ropiejące oczy- mogą oznaczać, że infekcja rozszerzyła się na zatoki przynosowe,
  • Symptomy ogólnoustrojowe związane z zakażeniem, tj. osłabienie, ogólne złe samopoczucie, podwyższona temperatura ciała, szybko pojawiające się i narastające kaskadowo objawy choroby.

 

W rozpoznaniu infekcji pomaga również czas trwania objawów. Ile trwa katar bakteryjny? Zwykle utrzymuje się on ponad 10 dni. Symptomy nasilają się po początkowej poprawie lub są bardzo intensywne od samego początku trwania choroby.

Mimo charakterystycznych cech kataru ropnego, aspekt katar bakteryjny a wirusowy, zawsze powinien wyjaśnić lekarz. Odpowiednia diagnoza wymaga uwzględnienia objawów klinicznych oraz przeprowadzenia badania lekarskiego. W niektórych przypadkach wykonuje się również wymaz z nosa, szczególnie gdy infekcja często nawraca lub występuje problem z jej całkowitym wyleczeniem. Określenie konkretnego patogenu odpowiedzialnego za ropny katar z jednej dziurki bądź obu, pozwala na celowaną farmakoterapię zapewniającą najwyższą skuteczność.

 

Wiele osób zastanawia się również czy katar bakteryjny jest zaraźliwy? Oczywiście, katar ropny jest zaraźliwy. Dlatego tak łatwo infekcje kataralne rozprzestrzeniają się w żłobkach i przedszkolach oraz innych skupiskach, gdzie ciężko jest z utrzymaniem dystansu i zasad higieny. Bakterie przenoszone są z człowieka na człowieka drogą kropelkową lub poprzez dotykanie zanieczyszczonych przedmiotów. Bytują w obrębie błony śluzowej nosa i dróg oddechowych, a gdy odporność spada, pojawia się sposobność do ich namnażania i rozwoju symptomów choroby.

 

 

Katar bakteryjny leczenie domowe

Ropny katar nie zawsze wymaga antybiotykoterapii. Tego typu specjalne farmaceutyki są wskazane tylko w przypadku ciężkich, przewlekłych lub skomplikowanych infekcji. Antybiotyki są niezbędne, gdy występuje wysoka gorączka, silny ból zatok lub objawy związane z zapaleniem ucha środkowego, które to stanowią powikłania kataru bakteryjnego. O ich zastosowaniu zawsze powinien zdecydować lekarz. Natomiast przy pierwszych objawach kataru bakteryjnego warto wdrożyć domowe metody, które pozwolą ograniczyć rozwój choroby i załagodzą jej objawy. Stanowią również ważne uzupełnienie podstawowej farmakoterapii. Co na ropny katar warto zastosować w warunkach domowych?

 

  • Płukanie nosa hipertoniczną wodą morską, co pozwoli na oczyszczenie śluzówki i udrożnienie nosa,
  • Nawilżenie powietrza w pomieszczeniu- ważne dla zapewnienie właściwej funkcjonalności śluzówki,
  • Nawodnienie i odpoczynek,
  • Inhalacje zarówno parowe z wykorzystaniem olejków eterycznych (olejek miętowy, tymiankowy) lub ziół (rumianek, ), jak i nebulizacja z hipertonicznego roztworu chlorku sodu- pozwolą upłynnić gęstą wydzielinę, ułatwić jej ewakuację, a olejki i zioła wykazują dodatkowo działanie przeciwdrobnoustrojowe.

 

 

Produkty na katar bakteryjny

     

     

     

    Leki na katar bakteryjny

    Leczenie kataru bakteryjnego powinno łączyć w sobie zarówno postępowanie przyczynowe, jak i objawowe. Katar ropny- jak leczyć?

     

    • Łagodzenie objawów kataru i udrożnienie nosa polegające na oczyszczeniu śluzówki wodą morską, wykonywaniu inhalacji wspomagających upłynnienie wydzieliny i stosowanie leków obkurczających śluzówkę (krople i spraye do nosa zawierające oksymetazolinę lub ksylometazolinę bądź tabletki na katar z pseudoefedryną lub fenylefryną),
    • Zwalczanie przyczyny infekcji czyli stosowanie miejscowo kropli do nosa z antybiotykiem lub antybiotyku doustnego gdy współwystępuje zapalenie zatok bądź zapalenie ucha.
    • Leczenie wspomagające czyli wspieranie odporności w czasie infekcji i sięganie po ziołowe preparaty o aktywności przeciwdrobnoustrojowej i wspierającej oczyszczanie nosa i zatok. Dostępnych jest wiele preparatów złożonych tego typu, m.in. tabletki Sinupret, środki zawierające ekstrakt z pelargonii, bzu czarnego, olejki eteryczne.

     

     

    Ropny katar z zatok, czyli powikłania bakteryjnego nieżytu nosa

    Gdy katar bakteryjny jest nieleczony lub gdy jego terapia przebiega w sposób nieprawidłowy dojść może to poważnych powikłań. Najczęściej występującymi są:

     

    • Zapalenie zatok (sprawdź czym charakteryzuje się katar zatokowy),
    • Zapalenie ucha środkowego,
    • Zapalenie krtani.

     

    Najbardziej skłonne do tego typu komplikacji kataru bakteryjnego są dzieci, u których układ oddechowy nie jest w pełni rozwinięty i osoby z osłabioną odpornością. Dlatego nie można lekceważyć u nich kataru. Maluch z gęstą i żółtą wydzieliną z nosa powinien zostać na obserwacji w domu dla dobra własnego i swoich rówieśników.

     

    Warto pamiętać, że sam katar bakteryjny również może stanowić powikłanie pierwotnej infekcji wirusowej. Co więcej również katar alergiczny może zostać nadkażony i zmienić swój charakter, a w konsekwencji dojdzie do rozwoju zapalenia większego obszaru górnych dróg oddechowych. Na skutek przewlekłego stanu zapalnego, jak również podrażnienia śluzówki może pojawić się również ropny katar z krwią.

     

     

    Katar bakteryjny- profilaktyka

    Znając odpowiedź na pytanie: czy katar ropny jest zaraźliwy? Warto zastanowić się, jak uniknąć zakażenia. Można podjąć działanie profilaktyczne, które pomogą uniknąć infekcji. Należą do nich:

     

    • Unikanie kontaktu z osobą chorą, ponieważ patogeny przenoszą się w łatwy sposób drogą kropelkową,
    • Wzmacnianie odporności zarówno poprzez zdrową, zbilansowaną i zróżnicowaną dietę, regularną aktywność fizyczną, odpowiednią ilość snu, jak i ewentualne stosowanie suplementów wspierającą funkcjonowanie układu immunologicznego,
    • Troska o higienę osobistą, tj. głównie częste mycie rąk.

     

    Znając fazy kataru u dorosłych można spodziewać się żółtego kataru pod koniec infekcji. Kiedy jednak ziolono-żółta wydzielina z nosa utrzymuje się długo lub gdy pojawiają się również inne objawy należy niezwłocznie z katarem bakteryjnym zgłosić się do lekarza. Różne kolory kataru mogą jedynie sugerować jego etiologię. Dlatego też to zawsze specjalista ocenia, jak powinien wyglądać schemat leczenie infekcji kataralnej. Bakteryjny nieżyt nosa może nieść ze sobą znacznie poważniejsze powikłania zdrowotne.

    Bibliografia

    1. Pachecka M., Pachecki R., Pławińska A.; Zastosowanie substancji pochodzenia naturalnego w leczeniu zapalenia zatok przynosowych w świetle Europejskich wytycznych na temat zapalenia zatok przynosowych i polipów nosa – EPOS 2012; Pediatr Med Rodz 2014, 10 (4), p. 427–439.
    2. Zakrzewska A.; Postępowanie w przewlekłym zapaleniu zatok przynosowych u dzieci wg zaleceń European Position Paper on Rhinosinusitis and nasal Polyps- EPOS 2012 oraz American Academy of Otolaryngology-Head and Neck Surgery - AAO-HNS 2014; Polski Przegląd Otorynolaryngologiczny 2018; 7(2): 31-40.
    3. Fal A. i inni; Diagnostyka i leczenie wybranych infekcji oraz stanów zapalnych dróg oddechowych. Wytyczne dla lekarzy POZ; Lekarz POZ 2021; 5: 326-353.
    4. Katkowska M., Garbacz K., Stromkowski J.; Rola Staphylococcus aureus w nawracającym zapaleniu migdałków podniebiennych u pacjentów poddawanych tonsillektomii; Otorynolaryngologia 2016, 15(4): 152-158.

    Chociaż niniejszy serwis może zawierać informacje dotyczące kwestii medycznych, prawnych czy biznesowych informacje te nie mogą stanowić ani zastępować porady specjalisty. ADPHARMA SP. Z O.O. nie ponosi odpowiedzialności za jakiekolwiek konsekwencje związane bezpośrednio lub pośrednio z jakimikolwiek działaniami lub zaniechaniami podejmowanymi przez użytkownika w oparciu o informacje lub materiały zawarte w niniejszym serwisie. Chociaż ADPHARMA SP. Z O.O. podejmuje wszelkie uzasadnione środki, aby informacje na tej platformie były dokładne, kompletne i aktualne, nie ponosi odpowiedzialności za jakiekolwiek szkody lub straty związane z niedokładnością, niekompletnością, nierzetelnością lub brakiem aktualności informacji. Niniejszy serwis zawiera również publikacje naukowe, opinie ekspertów oraz wytyczne organizacji branżowych i naukowych. Wszelkie takie informacje stanowią wyłącznie opinie osób lub podmiotów, które je wyraziły i nie należy ich interpretować jako poglądów lub zobowiązań ADPHARMA SP. Z O.O.

    Tagi:

    Zobacz więcej artykułów

    • Co na gęsty katar?
      katar
      Co na gęsty katar?

      Wodnisty katar po kilku dniach gęstnieje. Zalegająca wydzielina w nosie i zatokach stanowi powszechny problem, który może być zarówno uciążliwy, jak i prowadzić do poważniejszych komplikacji zdrowotnych. Rozwiązaniem jest jej upłynnienie i skuteczne oczyszczenie nosa. Jak zrobić to we właściwy sposób i zapobiec nadkażeniom oraz rozwojowi stanu zapalnego zatok.

    • Katar u niemowlaka - rodzaje, leczenie i powikłania
      niemowlę
      Katar u niemowlaka - rodzaje, leczenie i powikłania

      Katar u niemowlaka ze względu na niedojrzałość jego układu oddechowego oraz niewykształconą odporność to częsty problem. Niemowlęta nie potrafią samodzielnie oczyścić nosa, co dodatkowo sprawia, że katar może prowadzić do trudności w oddychaniu, karmieniu oraz spaniu. Niegroźny katar może być również przyczyną wielu powikłań i generować poważniejsze komplikacje zdrowotne. Jak leczyć katar u niemowlaka i chronić go przed jego skutkami?

    • Etapy kataru u dziecka – jak rozpoznać koniec?
      katar
      Etapy kataru u dziecka – jak rozpoznać koniec?

      Czy znasz fazy kataru u dziecka? Dowiedz się, jakie objawy mogą świadczyć o ustępowaniu infekcji, a jakie wskazują na nadkażenie bakteryjne. 

    • Zielony katar – co oznacza i jak go leczyć?
      katar
      Zielony katar – co oznacza i jak go leczyć?

      Zielony katar u dziecka może wystąpić przy infekcji wirusowej lub bakteryjnej. Gęsta wydzielina często utrudnia swobodne oddychanie przez nos i jest przyczyną dyskomfortu. Co na zielony katar u dziecka można zastosować? Jak łagodzić katar u noworodka, a co podać starszemu dziecku?

    • Żółty katar u dziecka – jak leczyć?
      katar
      Żółty katar u dziecka – jak leczyć?

      Żółty katar u dziecka, zatkany nos, a do tego często inne objawy- gorączka, kaszel to częsty powód nieprzespanych nocy przez dzieci i rodziców, szczególnie w okresie jesienno-zimowym. Żółty katar może mieć jednak inne przyczyny niż typowa infekcja wirusowa. Rozpoznanie jego przyczyny, warunkuje właściwe leczenie. Jak leczyć żółty katar i jak walczyć z nim domowymi sposobami?