Biegunka u dziecka – objawy, leczenie i kiedy iść do lekarza

Biegunka u dziecka – jak często się pojawia? 

Biegunka u dzieci to powszechna choroba uznawana za jedną z najczęściej występujących w populacji pacjentów pediatrycznych. Szczególnie często do jej rozwoju dochodzi u maluchów między 6 miesiącem a 2 rokiem życia. O biegunce u dziecka mówimy wtedy, gdy ilość oddawanych stolców wynosi co najmniej 3 na dobę i/lub ich konsystencja jest wyraźnie płynniejsza. Stolec może być luźniejszy niż zazwyczaj lub bardzo wodnisty. Czasami w oddawanym stolcu zauważyć można też domieszkę śluzu lub krwi. Rodzice najczęściej bez trudu zauważają, że u dziecka może występować biegunka. Znają bowiem, choćby mniej więcej, rytm wypróżnień swojego dziecka. 

Biegunka u dzieci sama w sobie najczęściej nie jest groźna. Niebezpieczne, szczególnie w kontekście dzieci, może być jednak odwodnienie. Im młodsze jest dziecko, tym szybciej może u niego dojść do odwodnienia, które w zależności od nasilenia może zagrażać jego zdrowiu, a nawet życiu. Warto więc wiedzieć, które leki na biegunkę dla dzieci można podać, jak je stosować oraz jakie objawy powinny skłaniać opiekuna do szybkiego udania się z dzieckiem do lekarza. 

Biegunka u dziecka – przyczyny 

Biegunka wirusowa u dziecka jest najczęstszym rodzajem biegunki pojawiającej się u małych pacjentów. Przyczyną są głównie rotawirusy, choć w ostatnich latach obserwuje się coraz większe znaczenie norowirusa, co jest związane z rozpowszechnieniem szczepień przeciwko rotawirusom. W Polsce od 2021 roku wprowadzone zostały bezpłatne i obowiązkowe szczepienia przeciwko rotawirusom. Wirusowa biegunka u dziecka, powodowana przez rotawirusy, w dużej mierze odpowiada za najcięższy przebieg tej choroby.  

Rzadziej rozwija się biegunka bakteryjna u dziecka. Za jej rozwój odpowiadają głównie takie bakterie jak Salmonella enteritidis, Clostridium difficile i Escherichia coli. Jeszcze inną przyczyną biegunki u dzieci mogą być pasożyty. Ten rodzaj biegunki jest jednak bardzo rzadki i rozwija się głównie wśród dzieci uczęszczających do żłobka. 

Biegunka u dziecka – jak się objawia? 

Czy może rozwinąć się biegunka u dziecka bez innych objawów? Tak, biegunka u dziecka może mieć bardzo zróżnicowany przebieg. Infekcja rotawirusowa, norowirusowa czy też bakteryjna lub pasożytnicza może przebiegać zupełnie bezobjawowo lub też z niewielkim nasileniem objawów. Jakie dolegliwości mogą wystąpić przy biegunce u dziecka, oprócz zwiększonej ilości oraz zmiany konsystencji stolca? Symptomy, które mogą się pojawić to: 

-skurczowe bóle brzucha,

-wzrost temperatury ciała,

-osłabienie,

-spadek apetytu. 

Biegunka i gorączka u dziecka to powszechne objawy, na podstawie których trudno jest ocenić możliwą przyczynę choroby. Obserwuje się jednak częstsze występowanie wysokiej temperatury (powyżej 40 stopni C) w przypadku biegunki bakteryjnej u dziecka. Objawy, które częściej się wówczas pojawiają to również silny ból brzucha oraz domieszka krwi w stolcu. Na biegunkę wirusową może natomiast wskazywać jednoczesna obecność kaszlu, kataru i innych dolegliwości sugerujących infekcję o podłożu wirusowym.  

Wymioty i biegunka u dziecka – wymioty mogą towarzyszyć biegunce. U części pacjentów w wyniku infekcji pojawia się tylko biegunka, u innych tylko wymioty, a u pozostałych występują oba te objawy jednocześnie.  

Biegunka i wysypka u dziecka – infekcje wirusowe u dzieci bardzo często przebiegają z dolegliwościami obejmującymi przewód pokarmowy. Może się zdarzyć, że oprócz biegunki pojawia się też wysypka. Nie są to jednak na tyle charakterystyczne objawy, aby na podstawie ich wspólnego występowania można było rozpoznać chorobę. Czasami wysypka pojawia się wskutek przegrzania organizmu dziecka, które gorączkuje. Biegunka i wysypka u dziecka mogą współwystępować również przy trzydniówce. Oba te objawy mogą wskazywać także na alergię pokarmową.  

Ile trwa biegunka u dziecka? 

Ile trwa biegunka wirusowa u dziecka? U małych pacjentów najczęściej rozwija się ostra biegunka, która utrzymuje się do 14 dni. Jeśli trwa dłużej, mówimy o biegunce przewlekłej. W praktyce jednak ostra biegunka u dzieci samoistnie ustępuje w ciągu kilku dni i zazwyczaj nie trwa dłużej niż tydzień. Dotyczy to zarówno biegunki wirusowej, jak i biegunki bakteryjnej u dziecka. 

Choć ilość oraz konsystencja stolca może dość szybko ulec poprawie, osłabienie dziecka nierzadko utrzymuje się jeszcze przez pewien czas. Szczególnie jeśli doszło do lekkiego odwodnienia organizmu.  

Biegunka u dziecka – co podać? 

Biegunka u dziecka – leki przeciwbiegunkowe oraz probiotyki pełnią rolę wspomagającą terapię. Warto zapamiętać, że podstawą leczenia biegunki u dzieci jest nawadnianie. Bardzo istotne jest regularne uzupełnianie płynów, ponieważ na skutek biegunki dochodzi do wzmożonej utraty nie tylko wody, ale również cennych elektrolitów. W przypadku biegunki u dziecka duże znaczenie ma wybór odpowiedniego płynu nawadniającego. Powinien mieć on bowiem określone stężenie jonów sodu oraz optymalną osmolarność (200-250 mOsm/l).  

Co podać dziecku przy biegunce? Odpowiedni będzie np. Gastrolit, który dostępny jest w postaci saszetek z proszkiem do rozpuszczania. Może być on stosowany u pacjentów w różnym wieku, w tym również niemowląt i małych dzieci. Dobrym wyborem będzie też preparat Acidolit. Lecząc biegunkę u dziecka, warto mieć na uwadze, że przez pierwsze 4 godziny wskazane jest uzupełnienie niedoboru wody i elektrolitów. W tym okresie u małych dzieci zaleca się podanie 50-100 ml płynów na każdy kilogram masy ciała. Następnie należy podawać maluchom 10 ml płynu na kilogram po każdym oddanym płynnym  stolcu. 

Czy dziecko z biegunką powinno normalnie jeść, czy wskazana jest dieta? Przy biegunce u dzieci zdecydowanie rekomendowane jest odżywianie organizmu. Jeśli tylko mały pacjent ma apetyt, można utrzymywać standardową dietę. Jeśli pojawia się spadek apetytu, warto zachęcać dziecko do spożywania choćby niewielkich, zdrowych przekąsek. U maluchów, które karmione są piersią lub mlekiem modyfikowanym, zaleca się utrzymanie standardowego rytmu karmienia.  

Wspomagająco przy biegunce u dziecka można stosować preparaty o właściwościach adsorpcyjnych, takie jak np. Smecta. Zawarty w niej diosmektyt nie tylko adsorbuje bakterie, wirusy i inne toksyny, ale również powleka błonę śluzową przewodu pokarmowego, co jest korzystnym zjawiskiem w przebiegu biegunki. Uzupełniającą rolę w leczeniu biegunki u dziecka odgrywają też leki z racekadotrylem, takie jak np. dostępny bez recepty Recenum Junior. Lek ten zmniejsza wydzielanie wody i elektrolitów do światła jelita, jednocześnie nie wpływając negatywnie na perystaltykę jelit. 

Dodatkowo przy biegunce u dzieci, oprócz systematycznego nawadniania, można podawać probiotyki. Najlepiej takie, które zawierają w składzie drożdżaki Saccharomyces boulardii lub bakterie LGG. U dzieci powyżej 6 roku życia można stosować też loperamid (np. Stoperan). Warto jednak ostrożnie podchodzić do stosowania lopermiadu u dzieci. Lek ten hamuje perystaltykę jelit i jest skuteczny w leczeniu biegunki u dzieci, jednak nie powinien być zażywany przy biegunce o pochodzeniu bakteryjnym. W takim przypadku może bowiem maskować objawy i pozornie poprawiać stan zdrowia dziecka, a tym samym opóźniać udanie się z małym pacjentem do lekarza. Rodzicom trudno może być rozpoznać, czy pojawiająca się u dziecka biegunka jest bakteryjna czy wirusowa. Wysoka gorączka towarzysząca biegunce sugeruje podłoże bakteryjne, ale nie jest sztywnym wyznacznikiem źródła infekcji. 

Biegunka u dziecka – domowe sposoby 

Domowe sposoby na biegunkę u dziecka dotyczą przede wszystkim jego nawadniania i odżywiania. Aby efektywnie nawodnić organizm dziecka przy biegunce, warto jednak sięgnąć po doustne preparaty nawadniające z apteki. Mają one odpowiednie stężenie elektrolitów i zawartość glukozy. Przy biegunce ma to bardzo istotne znaczenie. Taki płyn ma dość charakterystyczny słodko-słony smak. Nie zawsze odpowiada on dzieciom. Można więc dodatkowo podawać herbatę lub soki warzywno-owocowe. Niewskazane są jednak słodkie napoje gazowane. Warto też unikać produktów, które mogą nasilać biegunkę, takich jak np. posiłki bogate w tłuszcze. 

Biegunka u dziecka – kiedy do lekarza? 

Biegunka i wymioty u dziecka – kiedy do szpitala? Pilnie do szpitala należy udać się, gdy opiekun zauważa, że stan dziecka jest zły. Taki pacjent może być apatyczny, wiotki. Czasami rodzice określają, że dziecko „przelewa się przez ręce”. Jeśli widoczne są jakiekolwiek objawy ciężkiego odwodnienia, nie należy zwlekać, a szybko udać się do szpitala. Inne objawy alarmowe, które powinny skłaniać rodzica do kontaktu z lekarzem to: 

utrzymujące się długo wymioty lub biegunka – jeśli wymioty/biegunka nasilają się lub nie ustępują w ciągu doby, 
brak możliwości efektywnego nawadniania pacjenta – może wynikać to z intensywnych wymiotów, które uniemożliwiają skuteczne nawadnianie organizmu czy też odmowy przez dziecko przyjmowania płynów – w takich sytuacjach konieczne może być nawadnianie dożylne. 
 

Ból brzucha i biegunka u dziecka to częste dolegliwości, które występują powszechnie u wielu małych pacjentów w ciągu pierwszych lat życia. Mogą mieć różną przyczynę, ale niezależnie od niej należy pamiętać, że kluczową kwestią jest zadbanie o nawadnianie organizmu. Głównym zagrożeniem, jakie niesie ze sobą biegunka u dzieci, jest bowiem odwodnienie, które stwarza realne zagrożenie dla życia pacjenta. Warto więc zaopatrzyć domową apteczkę w doustny płyn nawadniający, aby móc po niego sięgnąć jak najszybciej po wystąpieniu biegunki.