Atopowe zapalenie skóry u dzieci i niemowląt - objawy, przyczyny, leczenie. Czy można zapobiegać wystąpieniu AZS u dzieci?

Atopowa skóra u dziecka jest zaczerwieniona, sucha i swędząca. Odpowiednia pielęgnacja i leczenie pomaga znacząco zmniejszyć odczuwane objawy AZS i poprawić komfort małego pacjenta. Czym różni się atopowe zapalenie skóry u dzieci i osób dorosłych? Jak zapobiegać wystąpieniu tej choroby?

Atopowe zapalenie skóry u dzieci i niemowląt - objawy, przyczyny, leczenie. Czy można zapobiegać wystąpieniu AZS u dzieci?
źródło: freepik
Spis treści

AZS u niemowlaka i noworodka

 

Atopowe zapalenie skóry (AZS) u dzieci jest chorobą zapalną o dość charakterystycznym przebiegu. Schorzenie to występuje u 10-20% dzieci. Wśród osób dorosłych jest ono mniej powszechne. Dotyczy kilku procent populacji. W przebiegu AZS można wyróżnić 3 okresy:

 

  • niemowlęcy i wczesnodziecięcy - między 3. miesiącem a 4. rokiem życia,
  • dziecięcy - między 4. a 12. rokiem życia,
  • dojrzewania i dorosłości - po 12. roku życia.
     

Najczęściej AZS u dziecka rozwija się między 3. a 6. miesiącem życia. Aż u 80% dzieci choroba ta ma początek w pierwszym roku życia. Rzadziej występuje w kolejnych latach. Czy atopowe zapalenie skóry u noworodka również może się pojawić? Noworodkiem nazywamy dziecko między 1. a 28. dniem życia. Po upływie tego czasu dziecko nazywa się już niemowlakiem, aż do ukończenia 1. roku życia. Atopowe zapalenie skóry u noworodka raczej nie występuje. Uważa się, że wynikać może to z nasilonej produkcji łoju, który nie tylko chroni przed nadmiernym parowaniem ze skóry wody, ale również zapobiega nadmiernemu namnażaniu się obecnych na jej powierzchni bakterii i grzybów. Wzmożona produkcja łoju utrzymuje się w ciągu pierwszych 2-3 miesięcy życia. Po upływie tego czasu, ilość wydzielanego łoju zmniejsza się. U części dzieci, pod wpływem czynników genetycznych, środowiskowych i innych, ujawnia się wówczas atopowe zapalenie skóry. 

 

AZS u niemowlaka i dzieci starszych rozwija się obecnie coraz częściej. Obserwuje się zależność między początkiem choroby a stopniem nasilenia objawów i efektywnością leczenia. Dzieci u których atopowe zapalenie skóry pojawiło się w późniejszym wieku (po 2. roku życia) lepiej odpowiadają na leczenie, a odczuwane przez nie dolegliwości są mniej nasilone. Atopowe zapalenie skóry u niemowląt częściej występuje w dużych miastach. Więcej informacji o AZS i marszu alergicznym znaleźć można w artykule: Atopowe zapalenie skóry (AZS) - przyczyny, objawy, diagnostyka, leczenie (“link”).

 

Atopowe zapalenie skóry u dzieci a u dorosłych - różnice

 

Atopowe zapalenie skóry - niemowlę ma cieńszą i bardziej wrażliwą skórę w porównaniu z osobami dorosłymi. Przebieg AZS jest nieco inny w zależności od wieku pacjenta. Atopowe zapalenie skóry u niemowlaka ma postać zaczerwienienia skóry (rumienia), które lokalizuje się najczęściej na policzkach, nadgarstkach, brzuchu, podudziach i plecach. U wielu maluchów, zmiany charakterystyczne dla tej choroby pokrywają dużą powierzchnię skóry. Jedynie obszar pod pieluszką pozostaje niezmieniony. W obrębie zaczerwienionej skóry zauważyć można obrzęk. Na powierzchni rumienia występują drobne grudki i pęcherzyki. Po ich rozdrapaniu tworzą się nadżerki. Sam rumień niemowlęcy może być wywołany przez wiele stanów i chorób. Przy AZS towarzyszy mu dodatkowo silny, uporczywy świąd, a także obrzęk i obecność grudek oraz pęcherzyków. Przykładowo, przy łojotokowym zapaleniu skóry, które również jest częstą chorobą wieku dziecięcego, świąd nie występuje w ogóle lub jest łagodny. Często pojawia się natomiast rumień niemowlęcy, a zmiany skórne mają postać żółtawych, tłustych łusek.

 

AZS - niemowlę u którego występuje ta choroba może być rozdrażnione, niespokojne i bardziej płaczliwe. Swędzenie często powoduje pocieranie skóry, które przynosi dziecku chwilową ulgę. Świąd może być na tyle uciążliwy, że zaburza nocny odpoczynek i powoduje częste przebudzanie się malucha w nocy. Rozdrapywane zmiany pogarszają stan skóry. Tworzą się rany, które sprzyjają rozwojowi zakażeń bakteryjnych oraz grzybiczych. Dodatkowo wzmagają one odczuwany dyskomfort i świąd. W ten sposób tworzy się błędne koło, w którym dochodzi do zaognienia zmian i pogorszenia wyglądu skóry.

 

Atopowe zapalenie skóry u dziecka w wieku przedszkolnym i szkolnym wiąże się z umiejscowieniem zmian w okolicy zgięć stawów, na przedramionach, dłoniach, podudziach, stopach, szyi, dekolcie, policzkach i owłosionej skórze głowy. AZS u dziecka przebiega również z nasiloną suchością skóry. Komórki naskórka mogą się łuszczyć. Skóra jest tak sucha, że przy zginaniu kończyny może pękać. U nastolatków i osób dorosłych, zajęte są głównie zgięcia stawów, dłonie, szyja oraz twarz.

 

Jeśli rodzic widzi niepokojące zmiany na skórze dziecka lub podejrzewa atopowe zapalenie skóry, koniecznie powinien udać się do lekarza. Będzie on w stanie prawidłowo ocenić pojawiające się objawy oraz odróżnić AZS od innych chorób dermatologicznych.

 

Atopowa skóra u dziecka - jak o nią dbać?

 

Atopowa skóra u dziecka wymaga uważnej, indywidualnie dobranej pielęgnacji. Rodzicom zaleca się obserwowanie skóry, a czasem również prowadzenie dzienniczka, w którym można zapisywać reakcję skóry na różne czynniki. Pomoże to wyodrębnić te, które prowadzą do zaostrzenia choroby. AZS jest bowiem schorzeniem, które przebiega z następującymi po sobie okresami zaostrzeń i ustępowania objawów. Celem leczenia jest wydłużanie okresów bezobjawowych i zmniejszenie nasilenia dolegliwości, występujących podczas zaostrzenia.

 

AZS u niemowlaka w okresie objawowym leczy się głównie przy pomocy miejscowych glikokortykosteroidów. Lekarz dobiera odpowiedni preparat m.in. na podstawie wieku dziecka, stopnia nasilenia zmian i ich lokalizacji. Leki te najczęściej zaleca się stosować nie dłużej niż przez 2 tygodnie w ilości odpowiadającej tzw. jednostce opuszki palca (FTU). W zależności od wieku dziecka oraz zajętej chorobowo okolicy ciała, określona została ilość preparatu, który należy nałożyć na skórę. Tabelę z liczbą jednostek opuszki palca można znaleźć w Internecie. Korzystając z niej pamiętajmy o tym, że FTU dotyczy zawsze opuszki osoby dorosłej. Jeśli podana jest wartość 1, oznacza to, że na daną powierzchnię ciała dziecka należy aplikować ilość leku odpowiadającą ilości wyciśniętej na palec osoby dorosłej od jego końca do pierwszego zgięcia.

 

Atopowe zapalenie skóry u dziecka wymaga regularnego korzystanie z emolientów. U małych dzieci, emolienty zaleca się nakładać na skórę 2-3 razy dziennie. Istotna jest dość duża ilość tych kosmetyków, którą należy wsmarować w skórę dziecka. Nie powinna być ona mniejsza niż 200 g w ciągu tygodnia. Kosmetyki na atopowe zapalenie skóry dla dzieci to m.in. Atoperal, Emotopic i Emolium. U maluchów poniżej 2. roku życia warto unikać produktów zawierających glikol propylenowy. Emolienty muszą być dobrze dobrane do skóry dziecka, aby przynosiły oczekiwany efekt. Jeśli obecny jest stan zapalny, w pierwszej kolejności zaleca się nałożenie miejscowego glikokortykosteroidu, a po upływie ok. 30 minut 

 

Poznaj markę Atoperal

     

    Atopowe zapalenie skóry u niemowlaka - jak mu zapobiegać?

     

    Aby zapobiegać rozwojowi AZS u niemowlaka zaleca się wyłączne karmienie piersią przez pierwszych 6 miesięcy życia dziecka. Ważne jest też niepalenie tytoniu przez kobietę w ciąży. Pewną rolę profilaktyczną przypisuje się również stosowaniu emolientów od pierwszych dni życia. Kosmetyki te są szczególnie istotne u dzieci, które są genetycznie obciążone wyższym ryzykiem wystąpienia atopowego zapalenia skóry. Rola probiotyków w zapobieganiu atopowemu zapaleniu skóry u dzieci nie jest do końca poznana. Wielu specjalistów zaleca jednak podawanie kobietom w ciąży, kobietom karmiącym piersią oraz dzieciom preparatu probiotycznego, jeśli zachodzi wysokie ryzyko rozwoju atopii. Do tej pory, największą skuteczność w zapobieganiu wystąpienia AZS u dzieci wykazano w przypadku bakterii Lactobacillus rhamnosus GG (LGG). Szczepy te znajdują się w takich probiotykach jak Flostrum Baby, które może być podawany od pierwszych dni życia, a także w preparatach Dicoflor, Biflorin Baby i Estabiom.

     

    Aby zapobiegać zaostrzeniu AZS u niemowlaka na plecach, brzuszku, twarzy i w innych częściach ciała warto:

     

    • unikać długich, gorących kąpieli - kąpiel powinna odbywać się maksymalnie raz dziennie, przez kilka minut w wodzie o temperaturze zbliżonej do temperatury ciała,
    • nakładać emolient jak najszybciej po wyjęciu dziecka z wody,
    • dbać o odpowiednie nawilżenie powietrza - jest to szczególnie ważne zimą, gdy ogrzewamy mieszkania. Suche, gorące powietrze zwiększa suchość skóry i powoduje swędzenie,
    • starać się zidentyfikować czynniki, które prowadzą do zaostrzenia atopowego zapalenia skóry u dziecka i ich unikać,
    • korzystać z dobrych jakościowo emolientów, pozbawionych substancji drażniących i silnych środków myjących,
    • starać się nie przegrzewać dziecka.
       

     

    AZS - niemowlę u którego doszło do rozwoju atopowego zapalenia skóry może odczuwać silne swędzenie, rozdrażnienie i niepokój. Szybkie wprowadzenie odpowiedniego leczenia skutecznie łagodzi te dolegliwości i wpływa na komfort dziecka, a także jego opiekunów. AZS u dzieci w większości przypadków samoistnie ustępuje. Tylko u części pacjentów, objawy utrzymują się również w wieku dorosłym.

    Bibliografia

    1. Ruszkowska L., Atopowe zapalenie skóry u niemowląt, Postępy Neonatologii, 2018, 24 (1), 65-68, doi: : 10.31350/postepyneonatologii/2018/1/ PN2018004
    2. Millian M., Mijas J., Atopowe zapalenie skóry - patomechanizm, diagnostyka, postępowanie lecznicze, profilaktyka, Nowa Pediatr, 2017, 21 (4), 114-122, doi: : https://doi.org/10.25121/NP.2017.21.4.114
    3. Kamińska B., Plata-Nazar K., Atopowe zapalenie skóry u dzieci. Program ALERNI, Forum Medycyny Rodzinnej, 2009, tom 3, nr 5, 367-371
    4. Kawalec W., Grenda R., Kulus M., Pediatria II, 2019, s. 1237-1241
    5. Atopic dermatitis. Interdisciplinary diagnostic and therapeutic recommendations of the Polish Dermatological Society, Polish Society of Allergology, Polish Pediatric Society and Polish Society of Family Medicine. Part I. Prophylaxis, topical treatment and phototherapy, Dermatol Rev, 2019, 106, 354-371, doi:  https://doi.org/10.5114/dr.2019.88253

    Chociaż niniejszy serwis może zawierać informacje dotyczące kwestii medycznych, prawnych czy biznesowych informacje te nie mogą stanowić ani zastępować porady specjalisty. ADPHARMA SP. Z O.O. nie ponosi odpowiedzialności za jakiekolwiek konsekwencje związane bezpośrednio lub pośrednio z jakimikolwiek działaniami lub zaniechaniami podejmowanymi przez użytkownika w oparciu o informacje lub materiały zawarte w niniejszym serwisie. Chociaż ADPHARMA SP. Z O.O. podejmuje wszelkie uzasadnione środki, aby informacje na tej platformie były dokładne, kompletne i aktualne, nie ponosi odpowiedzialności za jakiekolwiek szkody lub straty związane z niedokładnością, niekompletnością, nierzetelnością lub brakiem aktualności informacji. Niniejszy serwis zawiera również publikacje naukowe, opinie ekspertów oraz wytyczne organizacji branżowych i naukowych. Wszelkie takie informacje stanowią wyłącznie opinie osób lub podmiotów, które je wyraziły i nie należy ich interpretować jako poglądów lub zobowiązań ADPHARMA SP. Z O.O.

    Tagi:
    AZS

    Zobacz więcej artykułów

    • Atopowe Zapalenie Skóry
      AZS
      Atopowe zapalenie skóry (AZS) - przyczyny, objawy, diagnostyka, leczenie

      Zaczerwienienie skóry, jej silny świąd i suchość to jedne z typowych objawów atopowego zapalenia skóry. Choroba ta może znacząco obniżać komfort życia pacjenta oraz jego rodziny. Ścisłe przestrzeganie zaleceń skutecznie chroni przed zaostrzeniem AZS i korzystnie wpływa na wygląd skóry. Jak rozpoznać atopowe zapalenie skóry? Jak je leczyć i jak mu zapobiegać?

    • Atopowe zapalenie skóry - leczenie. Jak dobrać preparat dla skóry z AZS?
      AZS
      Atopowe zapalenie skóry - leczenie. Jak dobrać preparat dla skóry z AZS?

      Emolienty to podstawowa grupa preparatów, zalecana wszystkim pacjentom zmagającym się z atopowym zapaleniem skóry. Jak leczyć to schorzenie? Jak wybrać odpowiedni emolient i o czym koniecznie trzeba pamiętać przy terapii emolientowej?

    • Atopowe zapalenie skóry na dłoniach - przyczyny, leczenie i pielęgnacja
      dłonie
      Atopowe zapalenie skóry na dłoniach - przyczyny, leczenie i pielęgnacja

      Dłonie to wizytówka każdego człowieka. Kiedy skóra dłoni staje się zaczerwieniona, swędząca, podrażniona i nadmiernie wysuszona nie jest to jedynie problem natury estetycznej. Tego typu objawy mogą świadczyć o atopowym zapaleniu skóry, które umiejscowiło się na skórze dłoni. Staje się ona mniej odporna na działanie czynników drażniących, a na jej powierzchni mogą pojawić się drobne rany. Jak rozpoznać i łagodzić atopowe zapalenie skóry rąk?

    • Atopowe zapalenie skóry głowy - leczenie i pielęgnacja
      atopowe zapalenie skóry
      Atopowe zapalenie skóry głowy - leczenie i pielęgnacja

      Atopowa skóra głowy wymaga odpowiedniej pielęgnacji. Jakich kosmetyków używać, aby zmniejszyć odczuwaną suchość i świąd? Jak leczyć atopowe zapalenie skóry głowy i po jaką postać preparatów warto sięgnąć?