Atopowe zapalenie skóry - leczenie. Jak dobrać preparat dla skóry z AZS?

AZS - jak leczyć?

Atopowe zapalenie skóry - leczenie ma na celu łagodzenie objawów choroby, zapobieganie zaostrzeniom i poprawę komfortu życia pacjenta. Nie ma obecnie leku, który pozwoliłby na całkowite wyleczenie AZS. Choroba ta charakteryzuje się naprzemiennym występowaniem okresów zaostrzeń i remisji (wycofania, ustąpienia) objawów. Więcej na temat tego schorzenia można przeczytać w artykule: Atopowe zapalenie skóry (AZS) - przyczyny, objawy, diagnostyka, leczenie.

AZS - jak leczyć tą chorobę? Niezależnie od stopnia nasilenia objawów, wszystkim pacjentom zmagającym się z atopowym zapaleniem skóry zalecane są emolienty. Ważne jest też unikanie czynników, które podrażniają wrażliwą skórę i prowadzą do zaostrzenia objawów choroby. Przy łagodnym nasileniu charakterystycznych dla AZS dolegliwości, rekomendowane są miejscowe glikokortykosteroidy. Bez recepty dostępny jest hydrokortyzon. Lekarz może też zalecić mocniejsze glikokortykosteroidy do stosowania miejscowego, np. Advantan, Edelan, Cutivate. Inną grupa leków, które stosuje się przy zaostrzeniach są inhibitory kalcyneuryny (np. Protopic, Elidel). 

Leczenie atopowego zapalenia skóry o umiarkowanym nasileniu polega często na tzw. terapii proaktywnej. Przez co najmniej kilka miesięcy, z przerwami, aplikuje się preparaty o działaniu przeciwzapalnym na obszary ciała, na których najczęściej pojawia się wyprysk atopowy. Wykorzystywane są też mokre opatrunki oraz fototerapia, która pomaga ograniczyć stan zapalny i zmniejsza świąd (jest jednak dość trudno dostępna). Leczenie AZS o ciężkim przebiegu jest zazwyczaj trudne. Lekarz może zalecić doustne glikokortykosteroidy, leki immunosupresyjne (hamujące aktywność układu odpornościowego), przeciwciała monoklonalne i inne substancje, które wykazały skuteczność w łagodzeniu objawów atopowego zapalenia skóry o dużym nasileniu.

Emolient na atopowe zapalenie skóry dla dorosłych i dzieci

Jak zostało wspomniane, bardzo duże znaczenie w terapii mają emolienty na atopowe zapalenie skóry. Ich działanie jest wielokierunkowe:

• wzmacniają barierę naskórkową, która u osób z AZS jest uszkodzona i nie funkcjonuje prawidłowo,
• regenerują naskórek, dzięki czemu ograniczają ryzyko jego pęknięcia,
• tworzą ochronną warstwę na powierzchni skóry, chroniącą przed utratą zbyt dużej ilości wody i pojawieniem się suchości skóry,
• zwiększają elastyczność i miękkość skóry,
• ograniczają przedostawanie się do skóry alergenów i innych niepożądanych substancji,
• zmniejszają swędzenie i ograniczają stan zapalny,
• łagodzą szorstkość skóry i jej skłonność do złuszczania się,
• wydłużają okresy bez objawów choroby,
• pozwalają ograniczyć konieczność stosowania glikokortykosteroidów.

Istotną zaletą emolientów dla dzieci i dorosłych jest wysokie bezpieczeństwo ich stosowania. Preparaty te są zazwyczaj bardzo dobrze tolerowane przez pacjentów i pozbawione większości działań niepożądanych, które mogą powodować stosowane przy atopowym zapaleniu skóry leki.

Emolient na AZS powinien być aplikowany nie tylko na obszary skóry na których widoczne jest zaczerwienienie i inne objawy stanu zapalnego, ale na całe ciało. Przy AZS leczenie glikokortykosteroidami i innymi lekami miejscowymi powinno się ograniczać jedynie do miejsc objętych zapaleniem. Jeśli natomiast chodzi o emolienty, postępowanie jest odmienne - emolient należy nakładać na skórę całego ciała. Przy atopowym zapaleniu skóry  dochodzi bowiem do uszkodzenia i zaburzenia funkcjonowania bariery naskórkowej. Dotyczy to skóry całego ciała, dlatego emolienty na AZS stosujemy na całej jej powierzchni.

Emolienty dla dorosłych i dzieci koniecznie trzeba wklepywać w skórę w odpowiednio dużej ilości:

• u dzieci - minimum 200 g na tydzień,
• u dorosłych - minimum 500 g na tydzień.

Zdarza się, że niska skuteczność terapii emolientowej wynika właśnie z używania zbyt małej ilości preparatu. Jak często stosować emolient na AZS? Jest to dość indywidualna kwestia. Zazwyczaj wystarczy korzystanie z tego kosmetyku 2-3 razy dzienne, choć przy zaostrzeniach lub u chorych z ciężką postacią AZS, konieczne może być wklepywanie emolientu nawet co 2-3 godziny. Przy objawach stanu zapalnego, w pierwszej kolejności najczęściej zaleca się sięgnięcie po lek przeciwzapalny (np. glikokortykosteroid), a dopiero później po emolient.

Pamiętajmy również o tym, aby emolient na AZS zastosować jak najszybciej po kąpieli. Czas od wyjścia z wody do nałożenia na skórę wybranego preparatu nie powinien przekraczać 3 minut. Emolienty dla dzieci i dorosłych nie powinny być też energicznie wcierane w skórę. Ważne jest ich delikatne wklepywanie.

Czym kierować się wybierając emolient na AZS?

Wiemy już jak leczyć atopowe zapalenie skóry, czym leczyć i dlaczego emolienty pełnią tak istotną rolę w terapii. Jak więc wybrać odpowiedni emolient dla dzieci i dorosłych? Na początek warto uzmysłowić sobie, że nie istnieje jeden najlepszy emolient na AZS dla wszystkich chorych. Preparat, który bardzo dobrze sprawdza się u jednej osoby, niekoniecznie przyniesie takie same efekty u innego pacjenta. 

Wybierając emolient na AZS trzeba zwrócić uwagę na ograniczenia wiekowe. Preparaty na atopowe zapalenie skóry przeznaczone są zarówno dla dzieci, jak i dla osób dorosłych. Nie wszystkie jednak produkty można stosować od pierwszego dnia życia. Przykładowo, emulsja Atoperal Baby Plus może być wykorzystywana do codziennej pielęgnacji skóry maluchów od urodzenia, ale krem Mediderm dopiero od ukończenia 1. miesiąca życia. U większości pacjentów, dobre efekty przynoszą emolienty na AZS z mocznikiem lub gliceryną. Obie te substancje mają zdolność wiązania wody i zatrzymywania jej w zewnętrznej warstwie naskórka. Mocznik znaleźć można m.in. w kremie Ederix. W jego składzie znajdują się też kwasy omega-3 i inne substancje pielęgnujące, nawilżające oraz regenerujące skórę. Mocznik, w zależności od stężenia w danym preparacie, wykazuje odmienne działanie. W celu nawilżenia skóry, zalecane są kosmetyki zawierające ok. 10% tego składnika. 

Wiele preparatów do skóry suchej i atopowej ma w składzie glicerynę. Związek ten znajduje się np. w emulsji do ciała Atoperal Baby Plus, balsamie Pharmaceris Emotopic Bacteria Control (od 4. miesiąca życia), balsamie La Roche-Posay Lipikar Baume AP+ i kremie Linoderm Omega. W ostatnim czasie zaleca się stosowanie tzw. emolientów plus. Są to emolienty, które poza typowymi substancjami o działaniu nawilżającym, natłuszczającym i wzmacniającym barierę naskórkową, zawierają naturalne związki, pomagające utrzymać równowagę mikrobiologiczną skóry. Wspierają one odpowiedź układu immunologicznego, działają przeciwzapalnie i przeciwświądowo. Do emolientów plus zaliczamy m.in. preparaty z serii Avene Xeracalm A.D. Dzięki wykorzystaniu specjalnej technologii, kosmetyki te są sterylne. Nie zawierają substancji zapachowych i konserwantów. Niwelują swędzenie, regenerują i wzmacniają barierę naskórkową. 

Dobry emolient na AZS powinien być pozbawiony glikolu propylenowego (szczególnie jeśli jest to emolient dla dzieci do 2. roku życia), sztucznych aromatów, olejków eterycznych i konserwantów. Najczęściej nie sprawdzają się też czyste oleje, takie jak np. olej kokosowy. Wygodne są produkty wyposażone w pompkę. Ryzyko zanieczyszczenia takiego kosmetyku jest wówczas mniejsze. W okresach zaostrzeń, zazwyczaj lepsze są bardziej tłuste, gęste formuły. Dobre efekty można zauważyć po zastosowaniu maści konopnej na noc CutisHelp E lub innego kosmetyku o wysokiej zawartości oleju. W okresach bezobjawowych, zazwyczaj wystarczające jest użycie lżejszego preparatu, który jest też łatwiejszy do rozsmarowania. Może być to wspomniana już emulsja Atoperal Baby Plus, a także emulsja Emolium Dermocare i emulsja Latopic.

Emolienty na atopowe zapalenie skóry natłuszczają, zmiękczają, nawilżają i regenerują skórę. Wzmacniają jej barierę ochronną i zapobiegają wnikaniu do jej komórek alergenów. Emolienty na AZS zalecane są wszystkim pacjentom, niezależnie od stopnia nasilenia objawów. Warto korzystać z nich w okresach zaostrzeń i okresach bez objawów. Wybierając emolienty dla dzieci lub dorosłych, zwracajmy uwagę na ograniczenia wiekowe, skład, obecność glikolu propylenowego (w kosmetykach znajduje się on najczęściej pod nazwą Propylene Glycol), substancji zapachowych i konserwantów. Czasem konieczne jest wypróbowanie kilku różnych preparatów w celu znalezienia takiego, który w pełni odpowiada choremu. Stosowanie emolientu na AZS, który spełnia potrzeby i preferencje pacjenta jest bardzo ważne. Dzięki temu chętniej będzie po niego regularnie sięgał. Systematyczne wklepywanie emolientu w skórę, w odpowiednio dużej ilości, ma istotny wpływ na efektywność terapii.