Biegunka bakteryjna - przyczyny, czas trwania i sposoby leczenia

Czy biegunka bakteryjna jest zaraźliwa? Jakie patogeny ją wywołuj?

Główną przyczyną biegunek bakteryjnych jest skażona żywność i woda, ale też niewłaściwe ich przechowywanie, czy obróbka. Zachorowania na ten rodzaj rozwolnienia najczęściej dotyczą dzieci poniżej 5.roku życia, jak i seniorów powyżej 65 lat. Patogeny bakteryjne odpowiedzialne za pojawienie się nieprzyjemnych objawów żołądkowo-jelitowych to przede wszystkim Shigella spp., Campylobacter spp. oraz niektóre szczepy Salmonella, ale także Enterotoksyczne szczepy Escherichia coli. W niektórych krajach Afryki czy Azji wciąż realnym problemem są epidemie cholery wywołane przez bakterie Vibrio cholerae.  

Patogeny po dostaniu się do jelit mogą działać na 2 różne sposoby:

·         Wydzielają toksyny drażniące jelita, zwiększając tym samym wydzielanie wody i elektrolitów (tzw. biegunka sekrecyjna)- E. coli (szczepy enterotoksyczne), V. cholerae, S. aureus (zatrucia pokarmowe związane z toksyną).

·         Niszczą błonę śluzową jelit lub wnikają do komórek, prowadząc do rozwoju stanu zapalnego (tzw. biegunka zapalna)- Shigella, Salmonella, C.  jejuni, C. difficile (szczep odpowiedzialny za biegunkę poantybiotykową).

Czy biegunka bakteryjna jest zaraźliwa? Tak, ponieważ zarówno same bakterie, jak i ich toksyny są wydzielane ze stolcem i mogą one trafić do otoczenia. Z kolei nieostrożne zachowania, jak unikanie mycia rąk po wyjściu z toalety, spożywanie zanieczyszczonej wody i jedzenia, czy poprzez bezpośredni kontakt z fekaliami sprawiają, że zakażenie przenosi się na kolejne osoby. Szczególnie Shigella, Salmonella, E. coli EHEC należą do patogenów, które bardzo łatwo przenoszą się drogą fekalno-oralną. 

Zakażenie bakteryjne wywołujące problemy gastryczne, dominują w sezonie letnim. Ma to związek m.in. z sezonem turystycznym, kiedy to mieszkańcy krajów wysokorozwiniętych odwiedzają bardziej egzotyczne regiony, a dominująca tam flora bakteryjna i zasady higieny znacznie odbiegają od ich wewnętrznych standardów, jak również z wyższą temperaturą otoczenia w miesiącach letnich, co sprzyja procesom psucia się produktów spożywczych.

Biegunka bakteryjna objawy i przebieg zakażenia

Pierwsze objawy gastryczne po zjedzeniu skażonego jedzenia, wypiciu wody z kranu, surowego mleka, jajek, czy niedogotowanego mięsa, pojawiają się szybko, tj. kilka–kilkanaście godzin po zakażeniu. W pierwszej kolejności pojawia się wodnista biegunka (od kilku do kilkunastu wypróżnień na dobę), wraz z bólami brzucha o charakterze skurczowym i nudnościami. Charakterystyczne dla biegunki zapalnej są stolce śluzowo-krwiste, bolesne parcie na stolec, gorączka, dreszcze i złe samopoczucie. Jeśli sytuacja nie zostanie opanowana i pacjent nie uzupełnia utraconych płynów i elektrolitów, stosunkowo szybko mogą pojawić się dolegliwości związane z odwodnieniem, tj. osłabienie, zwroty głowy. W przebiegu biegunki wynikającej z zatrucia toksynami bakteryjnymi dominującym objawem są wymioty, a samo rozwolnienie może utrzymywać się jedynie krótkotrwale.

Ze względu na ciężki stan ogólny pacjenta, zmagającego się z dolegliwościami żołądkowo-jelitowymi, ważnym aspektem jest bez wątpienia: biegunka bakteryjna ile trwa? Nie ma na to pytanie jednoznacznej i dokładnej odpowiedzi. Ponieważ okres utrzymywania się objawów zależy od wielu czynników, m.in. stanu zdrowia i kondycji układu odpornościowego pacjenta, rodzaju patogenu wywołującego zakażenie, wdrożenia odpowiedniego postępowania terapeutycznego, tzn. nawodnienia, probiotyku, czy antybiotykoterapii. Zwykle objawy biegunki bakteryjnej utrzymują się od kilku dni do tygodnia, a nawet 2-óch tygodni w cięższych infekcjach, zwłaszcza zapalnych wywołanych przez szczepy z gatunku Shigella, Salmonella, czy Campylobacter.

Biegunka bakteryjna leczenie

Czy biegunka bakteryjna przejdzie sama? Zatrucie pokarmowe u dorosłych i dzieci w wielu przypadkach ma charakter samoograniczający się, jak np. w czasie zakażeń wywołanych przez E. coli. Bez względu na przyczynę biegunki najważniejszym postępowaniem w jej przebiegu jest uzupełnianie płynów i elektrolitów za pomocą doustnych płynów nawadniających zawierających sód, potas, chlorki, wodorowęglan i glukozę. W czasie występowania dolegliwości ważna jest również odpowiednia lekkostrawna dieta opierająca się na małych, a często spożywanych porcjach złożonych m.in. z ryżu, gotowanych ziemniaków, sucharków, bananów, czy kleiku ryżowego. Warto sięgnąć również po preparaty probiotyczne, które wspierają regenerację mikroflory jelitowej i skracają czas trwania biegunki. Szczególnie polecany w tym kontekście jest lek probiotyczny zawierający Saccharomyces boulardii.

Biegunka bakteryjna- jak leczyć i po jakie leki sięgać? Warto wybierać leki na biegunkę bez recepty, co pozwoli załagodzić objawy i skróci okres ich trwania. Przykładem może być racekadotryl, który zmniejsza nadmierne wydzielanie wody i elektrolitów wywołane toksynami bakteryjnymi lub stanem zapalnym, a jednocześnie nie wpływa na podstawową czynność wydzielniczą jelit. Alternatywę mogą stanowić leki przeciwbiegunkowe o działaniu osłaniającym i chroniącym jelita przed działaniem czynników drażniących, np. diosmektyt. Ostrożnie należy stosować leki o działaniu zapierającym, tj. loperamid, w niektórych przypadkach jego zażywanie może nasilać przebieg choroby. W przypadku występowania skurczowych bóli brzucha sprawdzi się drotaweryna. Po konsultacji z lekarzem, w ciężkich przypadkach wdrażana jest antybiotykoterapia. W zależności od rodzaju szczepu wywołującego zakażenie stosuje się cyprofloksacynę, azytromycynę, bądź też ryfaksyminę.

Zakażenie bakteriami wywołującymi nieżyty żołądkowo-jelitowe zwykle ma związek ze spożyciem surowego lub niewłaściwie przechowywanego jedzenia, bądź wypiciem wody z kranu. Staje się to szczególnie dużym problemem w czasie wyjazdów wakacyjnych do tropikalnych krajów. Biegunka bakteryjna ma dość szybki początek, a pojawiające się dolegliwości dają się mocno we znaki, szybko doprowadzając do osłabienia i odwodnienia. Warto zatem unikać ryzykownych sytuacji i dbać o higienę, aby nie dopuścić do zakażenia, co więcej wyjeżdżając w miejsca, gdzie ryzyko zakażenia jest większe warto rozważyć profilaktyczną probiotykoterapię.