Atopowe zapalenie skóry na dłoniach - przyczyny, leczenie i pielęgnacja

Atopowe zapalenie skóry na dłoniach- przyczyny, charakterystyka

Bez względu na umiejscowienie atopowe zapalenie skóry to choroba zapalna skóry o charakterze nawrotowym. Predyspozycje  do wystąpienia atopii są dziedziczne, a pierwsze zmiany skórne o tym charakterze obserwuje się już w wieku niemowlęcym. Zmiany atopowe często lokalizuje się m.in. na twarzy, tułowiu, zgięciach kończyn, ale także na dłoniach. Dolegliwości związane z atopowym zapaleniem skóry dłoni znacznie nasilają się zimą ze względu na jej narażenie na niekorzystne warunki atmosferyczne. Charakterystyczne dla osób z AZS jest to, że wykwity zapalne pojawiają się nie tylko na dłoniach, ale też w innych lokalizacjach w podobnym czasie.

Warto jednak zwrócić uwagę, że w kiedy temperatura na zewnątrz spada wiele osób skarży się na przesuszone dłonie, nie zawsze jest to jednak AZS. Częste mycie rąk czy popularne w ostatnim czasie środki do dezynfekcji uszkadzają naturalną barierę ochronną skóry dłoni. Do tego narażenie na zimno i wiatr sprawiają, że na dłoniach może pojawić się egzema. Tego typu zmiana zapalna, chociaż nie ma charakteru nawrotowego, wymaga specjalistycznego leczenia. Bez tego mogą powstać nadkażenia bakteryjne i ciężkie do leczenia nawrotowe zmiany skórne. 

Suche dłonie zimą stają się szczególną zmorą dla alergików i osób z atopowym zapaleniem skóry. Pojawiają się na nich suche, czerwone, swędzące plamy, a nawet pęcherze. Kiedy zmiany są zaniedbane mogą pękać. Dochodzi do wycieku krwi lub ropy i przerwania bariery ochronnej. Drobnoustroje chorobotwórcze mają wtedy ułatwioną penetrację. 

Podsumowując warto zebrać w całość czynniki odpowiedzialne za atopowe zapalenie skóry na dłoniach. Przyczyny pojawienia się zmian skórnych są w zasadzie podobne, bez względu na ich umiejscowienie:

• predyspozycje genetyczne,
• dysfunkcje układu odpornościowego (nadwrażliwoś na różnego rodzaju antygeny),
• defekt w budowie i funkcjonalności bariery naskórkowej, co skutkuje nadmierną przezskórną utratą wody, suchością skóry, obniżonym progiem świądów, zwiększoną wrażliwością na czynniki drażniące, większą skłonnością do rozwoju stanu zapalnego, łatwiejszą penetracją alergenów i czynników drażniących, 
• czynniki psychosomatyczne – zaostrzenie dolegliwości w sytuacjach stresowych,
• czynniki środowiskowe, tj. warunki klimatyczne, zanieczyszczenie środowiska, alergeny pokarmowe, alergeny z powietrza (pyłki roślin, roztocza kurzu, alergeny pochodzenia zwierzęcego, bakteryjnego lub grzybiczego).

AZS na dłoniach - objawy

Jak już wspomniano nadmierne przesuszenie skóry dłoni czy pękanie naskórka to nie zawsze atopowe zapalenie skóry. Dłonie mogą tak wyglądać na skutek ciągłego narażenia ich na działanie czynników drażniących. Po zastosowaniu odpowiedniego środka nawilżającego i regenerującego barierę ochronną wracają one do lepszej kondycji. Natomiast osoby cierpiące na ASZ zmagają się z nadmiernym przesuszeniem i szorstkością skóry nie tylko na dłoniach, ale na całym ciele. Pojawia się również problem z jej łuszczeniem się. 

Atopowe zapalenie skóry to choroba przewlekła. Nie możliwe jest jej całkowite wyleczenie, a terapia polega głównie na łagodzeniu objawów schorzenia. Jak objawia się atopowe zapalenie skóry dłoni?

• suchy, szorstki naskórek, uczucie ściągania skóry,
• grudki i krostki,
• wykwity z płynną treścią
• czerwone plamy,
• łuszczący się naskórek,
• uporczywy świąd,
• pieczenie i podrażnienie,
• widoczne pęknięcia naskórka, zadrapania.

AZS na dłoniach u dziecka

Atopowe zapalenie skóry znacznie częściej dotyka dzieci niż osób dorosłych. Pierwsze objawy AZS pojawiają się u nich już wieku niemowlęcym. U dzieci do 2. roku życia AZS objawia się początkowo zaczerwienieniem na skórze, które zlokalizowane jest w okolicach twarzy (czoło, broda, szyja). Później pojawia się świąd skóry wraz z jej wysuszeniem. AZS na dłoniach u dziecka objawia się schodzeniem naskórka. Między 2 - gim a 12 – stym rokiem życia dziecka charakter objawów AZS ulega nieco zmianie. Wykwity na skórze są owalne, wyraźnie oddzielone, zaczerwienione i grudkowate. Mogą obejmować wszystkie okolice ciała lub umiejscawiać się głównie w zgięciach łokciowych i kolanowych (charakterystyczne jest symetryczne występowanie objawów). Cały naskórek jest nadmiernie wysuszony i swędzi. Pojawia się również łuszcząca się skóra na opuszkach palców dłoni i stóp. 

Atopowe zapalenie skóry na dłoniach - leczenie

Postępowanie lecznicze w łagodzeniu zaostrzeń AZS obejmuje profilaktykę (pierwotną – brak objawów klinicznych, ale dodatni wywiad rodzinny i wtórną – przy wystąpieniu pierwszych objawów klinicznych) oraz stosowanie leków wyciszających charakter zapalny zmian skórnych. Oczywiście zasada ta jest wykorzystywana również w przypadku gdy leczona jest atopowa skóra dłoni.  

Proces ten rozpoczyna się od edukacji pacjenta lub jego rodziców w kontekście unikania czynników drażniących, odpowiedniej diety, stosowania probiotyków oraz pielęgnacji atopowej skóry. Aby właściwie zadbać o ostatni z wymienionych elementów warto sięgać po emolienty. Te dermokosmetyki tworząc warstwę ochronną na powierzchni naskórka zabezpieczają go przed działaniem szkodliwych czynników zewnętrznych jednoczenie chroniąc przed nadmierną utratą wody. Terapia za pomocą emolientów powinna być prowadzona bez przerwy przez okres nawet 4 tygodni. Preparat należy aplikować na podrażnioną i wysuszoną skórę 3 – 4 razy w ciągu dnia.

Atopowe zapalenie, egzema dłoni – jakich składników należy szukać w preparatach do rąk?

• ceramidy, cholesterol, nienasycone kwasy tłuszczowe – pozwalają na odtworzenie warstwy lipidowej naskórka,
• mocznik – zapewnia odpowiednie nawilżenie warstwy rogowej naskórka,
• alantoina i pantenol – działają przeciwzapalnie, pobudzają regenerację naskórka i dobrze nawilżają,
• witaminy A, C, minerały, ekstrakty roślinne, fitoestrogeny – posiadają zdolność odtwarzania i przywracania prawidłowej struktury i funkcji naskórka,
• ektoina – wykazuje aktywność przeciwzapalną,
• polidokanol – silnie łagodzi świąd, 
• kwas mlekowy, mleczan sodu – pozwalają utrzymać skórze odpowiednie pH.

Produkty do rąk występują głównie w formie dobrze wchłaniających się kremów na AZS. Dłonie po ich zastosowaniu są gładsze, mniej pieką i swędzą. Po dłuższym stosowaniu skóra staje się bardziej odżywiona i nawilżona. Analizując składy dermokosmetyków do rąk na zimę warto wybierać te bez wody w składzie lub zawierające jedynie minimalną jej ilość. Po bezpośrednim nałożeniu takiego kremu na dłonie i wyjściu na zewnątrz na mróz mogą pojawić się dodatkowe uszkodzenia naskórka.

W zaostrzeniach lekami po które sięga się najczęściej  są glikokortykosteroidy. Cechują się one silnym działaniem przeciwazapalnym, immunosupresyjnym i antyproliferacyjnym. Wśród równie popularnych chociaż znacznie droższych preparatów na rynku dostępne są również inhibitory kalcyneuryny, m.in. takrolimus i pimekrolimus. To leki immunomodulujące i przeciwzapalne. U niektórych pacjentów wprowadza się długofalowo doustne leki przeciwalergiczne, a w przypadku nadkażeń odpowiednio antybiotyki lub preparaty przeciwgrzybicze do zastosowania miejscowego. Oczywiście wszystkie te leki dostępne są na podstawie recepty lekarskiej. Długość leczenia, rodzaj leku, częstotliwość stosowania – to wszystko ustala specjalista.

Chcesz wiedzieć więcej o AZS? Przeczytaj artykuł: Atopowe zapalenie skóry (AZS) – przyczyny, objawy, diagnostyka, leczenie >>

Atopowe zapalenie skóry na dłoniach to problem nie tylko natury estetycznej, ale poważne schorzenie, które może generować ból i świąd, a także utrudniać codzienne funkcjonowanie w tym wykonywaną pracę zawodową. AZS pojawia się już w pierwszym roku życia i może towarzyszyć pacjentom do jego końca. Co więcej nie ma skutecznego leku na AZS, który wyeliminowałby chorobę. Warto jednak maksymalnie wydłużać czas bez objawów AZS dzięki unikaniu czynników drażniących oraz sięgając po odpowiednie dermokosmetyki i kosmetyki do rąk. Jest to ważne szczególnie zimą, kiedy dłonie samoistnie narażone są na niekorzystne  działanie niskiej temperatury czy wiatru. Warto też posłuchać dobrej rady wielu mam, a mianowicie jesienią i zimą zakładać rękawiczki.