Witamina D w ciąży i w okresie karmienia piersią

Witamina D w ciąży - norma

Witamina D3 w ciąży to jeden z niezbędnych składników odżywczych, który powinien być suplementowany przez kobiety ciężarne. Zgodnie z aktualnymi rekomendacjami Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników, wszystkie kobiety spodziewające się dziecka powinny przyjmować witaminę D w dawce 1500-2000 j.m. na dobę. Idealnie jednak byłoby, gdyby kobieta w ciąży lub jeszcze w okresie starania się o potomstwo wykonała badanie poziomu witaminy D. Znając stężenie tego związku w organizmie, można precyzyjnie, indywidualnie dostosować potrzebną ilość witaminy D. 

Witamina D3 w ciąży - norma tej substancji mieści się w zakresie 30-50 ng/ml. Jeśli uzyskana wartość pomiaru jest mniejsza, konieczne jest przyjmowanie odpowiednio większej dawki leku z witaminą D. W Polsce, niedobór witaminy D jest powszechny. Dotyczy on również kobiet ciężarnych, karmiących piersią i małych dzieci. Niedostateczna podaż witaminy D do organizmu niesie ze sobą wiele konsekwencji zarówno dla matki, jak i dziecka. 

Niedobór witaminy D w ciąży - skutki dla mamy i dziecka

Niedobór witaminy D3 w ciąży jest niebezpieczny pod wieloma względami. Już na samym początku ciąży, związek ten jest potrzebny do implantacji zarodka w macicy. Ma swój udział w procesie rozwoju macicy i regulacji poziomu hormonów łożyskowych. Witamina D ma również kluczowy wpływ na wchłanianie wapnia. W okresie ciąży, zapotrzebowanie na wapń wzrasta szczególnie w III trymestrze. Odpowiednie stężenie witaminy D w organizmie powoduje zwiększone wchłanianie wapnia z przewodu pokarmowego, co pozwala w pełni zaspokoić zapotrzebowanie płodu na ten składnik mineralny. Przy niedoborze wit. D3 w ciąży, wapń zaczyna być pobierany z kości, co stwarza ryzyko ich demineralizacji. 

Niedobór witaminy D u kobiet ciężarnych zwiększa prawdopodobieństwo pojawienia się komplikacji ciążowych. Rośnie wówczas niebezpieczeństwo rozwoju insulinooporności, cukrzycy ciężarnych, nadciśnienia w ciąży oraz stanu przedrzucawkowego. Wykazano też związek między niskim poziomem witaminy D w ciąży a większą częstością występowania bakteryjnego zapalenia pochwy. Prawdopodobnie, niedobór witaminy D w ciąży wiąże się też z wyższym ryzykiem poronień nawracających (utratą przynajmniej 2 kolejnych ciąż), krwotoku poporodowego oraz urodzenia dziecka z niską masą ciała.

Niedobór wit. D3 w ciąży może prowadzić do rozwoju krzywicy już w okresie życia płodowego. U dzieci, które nie miały zapewnionej wystarczającej podaży witaminy D obserwuje się mniejszą gęstość mineralną kości. Kolejną konsekwencją niedoboru witaminy D u kobiety ciężarnej jest większa skłonność do rozwoju infekcji wirusowych u dziecka. O innych skutkach niedoboru witaminy D u dzieci i zalecanych dawkach tego związku u najmłodszych pacjentów pisaliśmy w artykule: Witamina D3 dla dzieci - ważny składnik w diecie już na etapie życia płodowego.

Jaka witamina D w ciąży?

Jaka witamina D w ciąży jest najlepsza? Zapewne taka, której dawka jest indywidualnie dostosowana do poziomu witaminy D w organizmie kobiety. Badanie można wykonać w laboratorium lub w domu. Przeprowadzając pomiar w placówce medycznej uzyskamy dokładny wynik stężenia 25(OH)D. Testy domowe umożliwiają natomiast uzyskanie informacji, w jakim zakresie znajduje się uzyskany wynik. Domowe testy diagnostyczne do pomiaru poziomu witaminy D to m.in. Test Witaminy D Home Check i Test Witamina D Diather.

Witamina D w ciąży zalecana jest w standardowej dawce 1500-2000 na dobę (lub większej jeśli wynik badania wskazuje na jej obniżony poziom). Co ważne, kobiety ciężarne o BMI przekraczającym 30 kg/m2 powinny zażywać dwukrotnie większą dawkę witaminy D - do 4000 j.m. na dobę. Jaka witamina D w ciąży może być stosowana? Witamina D w ilości 1500-2000 j.m. znajduje się w wielu dobrej jakości preparatach dla kobiet ciężarnych, np. MAMADHA Premium+ czy chociażby Omegamed Optima Start. Jeśli jednak potrzebna jest większa ilość witaminy D niż zawarta w wybranym suplemencie dla ciężarnych lub stosowany preparat ma zbyt małą zawartość tego związku, można sięgnąć po lek z witaminą D. W kroplach dostępny jest Vigantol. Jedna kropla dostarcza 500 j.m. witaminy D. Łatwo można więc dostosować dawkowanie do potrzeb kobiety ciężarnej.

Witamina D3 w ciąży w postaci kapsułek to m.in. Ibuvit D3 2000 lub Ibuvit D3 4000. Lekami są też: Vigalex Bio 1000 IU, Vigalex Forte 2000 IU, Vigalex Max 4000 IU oraz Vigantoletten 1000. 

W okresie ciąży warto (jeśli jest taka możliwość) wybierać lek, a nie suplement diety. Leki przechodzą regularne kontrole. Są badane pod kątem jakościowym i ilościowym. Suplementy nie są tak rygorystycznie nadzorowane. Nie oznacza to jednak, że nie ma dobrej jakości suplementów z witaminą D. W okresie ciąży warto jednak zwracać szczególną uwagę na bezpieczeństwo stosowanych preparatów.

Witamina D w ciąży - nadmiar? Czy można przedawkować witaminę D w ciąży? Nadmiar witaminy D w ciąży jest możliwy, choć zdarza się bardzo rzadko. Dotyczy głównie osób, u których na skutek mutacji w określonych genach dochodzi do zaburzeń stężenia tego związku. W efekcie, poziom witaminy D jest zbyt wysoki. Jednocześnie warto mieć na uwadze, że stężenie witaminy D do 100 ng/ml uważane jest za w pełni bezpieczne. Dotyczy to nie tylko osób dorosłych, ale również dzieci (z wyjątkiem wcześniaków). Dopiero wartości >100 ng/ml uważane są za toksyczne. Objawy zatrucia pojawiają się jednak zazwyczaj po przekroczeniu 150 ng/ml. U pacjentów może wystąpić wówczas silne osłabienie, senność, apatia, spadek apetytu, ból brzucha, nudności, wymioty, a czasem również śpiączka.

Dawka witaminy D dla matki karmiącej

Czy można brać witaminę D podczas karmienia piersią? Można, a nawet trzeba. Zgodnie z aktualnymi rekomendacjami, mamy karmiące piersią powinny przyjmować 1500-2000 j.m. witaminy D na dobę. Podobnie jak podczas ciąży, również przy laktacji zaleca się zbadać poziom witaminy D i na podstawie uzyskanego wyniku dobrać potrzebną dawkę tej substancji. Jeśli badanie nie jest wykonane, należy przyjmować standardową dawkę 1500-2000 j.m. witaminy D. 

Odpowiednia dawka witaminy D dla matki karmiącej jest potrzebna m.in. dla utrzymania prawidłowego poziomu wapnia w jej organizmie. Aby dziecko karmione mlekiem matki otrzymało tyle wapnia ile potrzebuje, dochodzi do zwiększonego uwalniania tego minerału z kości u matki. Kobieta podczas laktacji powinna więc szczególnie zadbać o regularne zażywanie witaminy D, która jest niezbędna do efektywnego wchłaniania wapnia z przewodu pokarmowego. O tym co jeszcze warto suplementować podczas laktacji pisaliśmy w artykule: Witaminy dla mam karmiących - jakie składniki warto suplementować podczas karmienia piersią?

Potrzebna dawka witaminy D dla matki karmiącej powinna być dostarczana przez cały okres laktacji. Większość dobrej jakości suplementów dla matek karmiących zawiera odpowiednią ilość witaminy D. Jeśli kobieta potrzebuje większej dawki (jest otyła lub w badaniu wyszedł jej niski poziom witaminy D), można uzupełnić brakującą ilość tego związku przy pomocy któregoś z wymienionych wyżej leków z witaminą D.

Jednocześnie ilość witaminy D, która przenika do mleka, jest niewielka. Dzieci karmione piersią powinny więc również otrzymywać odpowiednią dawkę tej witaminy już od pierwszych dni życia.

Witamina D3 w ciąży ma ogromne znaczenie już od samego momentu zagnieżdżenia się zarodka w błonie śluzowej macicy. Wspiera prawidłowy rozwój dziecka i zapobiega wielu groźnym powikłaniom ciążowym. Witamina D jest potrzebna również podczas laktacji, kiedy dochodzi do zwiększonego pobierania wapnia z kości w celu zaspokojenie zapotrzebowania dziecka na ten minerał. Kobietom ciężarnym i karmiącym piersią zaleca się preparaty z witaminą D, które mają odpowiednią jakość i wysoki profil bezpieczeństwa.