Bakteryjne zapalenie pochwy - przyczyny, objawy, leczenie

Bakteryjne zapalenie pochwy - czym jest i jakie są jego rodzaje?

Bakteryjne zapalenie pochwy to obok grzybiczego zapalenia pochwy (kandydozy) jedna z najczęstszych infekcyjnych chorób ginekologicznych (dotyczy 20-60% kobiet w okresie reprodukcyjnym). Często w infekcji bakteryjnej występuje zapalenie sromu również o bakteryjnej etiologii. Zakażenie bakteryjne w pochwie to dokuczliwa, a niekiedy bezobjawowa dolegliwość. Kluczowa jest tutaj kwestia patogennych bakterii, które atakują nabłonek pochwy. Stąd też wyróżnia się dwa podstawowe rodzaje bakteryjnego zapalenia pochwy. Są to:

• zapalenie pochwy spowodowane przez bakterie tlenowe (aerobic vaginitis – AV) – wywołane przez paciorkowce grupy B, pałeczkę okrężnicy, gronkowca,
• zapalenie pochwy spowodowane przez bakterie beztlenowe (bacterial vaginitis – BV) - Gardnerella vaginalis, Mobiluncus, Mycoplasma, Prevotella. 

Flora bakteryjna i dysbioza pochwy

Fizjologiczna flora bakteryjna pochwy w 95% składa się z bakterii (pałeczek) kwasu mlekowego z rodzaju Lactobacillus. Pozostałe 5% to bakterie beztlenowe będące w zdecydowanej mniejszości i w tej ilości niezdolne do chorobotwórczych działań. Niemniej zaburzenia pomiędzy bakteriami kwasu mlekowego, a pozostałymi bakteriami predysponują do wystąpienia bakteryjnego zapalenia pochwy. Zdrowa pochwa produkuje również ochronny śluz, który nie ma charakterystycznego ani nietypowego koloru czy też zapachu. Oprócz tego pH fizjologiczne pochwy to zakres 3,8-4,2, co zawdzięcza obecności kwasu mlekowego.

Czynniki zwiększające ryzyko bakteryjnej infekcji pochwy

O zdrowiu i dolegliwościach w obrębie układu moczowo-płciowego decyduje wiele zróżnicowanych czynników. Pewne jest to, że niektóre choroby mogą predysponować do zmian zapalnych i zakażeń jak właśnie infekcja bakteryjna pochwy. Wśród tych chorób wymienia się cukrzycę (ryzyko obecności glukozy w moczu), obecność przetoki między przewodem pokarmowym i narządami rodnymi. Nie bez znaczenia jest stosowanie miejscowej i ogólnej antybiotykoterapii, aktywność seksualna związana z dużą zmiennością partnerów heteroseksualnych i/lub partnerek homoseksualnych. Inne czynniki predysponujące do zapalenia pochwy na tle bakteryjnym to również:

• niewłaściwa higiena - używanie zasadowego mydła, żeli pod prysznic, stosowanie perfumowanych artykułów higienicznych, podcieranie okolic intymnych w niewłaściwym kierunku (od tyłu do przodu), “profilaktyczna” irygacja pochwy,
• procedury medyczne jak m.in. naświetlanie i operacje ginekologiczne,
• okresy, w których dochodzi do dużych zmienności w poziomie hormonów (menopauza, ciąża, okres miesiączki),
• palenie papierosów,
• osłabiona odporność,
• zarażenie wirusem HPV.

Bakteryjne zapalenie pochwy - przyczyny i objawy

Infekcja bakteryjna pochwy zależnie od rodzaju mikroorganizmu może być wywołana przez dysbiozę pochwy, czemu towarzyszy wzrost pH, co z kolei sprzyja namnażaniu patogennych bakterii. Wtedy mogą dominować bakterie beztlenowe w pochwie jak wspomniane Gardnerella vaginalis lub bakterie tlenowe w pochwie, głównie paciorkowce. Warto zwrócić uwagę, że bakteryjne zapalenie pochwy może przebiegać u ok. 50% kobiet bezobjawowo. Oprócz tego u sporego odsetka kobiet infekcja może ustąpić samoistnie. Warto jednak wiedzieć kiedy pojawia się infekcja bakteryjna pochwy i jakie są jej objawy.

Bakteryjne zapalenie pochwy (BV) daje takie objawy jak:

• upławy - są zwykle obfite i jednorodne, mogą one przyjąć formę np. szarej lub szarobiałej wydzieliny o charakterystycznym zapachu (określany jako rybi zapach z pochwy); mogą się one nasilać w trakcie miesiączki lub po stosunku,
• zaczerwienienie,
• pieczenie,
• dyskomfort,
• świąd.
   

Objawy w przypadku zainfekowania pochwy bakteriami tlenowymi (AV) to:

• skąpe lub obfite upławy, są lepkie lub jednorodne,
• żółta wydzielina z pochwy z gnilnym zapachem,
• zaczerwienienie,
• obrzęk,
• nadżerki,
• ból, pieczenie,
• świąd,
• rzadko - dyspareunia (bolesny stosunek) i bolesne oddawanie moczu.
   

Inne objawy, które może potwierdzić ginekolog to zmiana pH pochwy (wzrasta ponad górną granicę w kierunku zasadowego powyżej 6 dla AV i powyżej 4,5 dla BV). Oprócz tego wydzielina z pochwy w powiększeniu mikroskopowym ukazuje komórki jeżowe w BV oraz dodatni test aminowy. Z kolei w wydzielinie AV mogą być widoczne leukocyty wielojądrzaste.

Ważną cechą diagnostyczną jest obecność upławów określanych jako biała gęsta wydzielina z pochwy. Ta z kolei najprawdopodobniej oznacza infekcję drożdżakową.

Co na bakteryjne zapalenie pochwy można stosować bez recepty?

Leków na łagodne stany zapalne pochwy jest wiele (znajdziesz je w kategorii infekcje i podrażnienia). Zależnie od etiologii zawiera substancje przeciwbakteryjne lub przeciwgrzybicze. Co zatem stosuje się na bakteryjne zapalenie pochwy? Są to przede wszystkim środki o potencjale przeciwbakteryjnym.

Co na zakażenie bakteryjne pochwy bez recepty?

• globulki na bazie polikrezulenu (działa na bakterie Gram - dodatnie i Gram - ujemne oraz beztlenowe bakterie), np. Albothyl,
• globulki z propolisem (działają m.in. w zakresie bakterii i grzybów),
• irygacja roztworem benzydaminy  o właściwościach przeciwzapalnych, np. Tantum Rosa
• leki dopochwowe z klotryzamolem - w pierwszym rzucie to lek na kandydozę, ale wykazuje również aktywność wobec paciorkowców, gronkowca, Gardnerella vaginalis; preparaty dostępne są jako globulki oraz krem dopochwowy,
• leki dopochwowe z fentikonazolem - leki do leczenia grzybiczego i mieszanego (więc i bakteryjnego) zapalenia pochwy, dostępne jako globulki,
• produkty homeopatyczne np. Vagical zawierający nagietek,
• leki i preparaty z bakteriami kwasu mlekowego do stosowania dopochwowego, czyli probiotyki dopochwowe.
   

Stosując leki bez recepty na bakteryjne zakażenie pochwy warto wziąć pod uwagę ich sposób dawkowania (najczęściej 1 porcja leku wieczorem lub 1 globulka na 3 dni) oraz długość prowadzonego leczenia na własną rękę bez konsultacji z lekarzem (najczęściej nie dłużej jak 5-10 dni).

Dowiedz się więcej o leczeiu infekcji intymnych z naszego artykułu: Jak skutecznie leczyć infekcje intymne? Po jakie leki bez recepty warto sięgnąć?

Bakteryjne zapalenie pochwy - kiedy udać się do lekarza?

Warto odwiedzić lekarza, jeśli to Twoja pierwsza infekcja, gdzie odczuwasz dyskomfort i typowe objawy dla zakażenia bakteryjnego lub drożdżakowego pochwy. Oczywiście niekiedy warto sięgnąć po preparaty bez recepty, ale produkty te mają ograniczony zakres działania w porównaniu do wielu leków na receptę. 

Infekcja bakteryjna pochwy nie powinna być NIGDY bagatelizowana, ponieważ może prowadzić do późniejszych groźnych dla zdrowia powikłań jak np. choroby innych narządów miednicy, a także zwiększenia ryzyka zarażenia się lub przekazania chorób wenerycznych. Dodatkowo to niebezpieczny stan dla kobiet, które planują zajście w ciążę.

Z czym wiąże się wizyta u ginekologa przy podejrzeniu bakteryjnej infekcji pochwy? Z pewnością będzie to dokładny wywiad i typowe badanie ginekologiczne. Niekiedy lekarz może zdecydować się na wykonanie wymazu z pochwy, szczególnie jeśli to kolejna w tym kwartale czy roku infekcja. Na jakie leki z kolei na receptę możemy liczyć udając się do lekarza? Zależnie od intensywności objawów, czasu trwania czy charakteru nawrotowego lekarz ginekolog może zapisać m.in. metronidazol - lek na receptę dostępny w postaci doustnej i dopochwowej. Inna ewentualność to klindamycyna w postaci kremu lub tabletek. Czasami do typowych antybiotyków lekarz może zalecić miejscowe leki na zakażenie grzybicze, szczególnie, jeśli zakażenie przybiera postać infekcji mieszanej. 

Niezależnie czy podejmujemy leczenie w ramach środków OTC z apteki czy tych na receptę należy pamiętać ZAWSZE o probiotyku dopochwowym. Pozwoli on na doprowadzenie mikrobiomu pochwy do stanu fizjologicznego. Którego dysfunkcja doprowadziła do pojawienia się objawów infekcji.

Zakażenie bakteryjne pochwy nie jest typową chorobą przenoszoną drogą płciową, więc czy można zarazić partnera? Warto wziąć pod uwagę, że infekcje wywołują patogenne szczepy, które w określonych warunkach mogą spowodować rozwój stanu zapalnego. Dlatego też w tym czasie warto wstrzymać się od aktywności seksualnej. Sama infekcja może również ograniczyć przyjemność płynącą z seksu. Dlatego tym bardziej nie warto narażać partnera.

Bakteryjne zapalenie pochwy w ciąży

Bakteryjne zakażenie pochwy jest stanem groźnym w okresie ciąży, który może rzutować na jej przebieg. Infekcja tego typu może być przyczyną przedwczesnego porodu, zapalenia błon płodowych i łożyska. Zapalenie bakteryjne pochwy zwiększa ryzyko poronienia we wczesnej ciąży, a także perforacji błon płodowych u kobiety ciężarnej. 

Jak może dojść do rozwoju bakteryjnego zakażenia okolic intymnych w ciąży? To głownie kwestia hormonów w czasie ciąży, które wpływają na pH pochwy. Jak wiadomo zmiana pH poza zakres fizjologiczny predysponuje do np. bakteryjnej infekcji pochwy, która jest groźniejsza dla dziecka niż np. grzybica pochwy. Oprócz tego, jeśli przyszła mama nie zadba o wyleczenie takiej infekcji może ona przełożyć się na zakażenie cewki moczowej. Dlatego ciężarna powinna szczególnie troszczyć się o higienę intymną i profilaktycznie sięgać po doustne lub dopochwowe probiotyki ginekologiczne. 

Bakteryjne zapalenie pochwy - domowe sposoby

W przypadku dolegliwości jak bakteryjne zapalenie pochwy wiele kobiet sięga po domowe sposoby, które pozwolą załagodzić dokuczliwe objawy. Są to m.in zioła - rumianek, szałwia, kora dębu lub gotowe mieszanki, które można wykorzystać w ramach nasiadówek. Należy jednak zdać sobie sprawę, że są one pomocne w przypadku zapalenia sromu, bo w infekcji wewnątrz pochwy mają ograniczoną skuteczność. Z pewnością takich naparów nie powinno się stosować do irygacji. 

Czas infekcji skłania również do przemyśleń co do wyboru środka higieny intymnej. Możliwe, że warto w tym celu wybrać żel lub płyn do higieny intymnej o niskim pH. Oprócz tego, jeśli walczysz z infekcją bakteryjną lub grzybiczą okolic intymnych wybierz raczej prysznic niż kąpiel w wannie. Oczywiście jednym z pomysłów na walkę z infekcją jest wsparcie mikrobiomu pochwy. Czy są bezpieczne i skuteczne domowe sposoby na odbudowanie flory bakteryjnej pochwy? Niestety, ale opcja zawsze słuszna to zaopatrzenie się probiotyk dopochwowy z apteki. Z pewnością wsparciem dla flory bakteryjnej pochwy i jelit będzie dieta z ograniczoną podażą cukrów prostych, zamiast nich wprowadź naturalne kiszonki i składniki wspierające odporność.

Warto pamiętać, że odpowiednio dobrane probiotyki ginekologiczne mogą być również stosowane jako środek na zapobieganie infekcjom intymnym. Dlatego warto zaopatrzyć się w nie szczególnie podczas wakacyjnych wyjazdów. Kiedy to skłonność do zakażeń pochwy jest znacznie większa. Przy nawracających infekcjach warto zawsze udać się do ginekologa. W końcu powikłania przedłużających się zakażeń mogą nieść za sobą poważne konsekwencje zdrowotne.