Grzybica pochwy - przyczyny, objawy, leczenie

Grzybica pochwy - jak często występuje i kto jest na nią najbardziej narażony?

Grzybica pochwy znana również jako kandydoza pochwy to kobieca infekcja intymna w obrębie dolnej części układu rozrodczego. W statystycznym ujęciu ponad 70% kobiet w wieku 15-50 lat doświadcza infekcji grzybiczej pochwy co najmniej raz w życiu. U zdecydowanie mniejszego odsetka zakażenie przejdzie w formę przewlekłą. Najczęściej przyjmuje ono postać ostrego i sporadycznego. Warto podkreślić, że 8% kobiet zmaga się z nawracającym zakażeniem grzybiczym pochwy, który definiuje się jako minimum 3 lub 4 epizody grzybicze w ciągu roku.

Na grzybicę pochwy narażone są przede wszystkim kobiety aktywne seksualnie. Nie bez znaczenia dla jej przebiegu są choroby towarzyszące. Kobiety zmagające się z cukrzycą, osłabioną odpornością są w grupie ryzyka zarówno nawrotu jak i wystąpienia drożdżakowego zapalenia pochwy. Warto zauważyć, że grzybicze zakażenie pochwy często łączy się z zapaleniem sromu, dlatego w literaturze angielskojęzycznej można spotkać się z określeniem VVC, czyli vulvovaginal cadidiasis, czyli drożdżakowe zapalenie pochwy i sromu.

Grzybica pochwy - przyczyny

Podstawową przyczyną zakażenia grzybiczego pochwy jest zaburzona jej mikroflora. U zdrowych kobiet dominującymi w pochwie są bakterie Lactobacillus. Oprócz niefizjologicznych zmian we florze intymnej winą za grzybicę pochwy obarcza się drożdżaki z rodzaju Candida. Grzybica pochwy w ok. 90% jest związana z aktywnością Candida albicans, znanego jako bielnik biały. W warunkach zdrowej mikroflory grzyb ten stanowi nieznaczny procent, jednak zaburzenia składu mikroflory okolic intymnych prowadzą do jego wzmożonego namnażania. Sprzyja temu zmieniające się środowisko pochwy z kwaśnego na bardziej zasadowy. Grzybica pochwy wywołana jest również przez inne gatunki Candida określane jako non-albicans. Największe znaczenie ma Candida glabrata, który odpowiada za ok. 8% grzybic pochwy.

Fizjologiczna flora pochwy to istotna linia obrony przed mieszanym, bakteryjnym czy grzybiczym zapaleniem pochwy. Istnieje jednak szereg czynników, które przyczyniają się do zmiany środowiska pochwy. Czynniki sprzyjające grzybicy pochwy i zaburzonej biocenozie to:

• stosowanie doustnych antybiotyków o szerokim spektrum, a także innych leków oddziałujących na środowisko pochwy jak kortykosteroidy, leki immunosupresyjne, antykoncepcja zawierająca duże ilości estrogenów, niektóre leki hipoglikemizujące (dapagliflozyna), hormonalna terapia zastępcza w przebiegu menopauzy,
• zaburzenia ogólnej odporności,
• niekontrolowana cukrzyca,
• dieta obfitująca w cukry proste, które sprzyjają rozwojowi patogennej flory,
• jadłospis ubogi w składniki wspierające fizjologiczną florę bakteryjną pochwy (substancje prebiotyczne i postbiotyczne),
• estrogenowa faza cyklu miesięcznego,
• błędy higieniczne obejmujące stosowanie środków do higieny intymnej dopochwowo i “profilaktyczne” irygacje pochwy,
• aktywność seksualna, która została rozpoczęta wcześnie i towarzyszą jej ryzykowne zachowania np. częsta zmienność partnerów seksualnych.

Grzybica pochwy - objawy

Infekcja drożdżakowa jak grzybica pochwy to praktycznie zawsze duży dyskomfort dla kobiety. W przypadku zakażenia grzybiczego pochwy można spodziewać się takich objawów jak swędzenie, pieczenie, zaczerwienienie, podrażnienie i ból pochwy. Oprócz tego odnotowuje się obrzęk wokół wejścia do pochwy. Niekiedy infekcja grzybicza pochwy jest nieco bardziej powikłana i może jej towarzyszyć bolesne oddawanie moczu lub pieczenie połączone z bólem po stosunku. 

Charakterystyczne dla grzybicy pochwy są również białawe upławy - część pacjentek określa je jako białe bezzapachowe grudki w pochwie. Zależnie od intensywności zakażenia upławy mogą być bardziej płynne, jednak w przypadku ciąży są częściej gęste, dlatego budzą skojarzenie z twarogiem lub białym skrzepem. Upławy jak białe grudki, pozbawione zapachu to charakterystyczny objaw grzybicy pochwy. W przypadku bakteryjnego zakażenia pochwy obserwuje się barwne upławy z rybim “aromatem”. W zaawansowanych zmianach grzybiczych pochwy mogą być obecne nadżerki i drobne ranki, które generują nasilenie uczucia pieczenia.

Jakie leki na grzybicę pochwy bez recepty działają szybko i skutecznie?

Zakażenie drożdżakowe pochwy wymaga środków o działaniu przeciwgrzybiczym. W ramach leków bez recepty na drożdżakową infekcję pochwy wyróżnia się klotrimazol (dostępny jako krem dopochwowy, globulki, kapsułka dopochwowa) i fentikonazol (obecna w serii leków Gynoxin globulki i krem dopochwowy). 

Co warto wiedzieć na temat środków na grzybicę pochwy z klotrimazolem? Lek ten działa zależnie od stężenia grzybostatycznie lub grzybobójczo, hamuje syntezę steroli niezbędnych do budowy błony komórkowej grzyba. Oprócz tego wykazuje łagodne działanie przeciwbakteryjne w kierunku bakterii Gram-dodatnich. Nieco szerszy zakres działania posiada fentikonazol, który jest wskazany w grzybiczej i mieszanej infekcji pochwy (grzybiczo-bakteryjnej). Ma szerszy zakres przeciwbakteryjny, bo działa w kierunku bakterii Gram-ujemnych i dodatnich.

Więcej możliwości leczenia kobiecej infekcji jak grzybica pochwy dają leki dostępne na receptę. Wyróżnia się wśród nich doustne środki na bazie flukonazolu i itrakonazolu. Warto wiedzieć, że leki te mogą wchodzić w liczne interakcje i nie są lekami stosowanymi w okresie ciąży. Zdecydowanie bezpieczniejszą opcją w okresie ciąży i połogu są środki na bazie natamycyny czy nystatyny do miejscowego stosowania - jako globulki na grzybicę pochwy.

Lek na grzybicę pochwy najczęściej stosuje się wieczorem. Zależnie od leku i jego dawki można spotkać się z preparatami:

• jednodawkowymi (np. 500 mg klotrimazolu, 600 mg fentikonazolu)
• trzydawkowaymi i więcej (np. 200 mg fentikonazolu do stosowania raz lub dwa na dobę przez 3 dni, 50 -100 mg klotrimazolu raz dziennie wieczorem przez 6 dni np. w postaci kremu z aplikatorem).
   

W ramach dodatkowych środków łagodzących można sięgnąć po preparaty na grzybicę pochwy bez recepty zawierające np.:

• jony srebra (szeroki zakres właściwości przeciwko patogenom),
• kwas hialuronowy (łagodzi objawy - sprzyja nawilżeniu),
• kwas mlekowy (stwarza niekorzystne środowisko dla drożdżaków),
• olejek z drzewa herbacianego (posiada właściwości przeciwgrzybicze).
   

Część kobiet może mieć wątpliwości czego nie powinno robić się w trakcie leczenia grzybicy pochwy miejscowymi produktami. Warto z pewnością zwrócić uwagę na ograniczoną możliwość odbywania stosunków płciowych - składniki zawarte w lekach mogą uszkadzać i zmniejszać skuteczność barierowych produktów antykoncepcyjnych czyli prezerwatyw i środków plemnikobójczych. Oprócz tego warto wspomnieć, że w okresie leczenia warto również zrezygnować z basenu jak i kąpieli w trakcie których może dojść do utraty leku na skutek napływania wody do pochwy. Dodatkowo w czasie leczenia warto zabezpieczyć się środkami higienicznymi chroniącymi przed poplamieniem bielizny - wiele produktów zawiera półtłuste podłoże mogące zostawić trudne do usunięcia plamy.

Więcej leków na infekcje i podrażnienia pochodzenia grzybiczego, drożdżakowego czy bakteryjnego znajdziesz w asortymencie Apteka Dla Rodziny w sekcji Seks i zdrowie intymne.

Grzybica pochwy - domowe sposoby

Spora część kobiet sięga po domowe sposoby na grzybicę pochwy, które co warto podkreślić mają znacznie ograniczony zakres działania. W ramach domowych metod walki z grzybicą pochwy warto sięgnąć po środki o potencjale przeciwdrożdżakowym i przeciwgrzybiczym jak olejek z oregano lub czosnek. Jedną z opcji jest zmiana diety - eliminacja cukrów na korzyść kiszonek. Wsparciem dla zdrowia pochwy mogą być również doustne probiotyki, prebiotyki lub ich połączenie, czyli synbiotyk. Jedną z ciekawych opcji jest stosowanie postbiotyków, czyli substancji produkowanych przez bakterie kwasu mlekowego jak np. kwas mlekowy. Na uwagę zasługuje również olejek z drzewa herbacianego, który stosuje się w rozcieńczeniu - można go również spotkać w preparat na grzybicę pochwy bez recepty.

Grzybica pochwy w ciąży

Warto mieć na uwadze, że okres ciąży to szczególny czas, gdzie zdrowie układu rozrodczego powinno być na najwyższym poziomie. Co więcej wahania hormonów jakie w tym czasie występują wpływają m.in. na pH pochwy. Taki stan sprzyja rozwojowi patogenów chorobotwórczych w drogach rodnych. 

Dodatkowo kobiety w ciąży są bardziej narażone na zakażenia grzybicze pochwy ze względu na wzrost poziomu glikogenu w pochwie, a także wzrost pH w kierunku mniej kwaśnego, co sprzyja rozwojowi kandydozy pochwy. Inne zmiany jakie zachodzą w czasie ciąży w obrębie pochwy prowadzą do ułatwionej adhezji grzybów Candida. Jakiekolwiek objawy infekcji intymnej w okresie ciąży wymagają konsultacji z lekarzem. W czasie ciąży wybór leków przeciwgrzybiczych jest nieco mniejszy. Wykluczone są doustne środki, jednak bezpieczne i skuteczne są te o działaniu miejscowym. Warto podkreślić, że nieleczone lub źle leczona infekcja grzybicza pochwy w okresie ciąży zagraża nie tylko kobiecie, ale również dziecku.

Grzybica pochwy - kiedy udać się do lekarza?

Wizyta u lekarza ginekologa jest niezbędna w kilku przypadkach mając na uwadze zakażenie grzybicze pochwy. Jednym z argumentów jest okres ciąży czy karmienie piersią, które wyklucza stosowanie wielu doustnych leków przeciwgrzybiczych. Oprócz tego warto wziąć pod uwagę konsekwencje zdrowotne w odniesieniu do zdrowia mamy i dziecka dla zbyt późno leczonej infekcji grzybiczej pochwy. Inne argumenty, które warto uwzględnić rozważając wizytę u ginekologa z powodu infekcji intymnej to:

• nieskuteczność terapii lekami i preparatami bez recepty,
• pierwsza infekcja intymna, szczególnie w okresie nastoletnim,
• kolejna (prawdopodobnie) grzybica pochwy lub inna infekcja układu rozrodczego np. zapalenie sromu,
• występowanie niepokojących objawów ogólnoustrojowych jak gorączka, ale również nudności, ból w obrębie miednicy, bolesne oddawanie moczu, ból po stosunku, krwawienie z pochwy lub krwawe upławy, obecność ran i owrzodzeń w obrębie pochwy i zewnętrznych narządów płciowych.

Nawracająca grzybica pochwy - jak zapobiegać nawrotom infekcji?

Jedną z podstawowych przyczyn infekcji intymnych niezależnie od ich podłoża jest zaburzona flora bakteryjna pochwy. Dlatego warto wziąć pod uwagę zmianę kilku zwyczajów zaczynając chociażby od diety. Nadmierna ilość cukru w diecie może sprzyjać zaburzeniom mikroflory - nie tylko w jelitach, ale również w pochwie. Oprócz tego w diecie warto znaleźć miejsce na kiszonki, czyli potrawy objęte procesem fermentacji mlekowej (jogurty, kefiry). Na uwagę zasługuje również fakt dbania o higienę intymną. Warto zastanowić się czy obecnie stosowany płynu, emulsji czy żelu do higieny intymnej jest właściwy, czyli czy posiada on dość kwaśne pH, a jego składnikiem jest kwas mlekowy. Do tego zmiany mogą wymagać dotychczasowe środki higieniczne. Warto bowiem zmienić tampony na korzyść wkładek lub podpasek sięgając po produkty nieperfumowane. Osoby ze skłonnością do nawracających infekcji intymnych powinny unikać kąpieli w wannie na rzecz prysznica , a zakładana przez nie bielizna powinna być bawełniana i przewiewna. Jedną z cennych opcji są również probiotyki dopochwowe, które dostarczają bakterii kwasu mlekowego. Są one produktem rekomendowanym po infekcji. Kobiety, które borykają się z nawracającymi zakażeniami powinny sięgać po nie regularnie, np. raz na miesiąc.