Czy możliwe jest przedawkowanie witaminy D? Dzienna dawka witaminy D dla dorosłych i dzieci

Czy można przedawkować witaminę D?

Czy witaminę D można przedawkować? Tak, jest to możliwe, choć zdarza się bardzo rzadko. Najczęściej wynika z suplementowania zbyt dużych dawek witaminy D. Dieta stanowi bowiem niewielkie źródło tego związku, dlatego przedawkowanie witaminy D z pożywienia jest raczej niemożliwe. Inaczej jest w przypadku syntezy skórnej, która pozwala wytworzyć odpowiednio duże ilości witaminy D. W organizmie funkcjonują jednak mechanizmy regulacyjne, które chronią przed wytworzeniem zbyt dużej ilości witaminy D. Dzięki nim, nie dochodzi do nadprodukcji tej substancji. Ewentualny nadmiar witaminy D ulega rozkładowi do nieaktywnych związków.

Przedawkowanie witaminy D3 jest więc możliwe, choć mało prawdopodobne. Na nadmiar witaminy D w większym stopniu narażone są osoby, u których występują mutacje w obrębie genów odpowiadających za przemiany, jakim ulega witamina D w organizmie. Ryzyko przedawkowania D3 jest też większe wśród pacjentów zmagających się z nadczynnością przytarczyc, chorobami ziarniniakowymi i idiopatyczną hiperkalcemią niemowląt. U tych osób należy ostrożnie podchodzić do suplementacji witaminy D. Potrzebną dawkę najlepiej jest dobrać w oparciu o badanie poziomu 25(OH)D.

Toksyczność witaminy D3

Toksyczność witaminy D3 związana jest z poziomem kalcydiolu (metabolitu witaminy D3, którego stężenie najczęściej się oznacza chcąc sprawdzić poziom witaminy D w organizmie) przekraczającym 100 ng/ml. Nie zawsze jednak u osób, u których poziom 25(OH)D przekracza taką wartość, pojawiają się objawy przedawkowania witaminy D. Najczęściej, symptomy wynikające ze zbyt dużej ilości tego związku w organizmie występują przy stężeniu 25(OH)D sięgającym 150-200 ng/ml.

Uważa się, że u osób dorosłych stężenie 25(OH)D nieprzekraczające 100 ng/ml jest bezpieczne. Dotyczy to osób zdrowych, z wyjątkiem wcześniaków, u których objawy przedawkowania witaminy D3 mogą pojawić się już przy poziomie >80 ng/ml.

Ile jednostek witaminy D przyjmować? Dzienna, zalecana dawka witaminy D, która ma zapobiegać pojawieniu się niedoboru tego związku to:

• 400 j.m. – noworodki i niemowlęta w pierwszym półroczu życia,
• 400-600 j.m. – niemowlęta w wieku 6-12 miesięcy,
• 600-1000 j.m. – dzieci w wieku 1-10 lat,
• 1000-2000 j.m. – nastolatkowie (11-18 lat),
• 1000-2000 j.m. – dorośli w wieku 19-75 lat,
• 2000-4000 j.m. – seniorzy w wieku >75 lat.

Są to standardowe dawki, których przyjmowanie u większości osób pozwoli utrzymać odpowiedni poziom witaminy D. Są jednak pewne grupy pacjentów, w większym stopniu narażone na niedostateczną ilość tego związku. Pisaliśmy o tym w artykule: Niedobór witaminy D3  i jego skutki. Oznaczenie stężenia 25(OH)D u tych osób pozwoli precyzyjnie dobrać potrzebną dawkę witaminy D.

Objawy przedawkowania witaminy D3

Przedawkowanie witaminy D – objawy, jak zostało już wspomniane, najczęściej pojawiają się przy stężeniu 25(OH)D przekraczającym 150 ng/ml. Może wówczas wystąpić hiperkalcuria (zwiększone wydalanie wapnia z moczem) i hiperkalcemia (wysokie stężenie wapnia w surowicy). Objawy przedawkowania wit. D3 które mogą w związku z tym wystąpić to: osłabienie, senność, problemy ze skupieniem uwagi, uczucie splątania, bóle brzucha, nudności, wymioty, spadek apetytu, zaparcia. Nasilenie tych dolegliwości zależy od poziomu wapnia we krwi. Jeśli jest ono jedynie nieznacznie podwyższone, może wystąpić niewielkie osłabienie czy wzrost pragnienia. Im jednak wyższe jest stężenie wapnia, tym więcej objawów odczuwa pacjent i tym większe mają one natężenie.

Za duża dawka witaminy D3 u niemowląt

Przedawkowanie wit. D u noworodków urodzonych przedwcześnie jest bardziej niebezpieczne niż u dzieci urodzonych o czasie. U wcześniaków, objawy hiperwitaminozy pojawić się mogą bowiem wcześniej – już przy stężeniu 25(OH)D przekraczającym 80 ng/ml. Jeśli w organizmie takich maluchów jest za dużo witaminy D, objawy które mogą o tym świadczyć to m.in. osłabienie (dziecko może „przelewać się” przez ręce), wymioty, brak apetytu, zaparcia, a także zaburzenia pracy serca.

Niemowlęta są grupą pacjentów, u których stosunkowo często występuje nadwrażliwość na witaminę D. Z tego względu, u zdrowych dzieci w pierwszym roku życia warto przestrzegać ogólnych zaleceń dotyczących dawek witaminy D. Za maksymalną, dopuszczalną i jednocześnie jeszcze bezpieczną dawkę witaminy D u noworodków i niemowląt uznaje się 1000 j.m. na dobę.

Jak pozbyć się nadmiaru witaminy D?

Witamina D3 – przedawkowanie i osiągnięcie stężenia 25(OH)D powyżej 100 ng/ml wymaga wdrożenia odpowiedniego postępowania, które ma na celu obniżyć poziom witaminy D w organizmie. Przede wszystkim, konieczne jest natychmiastowe przerwanie suplementacji. Pacjent powinien odstawić preparaty z witaminą D, które przyjmuje. Konieczne jest też ocenienie stężenie wydalanego z moczem wapnia oraz poziomu wapnia we krwi. Pacjenci u których rozwinęła się hiperkalcuria i hiperkalcemia mogą wymagać hospitalizacji. Najczęściej są oni początkowo nawadniani solą fizjologiczną. W drugiej kolejności włączane są leki moczopędne. W zależności od występujących u danego pacjenta objawów, niezbędne może być też wdrożenie innych leków, takich jak np. glikokortykosteroidy, kalcytonina, ketokonazol czy fenobarbital.

Jak dodatkowo pozbyć się nadmiaru witaminy D? Przy łagodnym nadmiarze tego związku, oprócz przerwania suplementacji i oceny hiperkalciurii oraz hiperkalcemii, zaleca się unikać ekspozycji ciała na promieniowanie słoneczne, aby nie wspomagać dodatkowo syntezy skórnej witaminy D. Rekomenduje się również ograniczenie spożycia wapnia w diecie. Warto też nawadniać organizm. Można sięgnąć po preparaty izotoniczne.

U pacjentów, u których doszło do przedawkowania witaminy D, warto przyjrzeć się temu, ile witaminy D przyjmuje dana osoba, jak często i czy nie jest ona nadwrażliwa na ten związek. Raz w miesiącu należy oznaczać poziom 25(OH)D i dopiero po uzyskaniu wartości mniejszej lub równej 50 ng/ml można wrócić do suplementacji (powinna być ona wówczas indywidualnie dobrana do pacjenta z uwzględnieniem ewentualnych przyczyn hiperwitaminozy, w celu zapobiegania ponownemu rozwojowi nadmiaru witaminy D3).

Witamina D3 – przedawkowanie jest możliwe choć zdarza się naprawdę rzadko. Dotyczy głownie osób z nadwrażliwością na ten związek. Pojawiające się w związku ze zbyt dużą ilością witaminy D objawy to najczęściej osłabienie, zmęczenie, apatia, problemy z koncentracją, spadek apetytu, bóle brzucha i zaparcia. Na hiperwitaminozę w większym stopniu narażone są wcześniaki i niemowlęta. U dzieci do ukończenia 1. roku życia szczególnie istotne jest więc przestrzeganie rekomendowanych dawek witaminy D.