Mikroelementy – jaką rolę odgrywają w organizmie mikroskładniki?

Mikroelementy – czym są? Przykłady mikroskładników

Mikroelementy, inaczej określane też jako mikroskładniki, to pierwiastki chemiczne, które występują w organizmie w małych ilościach. Dzienne zapotrzebowanie na nie wynosi poniżej 100 mg. Choć są one potrzebne w znacznie mniejszych ilościach niż makroelementy, ich niedobór wpływa negatywnie na funkcjonowanie organizmu. Konieczne jest więc regularne przyjmowanie mikroelementów z dietą, a w razie potrzeby włączenie odpowiedniej suplementacji, która pomoże pokryć zapotrzebowanie na te substancje. Warto wiedzieć, które witaminy i minerały można przyjmować jednocześnie, a których lepiej ze sobą nie łączyć.

Jakie są mikroelementy? Pierwiastki należące do mikroelementów to:

·         żelazo,

·         cynk,

·         jod,

·         miedź,

·         selen,

·         chrom

·         fluor,

·         kobalt,

·         mangan,

·         molibden.

Co to mikroelementy? Mikroelementy lub mikroskładniki to pierwiastki, które są potrzebne do prawidłowego funkcjonowania organizmu jedynie w niewielkiej ilości. Dzienne zapotrzebowanie na mikroelementy nie przekracza 100 mg. 

Funkcje mikroelementów w organizmie

Mimo niewielkiego zapotrzebowania na mikroskładniki, pełnią one wiele istotnych funkcji w organizmie:

·         żelazo – jest potrzebne do wytwarzania krwinek czerwonych i transportowania tlenu do wszystkich komórek organizmu. Bierze udział w licznych reakcjach metabolicznych. Nie można też pominąć roli żelaza w prawidłowym funkcjonowaniu układu odpornościowego,

·         cynk – wchodzi w skład ponad 300 enzymów, które biorą udział w różnego rodzaju reakcjach zachodzących w organizmie. Pierwiastek ten uczestniczy w przemianach węglowodanów, białek oraz tłuszczów. Jest potrzebny do prawidłowej pracy licznych hormonów. Odgrywa rolę również w sygnalizacji międzykomórkowej. Między innymi dzięki temu pierwiastkowi możemy odczuwać smak i zapach. Cynk, podobnie jak żelazo, wpływa też na odporność,

·         jod – główną rolą jodu jest synteza hormonów tarczycy. Hormony te są potrzebne do prawidłowego funkcjonowania układu nerwowego, układu mięśniowego oraz nerek i serca. Mają swój udział w procesie wytwarzania energii i termoregulacji. Jod jest jednym z pierwiastków, którego odpowiednie spożycie ma szczególnie istotne znaczenie w okresie ciąży. Ten mikroelement wspiera rozwój umysłowy dziecka. Niedobór jodu u kobiet ciężarnych zwiększa ryzyko pojawienia się wad rozwojowych u dziecka oraz komplikacji ciążowych u matki. Polska jest jednym z krajów o łagodnym i umiarkowanym niedoborze jodu,

·         miedź – konieczność przyjmowania miedzi zachodzi rzadko, ponieważ rzadko rozwija się niedobór tego mikroskładnika. Jest on potrzebny do prawidłowego funkcjonowania wybranych enzymów, które biorą udział m.in. w metabolizmie żelaza, procesie wytwarzania energii czy chociażby syntezie neuroprzekaźników. Miedź wywiera też wpływ na pracę układu hormonalnego, odpornościowego oraz powstawanie naczyń krwionośnych,

·         selen – w czym pomaga selen? Jest to kolejny mikroelement, który wchodzi w skład licznych enzymów. Do głównych zadań selenu należy działanie antyoksydacyjne. Pierwiastek ten chroni komórki przed uszkodzeniami, do których może dojść w wyniku aktywności wolnych rodników tlenowych. Selen odgrywa też swoją rolę w przemianach hormonów tarczycy oraz syntezie DNA. Wpływa także na odporność,

·         chrom – ma udział w metabolizmie węglowodanów, lipidów i białek, choć dokładny mechanizm działania tego mikroelementu nie został jak dotąd poznany,

·         fluor – jest to mikroskładnik istotny dla zachowania zdrowia układu kostnego. Stymuluje on proces tworzenia kości. Wpływa na mineralizację zębów oraz twardość szkliwa. Istotną rolą fluoru w organizmie jest ochrona przed rozwojem próchnicy,

·         kobalt – wchodzi w skład witaminy B12 (kobalaminy). Właściwości kobaltu są ściśle związane z działaniem kobalaminy,

·         mangan – jest to mikroelement niezbędny do funkcjonowania enzymów, które biorą udział w metabolizmie glukozy, cholesterolu i aminokwasów. Odgrywa pewną rolą w wychwytywaniu wolnych rodników tlenowych oraz tworzeniu kości. Ma też swój udział w procesie krzepnięcia krwi oraz pracy układu immunologicznego,

·         molibden – jako składnik wybranych enzymów bierze udział w metabolizmie aminokwasów siarkowych, jednak dokładna rola molibdenu w organizmie nie została jeszcze poznana.

Mikroelementy – przykłady ich funkcji to utrzymanie efektywnej pracy układu odpornościowego, udział w procesie wytwarzania energii i zachowanie zdrowych kości oraz zębów. Mikroskładniki posiadają działanie antyoksydacyjne. Nie sposób pominąć też roli cynku w zdolności do odczuwania smaku i zapachu.

Mikroelementy w diecie

Mikroelementy – pierwiastki śladowe powinny być dostarczane głównie ze spożywanymi pokarmami. Ich niedobór może prowadzić do różnego rodzaju zaburzeń funkcjonowania organizmu, w tym m.in. zwiększonej podatności na rozwój infekcji, niedokrwistości, niedoczynności tarczycy czy chociażby chorób dermatologicznych i próchnicy. 

Mikroskładniki obecne są w wielu produktach spożywczych. Znaleźć można je w orzechach i nasionach, mięsie, produktach pełnoziarnistych oraz warzywach i owocach. Główne źródła jodu to ryby i owoce morza, a także mleko i przetwory mleczne. Dobrym źródłem żelaza są podroby mięsne (np. wątróbka). Mięso i podroby są też cennym źródłem cynku. Mikroelement ten znaleźć można również w jajach i produktach pełnoziarnistych. Fluor pozyskiwany jest z wody pitnej, a dodatkowo pochodzi też z past do zębów. 

Mikroskładniki – kiedy je suplementować?

Mikroelementy w organizmie potrzebne są w określonej ilości. Zarówno ich niedobór, jak i nadmiar może zaburzać prawidłowe funkcjonowanie. Z uwagi na fakt, że człowiek nie potrzebuje dużej ilości mikroskładników, zdrowa i zbilansowana dieta powinna w pełni pokryć zapotrzebowanie na te pierwiastki. Dość częstym problem są jednak niedobory żelaza, która pojawiają się głównie u kobiet. Nierzadko dochodzi też do niedoboru jodu. Jeśli pojawiają się niepokojące objawy, które mogą świadczyć o niedoborach mikroelementów, warto to sprawdzić przeprowadzając odpowiednie badania (jeśli jest taka możliwość). W przypadku niskiej zawartości mikroskładników w organizmie, wskazana jest ich suplementacja.

Jakie minerały i witaminy można brać razem, a których lepiej nie łączyć? Biorąc pod uwagę mikroelementy, nie zaleca się jednoczesnego stosowania żelaza z cynkiem. Warto też dodać, że na wchłanianie żelaza negatywnie wpływać może też wapń oraz magnez, które zaliczane są do makroelementów. Można natomiast stosować cynk z selen czy też jod z żelazem.

Do suplementacji chromu chętnie podchodzą pacjenci, którzy chcą ograniczyć apetyt na słodycze. Nie udowodniono jednak, aby przy prawidłowym poziomie chromu w organizmie mikroelement ten rzeczywiście zmniejszał ochotę na słodkości. Chrom może natomiast wspomagać utrzymanie prawidłowego poziomu cukru oraz trójglicerydów we krwi.

Decydując się na suplementację mikroelementów, należy zwracać uwagę na ich zawartość w wybranym produkcie. Dawkowanie żelaza, jodu, miedzi czy też dawkowanie molibdenu powinno odpowiadać dziennemu zapotrzebowaniu organizmu na ten pierwiastek. Zbyt duża ilość mikroskładników nie przyniesie lepszych efektów suplementacji, a może prowadzić do zaburzenia pracy organizmu. Suplementy na zdrową skórę, włosy, preparaty wspomagające gospodarkę węglowodanową czy też układ hormonalny, które są bogate w mikroskładniki warto więc stosować rozsądnie, nie przekraczając zalecanego przez producenta dawkowania.

Mikroelementy w organizmie pełnią niezliczoną ilość funkcji. Jako składniki wielu enzymów biorą udział w przemianach metabolicznych, procesie wytwarzania hormonów oraz energii. Są potrzebne do prawidłowej pracy układu krążenia, układu nerwowego, mięśniowego oraz odpornościowego. Mają swój udział w procesie tworzenia kości i mineralizacji szkliwa. Chronią też komórki przed stresem oksydacyjnym, który uważany jest za jeden z czynników zwiększających ryzyko rozwoju wielu chorób cywilizacyjnych. Mikroelementy są więc niezbędnym składnikiem diety. Ich źródłem powinien być przede wszystkim pokarm. Jeśli jednak nie dostarcza on wystarczającej ilości pierwiastków śladowych, warto rozważyć ich suplementację.