Mangan i jego funkcje w organizmie

Mangan – pierwiastek mało znany, ale istotny dla organizmu

Mangan – co to za pierwiastek? Mn (mangan) to dwunasty najbardziej rozpowszechniony pierwiastek na Ziemi. Nie występuje w stanie wolnym, a w postaci związków organicznych i nieorganicznych. Mangan należy do mikroelementów, które są niezbędne do prawidłowej pracy organizmu. Jest to pierwiastek potrzebny do optymalnego wzrostu, rozwoju oraz zachowania zdrowia.

Mangan może dostawać się do organizmu drogą doustną, wziewnie, a także przez skórę. Pierwiastek ten obecny jest w różnego rodzaju produktach spożywczych, o czym będzie mowa w dalszej części artykułu. Liczne preparaty z witaminami i składnikami mineralnymi mają w składzie mangan. Niedobór manganu u ludzi występuje rzadko. Większy problemem jest jego nadmiar.

Co to jest mangan? W przyrodzie powszechnie występują zarówno organiczne, jak i nieorganiczne związki manganu. Dla człowieka pierwiastek ten jest niezbędny dla funkcjonowania układu nerwowego, utrzymania zdrowia kości i tarczycy.

Mangan – właściwości. Jakie jest zastosowanie manganu?

Mangan – rola w organizmie jest dość szeroka. Jest on bowiem kofaktorem wielu enzymów. Kofaktor jest niezbędny, aby enzym mógł wziąć udział w określonej reakcji. Mangan wpływa więc pośrednio na metabolizm aminokwasów, węglowodanów i cholesterolu. Uczestniczy też w przemianach jakim ulegają hormony tarczycy. Mangan w organizmie pełni także istotną funkcję antyoksydacyjną. Chroni komórki przed nadmiarem wolnych rodników tlenowych.

Mn – pierwiastek ten jest niezbędny do prawidłowego funkcjonowania układu nerwowego oraz kostnego – mangan bierze udział w procesie tworzenia kości. Odgrywa pewną rolę w pracy układu odpornościowego oraz wpływa na płodność. Nie można też pominąć wkładu manganu w proces krzepnięcia krwi i utrzymanie równowagi w organizmie.

Mangan – zastosowanie w przemyśle dotyczy głównie jego wykorzystania przy produkcji stali. Pierwiastek ten dodawany jest do stopów, co ma na celu zwiększenie ich twardości.

Niedobór manganu – objawy

Jakie są objawy niedoboru manganu? Jak zostało wspomniane, niedobór manganu występuje bardzo rzadko. Mając na uwadze funkcje, jakie pełni mangan w organizmie (rola mikroelementów), można się spodziewać, że niedostateczna zawartość tego pierwiastka prowadzi do zaburzenia procesu mineralizacji kości, a co za tym idzie – do słabszego wzrostu u dzieci i osteoporozy u dorosłych.

Niedobór manganu – objawy, które dodatkowo mogą wystąpić to depigmentacja włosów, zmiany skórne, zaburzenia tolerancji glukozy oraz metabolizmu tłuszczów. Niski poziom manganu w organizmie może również skutkować zburzeniami nastroju i spadkiem płodności.

Nadmiar manganu

Nadmiar manganu w organizmie – objawy dotyczą przede wszystkim układu nerwowego. Przedawkowanie manganu stwarza ryzyko zaburzenia funkcji poznawczych – problemów z pamięcią i koncentracją. Mogą wystąpić też szumy uszne, drżenia mięśni i osłabienie kończyn. Uważa się, że zbyt wysoki poziom manganu sprzyja rozwojowi depresji i zaburzeniom zachowania. Nadmiar manganu może też stanowić czynnik ryzyka choroby Parkinsona. Zauważono bowiem związek między narażeniem na zbyt wysoki poziom manganu, a częstością występowania tej choroby.

Przedawkowanie manganu nie wynika ze spożywania zbyt dużej ilości produktów bogatych w tej mikroelement. Na nadmiar manganu narażone są głównie osoby, które zajmują się spawaniem lub pracują w górnictwie i długotrwale wdychają pył, w którym obecny jest m.in. właśnie mangan. Przedawkowanie manganu może też pojawić się wskutek spożywania dużej ilości wody o wysokiej zawartości tego pierwiastka.

Nadmiar manganu w organizmie – objawy które mogą się pojawić to np. drżenie mięśni, problemy ze słuchem, utrata apetytu, bóle głowy, osłabienie, bezsenność i zaburzenia nastroju oraz zachowania. Przedawkowanie manganu ma toksyczny wpływ na układ nerwowy.

Ile manganu należy dziennie spożywać?

Zgodnie z zaleceniami ekspertów Instytutu Żywności i Żywienia wystarczające dzienne spożycie manganu wynosi:

·         1,2 mg u dzieci w wieku 1-3 lata,

·         1,5 mg u dzieci w wieku 4-9 lat,

·         1,6 mg u dziewcząt w wieku 10-18 lat,

·         1,9 mg u chłopców w wieku 10-12 lat,

·         2,2 mg u chłopców w wieku 13-18 lat,

·         1,8 mg u dorosłych kobiet,

·         2,4 mg u dorosłych mężczyzn,

·         2,0 mg u kobiet ciężarnych,

·         2,6 mg u kobiet karmiących piersią.

Mangan – gdzie występuje?

Mangan w jedzeniu występuje dość powszechnie, co jest powodem rzadkiego rozwoju niedoboru tego pierwiastka. Znaleźć go można w roślinach strączkowych, warzywach liściastych, ciemnym pieczywie, orzechach, ostrygach i małżach. Mangan obecny jest też w herbacie, kawie oraz przyprawach (np. w pieprzu). Stosunkowo niewielkie ilości tego mikroelementu znajdują się w owocach, mleku i przetworach mlecznych.

Mleko matki również zawiera mangan, podobnie jak przeznaczone dla najmłodszych mleko modyfikowane. W tym ostatnich stężenie manganu jest wyższe niż w mleku matki. Prawdopodobnie wynika to ze znacznie lepszego przyswajania manganu pochodzącego z mleka mamy niż z mleka krowiego.

Źródłem manganu są też suplementy diety. Pierwiastek ten znajduje się w zestawach witamin i składników mineralnych, a także preparatach na kości i stawy. Obecność manganu w suplementach na kości i stawy wynika z wpływu tego minerału na utrzymanie zdrowia kości, udziału w powstawaniu tkanki łącznej oraz właściwości antyoksydacyjnych.

Choć mangan jest niezbędny do prawidłowego funkcjonowania organizmu, jego nadmiar stwarza istotne zagrożenie dla zdrowia człowieka. Toksyczny wpływ na układ nerwowy obserwuje się głównie u osób, które są narażone na wdychanie tego minerału w miejscu pracy. Nie dysponujemy obecnie skutecznym leczeniem wobec zaburzeń neurologicznych, do których może dojść w wyniku nadmiernej ekspozycji na mangan. Aby im zapobiegać konieczna jest kontrola narażenia zawodowego. Mangan w jedzeniu nie prowadzi do przedawkowania, choć obserwowano zbyt wysoki poziom tego pierwiastka u osób, które piły wodę bogatą w ten mikroelement.