Zapalenie zatok szczękowych - przyczyny, objawy i leczenie

Zapalenie zatok szczękowych przyczyny i rodzaje

Zatoki szczękowe to wypełnione powietrzem komory o objętości u osoby dorosłej około 15 ml. Od wewnątrz wyścielone są one błona śluzową. Ich główna rolą jest rezonowanie głosu, zmniejszenie ciężaru ogólnego czaszki oraz niekiedy ogrzewanie wdychanego powietrza.

Parzyste zatoki szczękowe wraz z pozostałymi zatokami, tj. czołowymi, klinowymi i sitowymi stanowią element systemu zatok przynosowych. Znajdują się one nad górną szczęką, a bliskie sąsiedztwo tkanki przyzębia i nosa, czyli miejsc skłonnych do infekcji, sprzyja częstym stanom zapalnym rozwijającym się w obrębie błony śluzowej zatok szczękowych. Z nosem zatoki szczękowe łączą się przez ujścia o niewielkiej średnicy - 4 mm, które bardzo łatwo ulegają zatkaniu podczas infekcji. Niekorzystnie wpływa to z kolei na wentylację i drenaż zatok, co powoduje gromadzenie się śluzowo – ropnej wydzieliny w ich wnętrzu.

Chcesz wiedzieć więcej na temat zatok przynosowych? Przeczytaj artykuł: Zapalenie zatok przynosowych - przyczyny, objawy i leczenie [link]

Występuje wiele czynników predysponujących do rozwoju stanu zapalnego w zatokach szczękowych. Są to m.in.:

• alergeny (alergiczny nieżyt nosa),
• patogeny chorobotwórcze – wirusy (rinowirusy, adenowirusy, RSV, SarsCoV), bakterie (Streptococcus pneumoniae, Haemophilus influenzae i Moraxella catarrhalis) i niekiedy grzyby,
• wady anatomiczne przegrody nosowej,
• zaburzenie transportu śluzowo – rzęskowego, na skutek wrodzonych schorzeń (m.in. mukowiscydoza, zespół dyskinezy rzęsek),
• refluks przełyku, krtaniowo – gardłowy,
• osłabienie układu immunologicznego i skłonność do częstych infekcji,
• skutek ingerencji stomatologicznej (zapalenie zatok szczękowych po wyrwaniu zęba),
• powikłanie nieleczonej próchnicy lub niewłaściwego leczenia kanałowego - zębopochodne zapalenie zatok szczękowych rozwija się na skutek transmisji bakterii z tkanek przyzębia.

Stan zapalny zatok ma charakter ostry gdy infekcja trwa do 12. tygodni. Po tym okresie diagnozowane jest przewlekłe zapalenie zatok szczękowych. Czynnikami predysponującymi do przewlekłych stanów zapalanych są m.in. przebywanie w zanieczyszczonym środowisku, palenie papierosów, współistniejąca astma czy też choroba refluksowa. Na skutek długo utrzymujących się bądź często nawracających zmian zapalnych na śluzówce wyścielającej przestrzeń zatok szczękowych może dojść do nieodwracalnych zmian w jej strukturze.

Infekcja może dotyczyć obu przestrzeni lub lokalizować się jedynie w obrębie jednej z zatok. Jednostronne zapalenie zatok szczękowych pojawia się zwykle w wyniku powikłania stomatologicznego.

Zapalenie zatok szczękowych objawy

Zapalenie zatok przynosowych znacznie obniża komfort życia. Utrudnione oddychanie, ból głowy czy katar to tylko niektóre z symptomów związanych z infekcją zatok. Jak można rozpoznać zapalenie zatok sitowych i czołowych? Ważne informacje znaleźć można w artykułach:

• Zapalenie zatok sitowych - przyczyny, objawy i leczenie [link]
• Zapalenie zatok czołowych - przyczyny, objawy i leczenie [link]

 Ostre zapalenie zatok szczękowych – jakie objawy są najczęściej zgłaszane przez pacjentów?

• obecność wydzieliny w nosie – wodnistej w przypadku infekcji wirusowej i zgęstniałej, ropnej o nieprzyjemnym zapachu w przypadku infekcji bakteryjnej,
• uczucie zatkanego nosa,
• ból głowy nasilający się przy pochylaniu,
• możliwy jest również ból zębów i kości szczęki,
• gorączka,
• ogólne objawy towarzyszące przeziębieniu – brak apetytu, zawroty głowy, osłabienie,
• uczucie rozbicia i pogorszenie samopoczucia.

Niektóre symptomy są charakterystyczne dla zębopochodnego zapalenia zatok szczękowych. Chodzi tutaj głównie o ból zlokalizowany jednostronnie, który obejmuje kości szczęki, zęby i tkanki wokół, nieprzyjemny zapach z ust oraz brak wydzieliny z nosa. Zatem zapalenie zatok szczękowych bez kataru może wskazywać na powikłanie po niewłaściwym leczeniu stomatologicznym lub jego brak. Chociażby ze względu na ryzyko nadkażenia bakteryjnego zatok zawsze uważnie należy podchodzić do leczenia ubytków w zębach i regularnie odwiedzać dentystę. W zasadzie korzenie zębów trzonowych szczęki oraz w mniejszym zakresie, także zębów przedtrzonowych, mogą stykać się z błoną śluzową zatoki szczękowej.

Zapalenie zatok szczękowych – leczenie

Jak powinna przebiegać terapia i jakie leki na zapalenie zatok szczękowych zastosować w dużej mierze zależy od przyczyny infekcji. To co zawsze warto robić w przypadku zapalenia zatok to zastosować leki zmniejszające obrzęk śluzówki nosa i poprawiające jego drożność. Zwykle są to miejscowo działające spray’e do nosa zwierające oxymetazolinę lub xylometazolinę. Często w przypadku zapalenia zatok stosuje się również preparat do nosa ze sterydem, który zadziała przeciwzapalnie. Większość dostępnych bez recepty leków tego typu zawiera w swoim składzie mometazon. Sterydoterapia częściej ordynowana jest jednak w przebiegu przewlekłego stanu zapalnego nosa i zatok wywołanego patogenami, ale również w przypadku alergicznego nieżytu nosa.

Jak leczyć zapalenie zatok szczękowych wywołane przez wirusy? Infekcja tego typu wymaga przede wszystkim postępowania objawowego. Stosuje się doustne środki przeciwbólowe i przeciwzapalne oraz leki na zatoki upłynniające zalegającą w nich wydzielinę bądź też działające osuszająco zawierające peudoefedrynę.

Przewlekłe zapalenie zatok szczękowych - leczenie opiera się na zastosowaniu preparatu sterydowego no nosa oraz wyeliminowaniu przyczyny zaburzenia. Niekiedy konieczny jest nawet zabieg chirurgiczny niwelujący wady anatomiczne przegrody nosowej czy też równoległe wdrożenie leczenia przeciwalergicznego.

Ropne zapalenie zatok szczękowych wywołane przez bakterie należy leczyć z zastosowaniem doustnej antybiotykoterapii. Odpowiedni preparat zawsze powinien być jednak ordynowany przez lekarza. Terapia antybiotykiem trwa zwykle kilka dni, ale może być konieczne również jej wydłużenie. Równolegle stosuje się również inne preparaty na zapalenie zatok szczękowych. Antybiotyk zwalcza przyczynę infekcji – bakterie, ale aby szybciej poczuć ulgę leki udrażniające zatoki, zmniejszające miejscowy stan zapalny oraz upłynniające zalegającą wydzielinę są również niezbędne.

Zębopochodne zapalenie zatok szczękowych - leczenie wymaga przede wszystkim wyeliminowania problemu stomatologicznego. Konieczne jest zatem wyleczenie chorego zęba. Ze względu na to, że to bakterie są przyczyną rozwoju stanu zapalnego w obrębie zatoki konieczne jest wdrożenie również antybiotyku.

Zapalenie zatok szczękowych - leczenie domowe

Co na zapalenie zatok szczękowych warto zastosować w warunkach domowych? Wiele leków na zatoki jest dostępnych bez recepty. Dlatego zwykle z ostrym, wirusowym zapaleniem zatok jesteśmy w stanie poradzić sobie sami. Dopiero gdy po kilku dniach samoleczenia nie ma poprawy, a wręcz przeciwnie pogarsza się nasze samopoczucie warto udać się do lekarza.

Co w przypadku zapalenia zatok u dziecka? Kiedy do lekarza i jakie domowe sposoby można zastosować u najmłodszych? Przeczytaj artykuł: Zapalenie zatok u dzieci. [link]

W czasie zapalenia zatok szczękowych warto pamiętać o odpoczynku i nawodnieniu, co zdecydowanie pomoże upłynnić zalegającą w nich wydzielinę. Należy w tym czasie często płukać nos i zatoki wodą morską oraz wykonywać inhalacje. Mowa tutaj zarówno o nebulizacji z wykorzystaniem soli hipertonicznej, co pomoże oczyścić zatoki i zmniejszyć obrzęk oraz inhalacji parowej z wykorzystaniem ziół lub olejków eterycznych. Ważne jest również nawilżenie pomieszczenia w którym przebywamy. Suche powietrze wpływa drażniąco na śluzówkę dróg oddechowych i obniża jej funkcjonalność. 

W profilaktyce zapalenia zatok szczękowym nie można zapominać również o regularnych wizytach u dentysty i leczeniu ubytków na bieżąco. Niestety bagatelizowanie problemu może generować zębopochodne zapalenie zatok szczękowych, objawy którego są bardzo nieprzyjemne i bolesne.

Infekcyjne, alergiczne czy zębopochodne zapalenie zatok najczęściej obejmuje zatoki szczękowe. Dzieje się tak ze względu na ich lokalizację. Warto wspierać układ odpornościowy oraz regularnie odwiedzać dentystę, co pomoże chronić przed nieprzyjemnymi dolegliwościami związanymi z rozwojem stanu zapalnego w obrębie zatok szczękowych.