Zapalenie zatok czołowych – przyczyny, objawy i leczenie

Zapalenie zatok czołowych – co to za choroba?

Ostre i przewlekłe zapalenie zatok czołowych dotyczą najwyższej położonych zatok przynosowych. Co ciekawe, zatoki czołowe są asymetryczne i u każdej osoby mogą mieć nieco inny kształt oraz wielkość. Najczęściej występują parzyście, choć zdarza się również tak, że pacjent ma tylko jedną zatokę czołową. Zatoki czołowe rozwijają się wiele lat, osiągając pełną dojrzałość zazwyczaj dopiero w wieku dorosłym.

Zatoki czołowe umiejscowione są w dolnej części czoła, nad oczodołami i brwiami. Podobnie jak pozostałe zatoki przynosowe, również zatoki czołowe odpowiadają za wydzielanie śluzu, który zapobiega przesychaniu błony śluzowej nosa.

Szczyt zachorowań na zapalenie zatok czołowych przypada na okres wczesnej jesieni oraz wiosny. Zazwyczaj, ostre zapalenie zatok czołowych wynika z infekcji toczącej się w nosie. W wyniku infekcji wirusowej dochodzi do całej kaskady reakcji zapalnej, w wyniku której pojawia się obrzęk błony śluzowej nosa. Zablokowane zostają ujścia zatok, a transport śluzowo-rzęskowy ulega zaburzeniu. Aktywny transport śluzowo-rzęskowy jest natomiast niezbędny do oczyszczania nosa i zatok oraz utrzymania ich prawidłowego funkcjonowania. Kiedy więc zawodzi, śluz zaczyna gromadzić się w jamie nosa oraz zatok. Takie warunki sprzyjają też namnażaniu się bakterii. W ten sposób dochodzi do nadkażenia bakteryjnego.

Zapalenie zatok czołowych – objawy

Objawy zapalenia zatok czołowych to:

• wydzielina z nosa wypływająca na zewnątrz przez nozdrza lub spływająca do gardła,
• zablokowanie nosa, jego niedrożność uniemożliwiająca swobodny oddech,
• ból, uczucie pełności, rozpierania twarzy,
• zaburzenia węchu.

Zapalenie zatok czołowych często przebiega też z bólem w obrębie czoła. Zatoki czołowe umiejscowione są nieco nad brwiami, dlatego dolegliwości bólowe mogą koncentrować się właśnie w tej okolicy.

Zapalenie zatok czołowych najczęściej ma charakter ostry. Może ono trwać do 12 tygodni, choć zazwyczaj utrzymuje się nie dłużej niż kilka – kilkanaście dni. Jeśli trwa dłużej niż 10 dni lub po 5 dniach objawy ulegają nasileniu, warto rozważyć infekcję o podłożu bakteryjnym. Szczególnie jeśli jednocześnie występuje gorączka, silny ból i dolegliwości dotyczą tylko jednej strony twarzy.

Ropne zapalenie zatok czołowych związane jest ze spływaniem gęstej, ropnej wydzieliny. Naturalnym jest, że wydzielina w miarę trwania infekcji, ulega zmianom.  Z wodnistej, przezroczystej zmienia się w gęstszą, ropną. Jednak ropne zapalenie zatok czołowych nie jest jeszcze oznaką nadkażenia bakteryjnego. Infekcję bakteryjną można wziąć pod uwagę, jeśli ilość gęstego, ropnego śluzu zamiast stopniowo się zmniejszać, zaczyna wzrastać.

Zapalenie zatok czołowych bez kataru także może wystąpić, choć nie zdarza się to często. Nawracający ból w okolicy zatok, bez wydzieliny powinien być jednak skonsultowany z lekarzem. Jego źródłem wcale nie musi być bowiem zapalenie zatok. Pod kontrolą lekarską należy też leczyć zapalenie zatok czołowych z przetoką.

Jak leczyć zapalenie zatok czołowych?

Zapalenie zatok czołowych – jaki antybiotyk? Większość przypadków zapalenia zatok czołowych ma podłoże wirusowe. O ile infekcja ma przebieg łagodny i nie pojawiają się żadne wzbudzające niepokój dolegliwości, najczęściej nie ma potrzeby wprowadzania do leczenia antybiotyku. Jeśli lekarz decyduje o konieczności zastosowania antybiotyku, lekiem pierwszego wyboru jest zazwyczaj amoksycylina.

Zapalenie zatok czołowych – leczenie jest głównie objawowe. Zalecane są leki, które łagodzą pojawiające się u chorego dolegliwości. Dodatkowo, wskazany jest odpoczynek, dostęp do świeżego, chłodniejszego powietrza oraz picie odpowiedniej ilości płynów. Zapotrzebowanie na płyny rośnie przede wszystkim u pacjentów z gorączką.

U chorych z przewlekłym zapaleniem zatok czołowych istotne miejsce w leczeniu mają sterydy donosowe. Skutecznie uśmierzają odczuwane przez pacjenta objawy i poprawiają jakość życia, która u wielu osób zmagających się z tym problemem jest zaburzona. W leczeniu przewlekłego zapalenia zatok czołowych można korzystać z różnych glikokortykosteroidów. Nie wykazano bowiem, aby któryś z nich wykazał się wyższą skutecznością. Czasami lekarz podejmuje decyzję o potrzebie krótkotrwałego stosowania glikokortykosteroidów doustnie czy też innych leków dostępnych na receptę.

Co na zapalenie zatok czołowych dostępne jest bez recepty?

Zapalenie zatok czołowych – jakie leki stosować? W celu łagodzenia odczuwanego bólu można sięgnąć po lek z ibuprofenem (np. Ibupar, Ibum) czy aspiryną (np. Aspirin, Polopiryna). Oprócz właściwości przeciwbólowych i przeciwgorączkowych wykazują one też działanie przeciwzapalne, co przy zapaleniu zatok czołowych jest jak najbardziej pożądane. Wykazano również, że wymienione leki, a także inne niesteroidowe leki przeciwzapalne, zmniejszają kichanie. Mogą też nieco poprawiać samopoczucie chorego.

Przy utracie drożności nosa i niemożności swobodnego oddychania przez nos można stosować leki na zatoki o działaniu obkurczający (np. Nasivin, Acatar, Xylogel). Pomocne mogą być również tabletki  pseudoefedryną. Bezpieczniejsze, ze względu na działanie miejscowe, są jednak aerozole do nosa. Jeśli pacjent dobrze toleruje lek obkurczający w formie spray’u, wydaje się on być lepszym wyborem niż tabletki z pseudoefedryną o działaniu ogólnoustrojowym. Wspomagająco, można sięgnąć również po leki ziołowe, takie jak Sinupret extract czy Soledum Forte.

Zapalenie zatok czołowych – leczenie domowe również może skutecznie wspomagać terapię infekcji i poprawiać komfort pacjenta. Skutecznym domowym sposobem na zapalenie zatok czołowych, a także innego rodzaju zapalenia zatok przynosowych, jest płukanie nosa. Dostępne są zestawy podstawowe (butelka + saszetki) i zestawy uzupełniające (same saszetki), przy pomocy których można skutecznie płukać nos, oczyszczając go z nagromadzonego śluzu i wspomagając transport śluzowo-rzęskowy.

Płukanie nosa jest bezpieczną i skuteczną metodą leczenia zapalenia zatok czołowych. Konieczne jest jednak prawidłowe wykonanie tego zabiegu, z przestrzeganiem zaleceń producenta wybranego produktu.

Zapalenie zatok czołowych – powikłania

Powikłania zapalenia zatok czołowych należą do rzadkości. Mogą jednak wystąpić powikłania oczodołowe, takie jak zapalny obrzęk powiek, ropień oczodołu czy zapalenie tkanek miękkich oczodołu. Przy zapaleniu zatok czołowych istnieje też ryzyko wystąpienia powikłań wewnątrzczaszkowych, które akurat w przypadku zatok czołowych (w porównaniu z innymi zatokami przynosowymi) występują najczęściej. Możliwe powikłania wewnątrzczaszkowe to m. in. zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych, zapalenie mózgu, zakrzepica zatoki jamistej, ropień nadtwardówkowy czy też ropień śródmiąższowy mózgu. O wystąpieniu wewnątrzczaszkowych powikłań mogą świadczyć takie objawy jak: bardzo silny ból głowy w okolicy czoła, zaburzenia świadomości, gorączka, nudności, wymioty, sztywność karku, drgawki i niedowład.

Zapalenie zatok czołowych częściej występuje u młodych mężczyzn, niż u kobiet. W większości przypadków choroba ta ma samoograniczający się przebieg. Stosowanie leków dostępnych bez recepty skutecznie łagodzi nieprzyjemne objawy i poprawia komfort pacjenta. Warto być jednak wyczulonym na możliwość wystąpienia powikłań, które w skrajnych przypadkach zagrażają zdrowiu i życiu. W razie bardzo nasilonych dolegliwości, ich dłuższego utrzymywania się bądź nasilania, konieczna jest konsultacja z lekarzem.