Skuteczny lek na zatoki- jak wybrać preparat na katar i ból zatok bez recepty?

Karina Braja
Karina Braja

magister farmacji

Ból zatok, zatkany nos, nieprzyjemny ucisk podczas schylania się. Każdy chociaż raz miał wątpliwą przyjemność walczyć z zaflegmionymi zatokami i zalegającym katarem. Opcji leczenia jest oczywiście kilka - są leki na ból zatok, osobne środki na katar, a także produkty wieloskładnikowe, które mają pomóc w obu dolegliwościach. Co zatem wybrać, czym się kierować szukając środka idealnego na zatkany nos i zatoki? Może warto podejść do tego strategicznie i zastosować terapię łączoną np. tabletki i spray czy saszetki i irygacja nosa oraz zatok? Czy antybiotyk jest zawsze koniecznością w leczeniu zatok?

zapalenie zatok
Spis treści

Co jest dobre na zatoki?

 

Nie ma jednoznacznej i tylko jednej właściwej odpowiedzi na pytanie – „co jest dobre na zatoki?”. Dobre na zatoki jest to, co działa - przynosi ulgę w bólu zatok, ogranicza uczucie ucisku przy schylaniu (m.in. w okolicy oczodołów i czoła). Leczenie zatok można oprzeć na ziołach i przygotowanych z nich naparach czy ziołowych tabletkach na zatoki. Z drugiej strony można sięgnąć po konwencjonalne środki, które w przypadku zatok zawierają najczęściej leki przeciwbólowe i przeciwzapalne oraz sympatykomimetyk (brzmi groźnie, ale są to substancje obkurczające drobne naczynia, zmniejszające obrzęk śluzówki nosa oraz przywracają swobodę oddychania). 

 

Zanim przejdziemy do leków warto wziąć pod uwagę, gdzie zlokalizowane są poszczególne zatoki. Przede wszystkim wyróżniamy zatoki przynosowe, na które składają się parzyste zatoki szczękowe, parzyste zatoki czołowe, a także komórki sitowe i zatoka klinowa. Zatem czy z tego tytułu wyróżnia się unikalny dobry lek na zatoki czołowe, szczękowe, przynosowe? NIE. Leki na zatoki działają w większości uniwersalnie. Jedynie objawy towarzyszące pacjentom mogą wskazywać, z którą z zatok jest problem. 

 

Zioła na zatoki

 

Zioła na zatoki wykorzystuje się w przypadku gęstego kataru ze względu na ich sekretolityczny charakter. Mówiąc nieco prościej - fitoskładniki w nich zawarte rozrzedzają śluz, co sprzyja jego eliminacji przez m.in. jego upłynnienie. Oprócz tego wiele z ziół ma właściwości przeciwbakteryjne, przeciwwirusowe, przeciwzapalne. Surowcami roślinnymi, które posiadają właściwości mukolityczne i są pomocne na katar i zatoki są:

●      bromelaina - składnik czynny z ananasa będący proteolitycznym enzymem “tnącym” flegmę na mniejsze fragmenty,

●      tymianek - dodatkowo działający bakteriobójczo,

●      bez czarny - wykazujący działanie protekcyjne na błony śluzowe, ogranicza obrzęk i przepuszczalność naczyń krwionośnych,

●      pierwiosnek lekarski - działa przeciwwirusowo i przeciwbakteryjnie,

●      goryczka żółta – wykazuje aktywność przeciwzapalną i dodatkowo wspiera odporność,

●      chrzan pospolity - działa przeciwbakteryjnie i grzybobójczo.

 

Skuteczny lek na zatoki - skład

 

Najlepszy lek na zatoki to taki, który odpowiada wszystkim potrzebom pacjenta. Mając na uwadze różną etiologię produkty na zatoki warto dobierać z uwzględnieniem prawdopodobnej przyczyny. Zapalenie i ból zatok to najczęściej skutek ostrego nieżytu nosa. Oprócz tego może mieć przyczyny zębopochodne związane z korzeniem zębowym czy zapaleniem dziąseł. Dlatego wśród składników leków na zatoki wymienia się:

●      substancję przeciwbólową jak ibuprofen, kwas acetylosalicylowy, rzadziej paracetamol,

●      substancję udrażniającą nos jak pseudoefedryna i fenylefryna,

●      opcjonalnie można trafić na substancje czynne o działaniu przeciwalergicznym jak chlorfeniramina i feniramina.

 

Dobry i skuteczny lek na zatoki powinien działać przeciwbólowo, zmniejszyć nieprzyjemne objawy związane z pulsowaniem i promieniowaniem w kierunku oczu czy skroni, nadwrażliwością opukową i upośledzonym oddychaniem. Oprócz tego istotne jest jego bezpieczeństwo zarówno w stosowaniu u dzieci jak dorosłych.

 

Jak wyleczyć katar?

 

Leczenie kataru niezależnie czy towarzyszy zapaleniu zatok czy nie to w głównej mierze łagodzenie objawów. Środki na katar bez recepty powinny zatem udrożnić zatkany nos i przywracać komfort oddychania, a także powinny zmniejszyć obrzęk śluzówki. Do wyboru jest kilka rodzajów środków o różnym składzie przeznaczonym do konkretnego rodzaju kataru. Warto wiedzieć kiedy i co stosować. Zatem w przypadku:

●      wodnistego, lejącego się kataru pomocne będą krople na katar obkurczające naczynia krwionośne w nosie np. aerozol z ksylometazoliną (zależnie od stężenia lek na katar z tym składnikiem stosuje się u dzieci powyżej 2. roku życia i osób dorosłych),

●      gęstego i zalegającego np. krople na zatkany nos bez kataru na bazie wody morskiej izotonicznej lub soli fizjologicznej (większość z nich można stosować u niemowląt).

 

Katar sam w sobie jest również problematyczny, ponieważ wpływa na ciśnienie w uchu środkowym, co często kończy się nieprzyjemnym piskiem czy szumem. Jak odetkać ucho zatkane katarem? Możemy w tym celu posłużyć się wymienionymi wyżej produktami lub skorzystać z dobrodziejstw inhalacji i nebulizacji, o czym w dalszej części artykułu.

 

Preparaty na zatoki

     

     

    Co jest dobre na katar - tabletki czy aerozol?

     

    Jednym z produktów wybieranych na katar jest aerozol. Alternatywą są również tabletki, które zawierają w swoim składzie wymienione wcześniej substancja udrażniające, redukujące obrzęk śluzówki i przywracające (czasową) swobodę w oddychaniu. Zatem sporo pacjentów może czuć, że stoi na rozdrożu - co najlepiej zastosować na katar? To zależy m.in. od wieku. Większość dobrych tabletek na katar stosuje się najwcześniej od 12.roku życia, a zdecydowana większość dopuszczona jest do zastosowania po ukończeniu 18 lat. Zatem w przypadku dzieci wybór będzie padał na spray, aerozol i inhalacje. Produkty na katar i zapalenie zatok u dzieci należy wybierać w trosce o bezpieczeństwo najmłodszych pacjentów. Dla nich sprawdzą się również ziołowe syropy na katar i zatoki, które dodatkowo znane są jako preparaty na odporność.

     

    Antybiotyki na zapalenie zatok - kiedy się je stosuje?

     

    Ze względu na uporczywość objawów ze strony zatok wiele osób niekiedy zbyt wcześnie sięga po antybiotyki. Warto podkreślić, że za ból zatok najczęściej odpowiedzialne są wirusy, które z racji swojej większej zjadliwości mogą tworzyć podwaliny dla bakteryjnego zapalenia zatok. Dlatego też środki jak antybiotyki powinny być włączane w przypadku nieskuteczności domowych metod i leków bez recepty. Czy istnieje jeden sprawdzony antybiotyk na zatoki? Wszystko zależy od patogenu, który zaatakował zatoki. Mogą być to pneumokoki czy Haemophilus influenzae - w ich przypadku antybiotykoterapia powinna zadziałać w przeciwieństwie do zapalenia zatok wywołanego przez rynowirusy, koronawirusy, adenowirusy czy wirusa grypy. Warto również postawić pytanie - kiedy powinno włączyć się antybiotyki do leczenia bólu i zapalenia zatok? Zwykle po 10-14 dniach lub wcześniej w przypadku wystąpienia gorączki (powyżej 38,5°C), silnego bólu twarzy, u pacjentów z przewlekłymi chorobami układu oddechowego oraz przy wynikach badań, gdzie CRP przekracza 10 mg/l. Jaki antybiotyk najczęściej stosuje się w leczeniu zatok? Najczęściej stosowane antybiotyki na zatoki to amoksycylina, a kolejno sięga się po cefalosporyny (cefuroksym) i makrolidy (klarytromycyna).

     

    Co stosować do antybiotyków na zatoki?

     

    Jak wiadomo antybiotyk jest lekiem, który narusza florę jelitową. Dlatego istnieje zasadność, aby włączyć probiotyki w czasie stosowania antybiotykoterapii, a także przez 2-3 tygodnie od jej zakończenia (lub dłużej). Oprócz tego warto włączyć preparat wspomagający układ odpornościowy organizmy, np. lek na bazie jeżówki (np. Esberitox N), który skraca czas infekcji (m.in. wspiera produkcję przeciwciał) i łagodzi jej przebieg. Alternatywą może być domowy lub apteczny syrop na bazie cebuli czy tabletki z czosnkiem. Ostatnią pozycją, ale szczególnie wartą uwagi jest erdosteina. To składniki mukoaktywny obecny w lekach na kaszel, który pomaga rozrzedzić również wydzielinę zalegającą w zatokach. Dodatkowo zwiększa stężenie niektórych antybiotyków we flegmie znajdującej się drogach oddechowych, która to stanowi środowisko bytowania bakterii chorobotwórczych.

     

    Czym wspomagać się przy leczeniu kataru i zatok - domowe sposoby na zatoki?

     

    Jak w przypadku wielu dolegliwości opcjonalne są również środki dodatkowe. Pomocne są przykładowo ciepłe okłady na zatoki, które umieszcza się pod oczami i na czole. W tym celu zastosuj gazę czy chustę zamoczoną w ciepłej wodzie lub możesz wykorzystać kompresy żelowe, które zależnie od potrzeb schłodzisz lub podgrzejesz (nawet w mikrofalówce).

     

    Warto również zająć się nawilżaniem dróg oddechowych - pobudza to ruch rzęsek, co wspiera oczyszczanie i jest pomocne w udrożnieniu zatok oraz eliminacji z nich śluzu. W ostatnim czasie na popularności zyskała irygacja zatok i nosa. Zależnie od potrzeb można posłużyć się zestawem do irygacji zatok w celu przepłukania nozdrzy lub zastosować go w podstawowym dla niego wskazaniu, czyli do płukania zatok. Oprócz tego podobny efekt można osiągnąć inhalując się parą gorącej wody z kilkoma kroplami olejku eterycznego np. eukaliptusowego, miętowego lub sosnowego. Dla posiadaczy nebulizatorów pomocne są również inhalacje z użyciem soli fizjologicznej lub wodnego roztworu hipertonicznego chlorku sodu (od 2 do 3%). Dostępne w aptece w postaci wygodnych ampułek do nebulizacji. Warto również pomyśleć o odpowiednim nawilżaniu pomieszczeń - suche powietrze sprzyja zaleganiu śluzu.

     

    Bibliografia

    1. Eckard, S. and Eckard, S. (2012) Infekcje Bakteryjne. Wrocław: MedPharm Polska. 
    2. Viktor, A. et al. (2019) Otorynolaryngologia. Wrocław: Edra Urban & Partner.
    3. Lennecke, K. et al. (2018) Opieka farmaceutyczna W Samoleczeniu Wybranych Chorób: Poradnik Dla Farmaceutów. Wrocław: MedPharm Polska.
    4. Ah-See, K.W. and Evans, A.S. (2007) “Sinusitis and its management,” BMJ, 334(7589), pp. 358–361. Available at: https://doi.org/10.1136/bmj.39092.679722.be. 
    5. Manasterski J. and Czajczyńska M. (2021) “Leczenie przewlekłego zapalenia zatok przynosowych” Hygeia Public Health 2021, 56(1), pp. 42-45 Available at: http://www.h-ph.pl/pdf/hyg-2021/hyg-2021-1-042.pdf
    6. Kupaj A. Fornal R., Kurzawa R; Zastosowanie erdosteiny w codziennej praktyce lekarskiej; Świat Medycyny i Farmacji 2019; Grudzień s. 18-24 [dostęp online].

    Chociaż niniejszy serwis może zawierać informacje dotyczące kwestii medycznych, prawnych czy biznesowych informacje te nie mogą stanowić ani zastępować porady specjalisty. ADPHARMA SP. Z O.O. nie ponosi odpowiedzialności za jakiekolwiek konsekwencje związane bezpośrednio lub pośrednio z jakimikolwiek działaniami lub zaniechaniami podejmowanymi przez użytkownika w oparciu o informacje lub materiały zawarte w niniejszym serwisie. Chociaż ADPHARMA SP. Z O.O. podejmuje wszelkie uzasadnione środki, aby informacje na tej platformie były dokładne, kompletne i aktualne, nie ponosi odpowiedzialności za jakiekolwiek szkody lub straty związane z niedokładnością, niekompletnością, nierzetelnością lub brakiem aktualności informacji. Niniejszy serwis zawiera również publikacje naukowe, opinie ekspertów oraz wytyczne organizacji branżowych i naukowych. Wszelkie takie informacje stanowią wyłącznie opinie osób lub podmiotów, które je wyraziły i nie należy ich interpretować jako poglądów lub zobowiązań ADPHARMA SP. Z O.O.

    Zobacz więcej artykułów

    • zapalenie zatok
      zapalenie zatok
      Zapalenie zatok - objawy, przyczyny, leczenie

      Zapalenie zatok to jedna z najczęstszych chorób występujących zarówno wśród osób dorosłych, jak i dzieci. Zdarza się, że jest mylnie diagnozowana. Jak prawidłowo rozpoznać zapalenie zatok? Jak oczyścić zatoki i właściwie skąd się bierze katar, będący częstym objawem tej choroby?

    • Chore zatoki
      zapalenie zatok
      Domowe sposoby na zatoki - jak szybko zwalczyć katar?

      Katar jest częstym i uciążliwym objawem infekcji dróg oddechowych, który zaburza komfort pacjenta i utrudnia codzienne aktywności. Jak skutecznie i bezpiecznie oczyścić zatoki? Jakie domowe sposoby na cieknący katar mogą wspomóc leczenie?

    • Wodnisty czy ropny katar u dziecka - podpowiadamy jak z nim walczyć i kiedy zgłosić się do lekarza!
      katar
      Wodnisty czy ropny katar u dziecka - podpowiadamy jak z nim walczyć i kiedy zgłosić się do lekarza!

      Żółty katar i ropiejące oczy u dziecka często budzą niepokój opiekuna. Czy świadczą o infekcji bakteryjnej i wymagają zastosowania antybiotyku? Jak szybko wyleczyć katar u dziecka i po jakie leki warto sięgnąć?

    • Zapalenie zatok w ciąży - jak łagodzić katar i ból zatok?
      zatoki
      Zapalenie zatok w ciąży - jak łagodzić katar i ból zatok?

      Zatkane zatoki w ciąży mogą znacząco pogarszać samopoczucie przyszłej mamy. Ból zatok, zatkany nos i spływający katar utrudniają wykonywanie codziennych aktywności i zaburzają nocny odpoczynek. Jak leczyć zatoki w ciąży? Które domowe sposoby na katar w ciąży są skuteczne?