Podbiał pospolity – właściwości lecznicze, działanie i zastosowanie

Jak wygląda podbiał pospolity?

Podbiał pospolity (Tussilago farfara L.) to powszechnie występująca na terenie Europy i części Azji bylina, którą można spotkać również na innych kontynentach. W Polsce porasta różnego rodzaju terenu, zarówno te bardziej wilgotne, jak i suche. Przez ogrodników i rolników podbiał uważany jest za chwast. Łatwo można go rozpoznać. Jak wygląda podbiał? Jego żółte, złociste kwiaty osadzone są na bezlistnych łodygach i zebrane w koszyczki. Podbiał kwitnie w okresie od marca do maja. Po przekwitnięciu kwiatów pojawiają się liście. Są one dość duże i mają sercowaty kształt. Ich średnica może sięgać 20-30 cm. Pod spodem liści można wyczuć dłonią gęsty meszek. Podbiał pospolity bywa mylony z inną rośliną należącą do tej samej rodziny i mającą podobny wygląd – podbiałem lekarskim. Są to jednak dwa różne gatunki posiadające odmienne właściwości.

W lecznictwie wykorzystywany jest głównie liść podbiału. Surowcem może być również kwiat podbiału, a nawet cała część nadziemna. Polska nazwa rośliny „podbiał pospolity” odnosi się do charakterystycznego białego meszku obecnego pod liściem. Łacińska nazwa nawiązuje natomiast do właściwości tej rośliny – „tussis” oznacza kaszel, „ago” - wypędzać. Już w czasach sprzed naszej ery stosowano podbiał w celu zmniejszania kaszlu oraz innych objawów zapalenia dróg oddechowych. W czasach obecnych wykorzystanie podbiału w lecznictwie jest podobne, choć już nie tak powszechne. Podbiał jest obecny w wybranych preparatach na kaszel. Zawierają go również leki na ból gardła i chrypkę.

Podbiał – właściwości lecznicze

Podbiał – właściwości powlekające, przeciwzapalne i wykrztuśne wynikają z zawartości licznych związków biologicznie czynnych. Z podbiału wyizolowanych zostało ponad 170 substancji, w tym seskwiterpeny, flawonoidy, związki fenolowe i alkaloidy. Kwiat podbiału zawiera m.in. polisacharydy śluzowe, inulinę, kwasy tłuszczowe i aminokwasy. Z kwiatów podbiału pozyskiwany jest olejek eteryczny, w którym również obecnych jest wiele cennych związków aktywnych. Podbiał – liście zawierają polisacharydy śluzowe oraz inulinę i aminokwasy. W podbiale znajdują się też niewielkie ilości alkaloidów pirolizydyniowych, które mogą działać toksycznie. Ze względu na ich obecność podbiał ma liczne przeciwwskazania i ograniczenia dotyczące stosowania.

Liść podbiału – właściwości powlekające wykorzystywane są w łagodzeniu podrażnień błony śluzowej. Uważa się, że liść podbiału wykazuje silniejsze działanie osłaniające i powlekające niż kwiat. Surowiec ten posiada również właściwości przeciwzapalne i rozkurczowe. Część badaczy przypisuje podbiałowi działanie przeciwbakteryjne, przeciwwirusowe, immunostymulujące, ochronne w stosunku do komórek oraz antyoksydacyjne. Potrzebne są dalsze badania, aby rzetelnie ocenić potencjał tych właściwości.

Kwiat podbiału – właściwości rozkurczowe wydają się byś silniejsze w porównaniu z tym samym działaniem wykazywanym przez liście podbiału. Liście działają natomiast silniej osłaniająco i powlekająco.

Podbiał – na co jest stosowany?

Herbata z podbiału oraz syrop z podbiału wykorzystywane są głównie przy infekcjach górnych dróg oddechowych. Surowiec ten stosuje się w celu łagodzenia kaszlu. Syrop z podbiału jest podawany przy przeziębieniu, zapaleniu gardła oraz infekcji oskrzeli. Tradycyjnie podbiał stosuje się również przy dolegliwościach ze strony przewodu pokarmowego. Wykorzystanie w tym zakresie znajdują przede wszystkim właściwości rozkurczowe podbiału. Zewnętrznie okłady z podbiału były dawniej stosowane do wspomagania procesu gojenia się różnego rodzaju ran i oparzeń. Wyciąg z podbiału może być używany nie tylko w formie okładów, ale także w postaci roztworu do przemywania skóry i łagodzenia toczącego się w jej obrębie stanu zapalnego. Podbiał jest też składnikiem wybranych produktów do pielęgnacji skóry.

Głównie wykorzystuje się jednak podbiał na kaszel oraz chrypkę. Właściwości powlekające i osłaniające przynoszą uczucie ulgi i ukojenia podrażnionej błonie śluzowej. Podbiał pospolity jest więc stosowany w przebiegu łagodnych infekcji górnych dróg oddechowych. Roślina ta może łagodzić chrypkę oraz zmniejszać nieprzyjemne uczucie suchości w gardle. Po podbiał często sięgają pacjenci, którzy preferują naturalne metody leczenia i chętnie korzystają z ziołolecznictwa. Jednocześnie można stosować też domowe sposoby na gardło, które złagodzą podrażnienie i nawilżą błonę śluzową gardła.

Podbiał – jak go stosować?

Podbiał na kaszel lub chrypkę można stosować w różnej postaci. Dostępne są zioła do zaparzania, a także gotowe preparaty. Podbiał znaleźć można w wybranych pastylkach do ssania. Wielu pacjentów przy dolegliwościach ze strony gardła od lat stosuje pastylki z tymiankiem i podbiałem. Pastylki te łagodzą podrażnienie śluzówki i wspomagają leczenie chrypki. Pastylki z podbiałem mają postać leków oraz suplementów diety. Podbiał można przyjmować również w formie płynu doustnego. Znajduje się w nim sok z podbiału, który zalecany jest do tradycyjnego stosowania przy niegroźnych infekcjach górnych dróg oddechowych o łagodnym przebiegu.

Syrop z podbiału zawierać może też wyciągi innych roślin. Dotyczy to m.in. leku Pyrosal, w którym oprócz podbiału znajdują się też lipa, bez czarny i wierzba. On również może być stosowany do łagodzenia objawów zapalenia dróg oddechowych, szczególnie jeśli jednym z objawów infekcji jest lekko podwyższona temperatura ciała. Ekstrakt z podbiału jest też składnikiem Balsamu Jerozolimskiego Forte. Obecne w nim związki aktywne wspierają funkcjonowanie układu oddechowego oraz wzmacniają odporność. 

Liść podbiału – przeciwwskazania

Ze względu na obecność alkaloidów pirolizydyniowych, z których część posiada właściwości toksyczne, podbiał nie powinien być stosowany przez osoby z zaburzeniami funkcjonowania wątroby. Związki te mogą bowiem wywierać toksyczny wpływ na komórki wątroby. Podbiał nie jest też przeznaczony dla kobiet ciężarnych i kobiet karmiących piersią. Najczęściej nie jest wskazany również do stosowania przez dzieci poniżej 6 roku życia. Niektóre preparaty są jednak dopuszczone do podawania młodszym pacjentom. Przykładowo lek Pyrosal można stosować już powyżej 3 roku życia. Z herbaty, syropu ani pastylek z podbiałem nie powinny korzystać osoby z nadwrażliwością na tę roślinę. Podbiał pospolity powinien być stosowany jedynie w zalecanych dawkach, przez krótki okres czasu.

Podbiał pospolity jest szeroko rozpowszechnioną w Polsce i Europie rośliną, która stosowana jest w medycynie tradycyjnej już od wielu wieków. Wspomagająco można z niego korzystać przy kaszlu oraz innych dolegliwościach ze strony układu oddechowego. Mimo obecności wielu cennych związków aktywnych, w podbiale mogą znajdować się też substancje toksyczne, dlatego są pewne ograniczenia dotyczące stosowania podbiału, o których warto pamiętać.