Ashwagandha – właściwości lecznicze, działanie i zastosowanie

Czym jest ashwagandha?

Ashwagandha – co to za roślina? Ashwagandha to inaczej witania ospała (Withania somnifera L.). Jest to wiecznie zielony krzew, który uprawia się głównie na obszarach tropikalnych i subtropikalnych. Na roślinę tę potocznie mówi się też zimowa wiśnia lub żeń-szeń indyjski. Co ciekawe, słowo „ashwagandha” to zlepek słów oznaczających „zapach konia” („ashwa” – koń, „gandha” – zapach). Zapach wydzielany przez korzenie witanii przypomina bowiem zapach konia. Gatunkowa nazwa witanii „somnifera” oznacza natomiast „wywołujący sen”. Odnosi się to do jednej z właściwości ashwagandhy.

Witania ospała jest znana nie tylko z działania uspokajającego. Uważana jest za roślinę pomagającą zredukować poziom lęku i stresu. Przypisuje się jej też wiele innych, cennych właściwości leczniczych. Wyciąg z ashwagandhy znajduje się w wielu preparatach. Nie jest dostępny lek na odporność z ashwagandhą, ale można sięgnąć po suplementy diety z wyciągiem z tej rośliny.

Ashwagandha – właściwości

Jak działa ashwagandha? Właściwości tej rośliny wynikają z dużej zawartości witanolidów i alkaloidów. Wśród witanolidów w ashwagandzie znaleźć można m.in. witanolidy A-Y, witasomniferole i witaferynę A. Z grupy alkaloidów wyróżnić można natomiast somniferynę, witaniny, pseudowitaniny i somniny. Ashwagandha to roślina, w której obecne są też saponiny, kwercetyna, kumaryny, żywice oraz fitosterole. Z pewnością jest to roślina o bogatym składzie chemicznym.

Ashwagandha – działanie witanii ospałej jest wielokierunkowe. Ashwagandha może poprawiać jakość snu. Należy jednak zaznaczyć, że badania dotyczące wpływu witanii na sen są dość ograniczone. Nie mniej jednak, w pojedynczych z nich wykazano,  że suplementacja ashwagandhy może skracać czas potrzebny do zaśnięcia, poprawiać efektywność oraz wydłużać czas snu. W jednym z badań zaobserwowano również zwiększoną czujność umysłową po przebudzeniu. Lepsze wyniki uzyskiwano u osób cierpiących na bezsenność, szczególnie jeśli przyjmowali oni 600 mg ekstraktu z ashwagandhy na dobę przez co najmniej 2 miesiące.

Ashwagandha – zastosowanie tej rośliny w medycynie wynika głównie z jej właściwości adaptogennych. Udowodniono korzystny wpływ stosowania ashwagandhy na obniżenie poziomu odczuwanego stresu i napięcia. U osób doświadczających przewlekłego stresu,  suplementacja witanii ospałej wiązała się ze spadkiem poziomu kortyzolu, który powszechnie znany jest jako hormon stresu. Przyjmowanie 300-600 mg ekstraktu z ashwagandhy może też zmniejszyć uczucie zmęczenia. Co ciekawe, w jednym z badań zauważano również, że suplementacja ashwagandhy przez osoby narażone na przewlekły stres wiązała się z niższym przyrostem masy ciała.

Ashwagandha – właściwości lecznicze odnoszą się także do poprawy zdolności poznawczych. W kilku badaniach zauważono poprawę funkcji poznawczych oraz nastroju u osób suplementujących witanię. Korzystne efekty uzyskano także w grupie osób doświadczających zaburzeń lękowych. W tym jednak obszarze, dostępne dane są mocno ograniczone i trudno na ich podstawie jednoznacznie określić, czy wspomaganie terapii przeciwlękowej ashwagandhą może przynieść pacjentom realne korzyści.

Jakie zioła wzmacniają odporność? Ashwagandzie przypisuje się też działanie wzmacniające układ immunologiczny i poprawiające odporność. Jak dotąd, właściwości te nie zostały jednak potwierdzone naukowo. Ashwagandha z pewnością poprawia odporność psychiczną i ogranicza negatywny wpływ stresu na funkcjonowanie organizmu, ale nie wiemy, czy wspomaga funkcjonowanie systemu immunologicznego.

Ashwagandha – zalety jej suplementacji to nie tylko obniżenie poziomu stresu i lepsza jakość snu, ale również poprawa płodności. Efekt ten obserwowano wśród mężczyzn z zaburzeniami płodności. Przyjmowanie ashwagandhy skutkowało wzrostem ilości oraz ruchliwości plemników. Zauważono również korzystny wpływ na poziom hormonów. Antyoksydacyjne właściwości ashwagandhy mogą być więc wykorzystane wspomagająco przy leczeniu zaburzeń płodności. 

Ashwagandha – na co pomaga?

Ashwagandha – co daje suplementacja wyciągu z ashwagandhy? Roślina ta z pewnością może być stosowana jako adaptogen. Adaptogen to wyciąg roślinny, który zwiększa odporność organizmu na czynniki generujące stres. Pomaga też ograniczyć szkodliwy wpływ tych stresogenów. Poprawia witalność i wytrzymałość psychiczną. Przyjmowanie ashwagandhy warto więc rozważyć przy narażeniu na przewlekły stres. Regularna suplementacja przez co najmniej 2 miesiące może obniżyć jego poziom i korzystnie wpłynąć na zdrowie psychiczne.

Czy ashwagandha pobudza? Nie, ashwagandha nie posiada właściwości pobudzających. Jej działanie związane jest z poprawą witalności i wydolności psychicznej. Może zmniejszyć uczucie zmęczenia, poprawić nastrój i jakość snu, ale nie będzie działać pobudzająco. Ashwagandha pomaga przywrócić równowagę psychiczną organizmu. Czy ashwagandha uspokaja? Wyciąg z ashwagandhy działa tonizująco i może obniżać poziom kortyzolu. Możliwy jest więc efekt uspokajający, choć badania naukowe w tym zakresie są dość ograniczone.  

Ashwagandha – działanie antyoksydacyjne może być wykorzystywane przy wspomaganiu terapii niepłodności. Dzięki poprawie jakości nasienia można uzyskać lepsze efekty terapii. Pomocniczo ashwagandha może być też stosowana przez osoby mające problemy ze snem lub doświadczające zaburzeń lękowych. Należy jednak zaznaczyć, że przeciwlękowe właściwości ashwagandhy nie zostały jednoznacznie potwierdzone. O roślinie tej można więc pomyśleć w kontekście wsparcia farmakoterapii, a nie jej zastąpienia.

Ashwagandha – na co pomaga? Witanii przypisuje się też działanie ochronne w stosunku do mięśnia sercowego, komórek nerwowych, korzystny wpływ na poziom cukru oraz właściwości przeciwnowotworowe. Potrzebne są jednak dalsze badania, aby wiarygodnie ocenić zasadność suplementacji ashwagandhy w tych obszarach.  

Ashwagandha – zastosowanie tej rośliny w medycynie odnosi się przede wszystkim do jej właściwości adaptogennych. Witania ospała poprawia wytrzymałość psychiczną organizmu i zwiększa jej odporność na czynniki stresogenne. Może też korzystnie wpływać na nastrój oraz jakość i długość snu.

Ashwagandha – dawkowanie

Ashwagandha – jak stosować witanię ospałą? Ashwagandha dostępna jest w postaci tabletek, kapsułek oraz proszku. Wybierając którąś z tych postaci, na pewno warto wziąć pod uwagę indywidualne preferencje pacjenta. Ashwagandha w proszku wymaga dodania do napoju lub pokarmu (np. jogurtu). Tabletki i kapsułki z ashwagandhą mogą zawierać w składzie jedynie wyciąg z witanii ospałej lub dodatkowo również inne wyciągi roślinne i składniki odżywcze.

Ashwagandha – jaka dawka jest odpowiednia? W badaniach, w których oceniano efektywność ashwagandhy, najczęściej stosowano od 300 do 600 mg ekstraktu roślinnego na dobę. Nie wykazano, aby wyższe dawki powodowały większą skuteczność suplementacji. Decydując się na przyjmowanie ashwagandhy w postaci proszku zalecane jest stosowanie mniej niż 3 g surowca na dobę. Taka ilość została ujęta w uchwale Zespołu do spraw Suplementów Diety z 2020 roku. Maksymalna zawartość witanolidów w dziennej porcji nie powinna być wyższa niż 10 mg.

Ashwagandha – dawkowanie zalecone przez producenta wybranego produktu jest kluczowe i nie należy go przekraczać. Wybierając suplement z ashwagandhą, warto zwrócić uwagę na jego dokładny skład i zawartość wyciągu z witanii ospałej. Dostępne suplementy diety znacząco bowiem różnią się w tej kwestii. Niektóre produkty zawierają jedynie kilkadziesiąt mg ashwagandhy, podczas gdy inne mają kilkaset mg ekstraktu w zalecanej dziennej porcji. Dużo zależy również od tego, czy zależy nam na suplementowaniu samej ashwagandhy, czy może również innych składników o podobnych właściwościach. W preparatach złożonych, w których oprócz wyciągu z witanii obecne są też dodatkowe związki czynne, zawartość samej ashwagandhy może być mniejsza. 

Ashwagandha – skutki uboczne i przeciwwskazania

Skutki uboczne ashwagandhy raczej nie są obserwowane, jeśli jest ona suplementowana w rekomendowanych dawkach. Pacjenci stosujący witanię ospałą zazwyczaj dobrze ją tolerowali. Wśród możliwych działań niepożądanych znajdują się łagodne dolegliwości żołądkowo-jelitowe, takie jak np. nudności i biegunka. Może też wystąpić nadmierna senność. Odnotowano również przypadki zaburzenia funkcjonowania wątroby wskutek przyjmowania ashwagandhy.

Wymienione skutki uboczne częściej pojawiają się, gdy dochodzi do przedawkowania ashwagandhy. Przyjmowanie zbyt dużych dawek wyciągu roślinnego lub zbyt długa suplementacja może skutkować pojawieniem się tych dolegliwości. Jak długo brać ashwagandhę? Najczęściej zaleca się stosowanie ashwagandhy przez 2-3 miesiące. 

Ashwagandha – przeciwwskazania są nieliczne. Należą do nich choroby wątroby, okres ciąży i karmienia piersią. Nie zaleca się też stosowania ashwagandhy przez osoby, które przyjmują leki uspokajające, nasenne oraz przeciwpadaczkowe. Witania ospała może wpływać na poziom cukru oraz hormony tarczycy. Wskazana jest więc ostrożność przy jednoczesnym zażywaniu leków na tarczycę. 

Czy ashwagandha działa? Witania ospała jest dobrym adaptogenem, który poprawia funkcjonowanie organizmu przy narażeniu na przewlekły stres. W tym zakresie skuteczność ashwagandhy została potwierdzona naukowo. Witania ospała może być też pomocna przy problemach ze snem, zaburzeniach lękowych oraz zaburzeniach płodności u mężczyzn. Jest jeszcze wiele innych obszarów, w których ashwagandha może być przydatna, jednak niezbędne są dalsze badania, aby móc całościowo określić jej działanie. Zaletą ashwagandhy jest również stosunkowo wysokie bezpieczeństwo jej stosowania i dobra tolerancja.