Olej rycynowy - właściwości, stosowanie i przeciwskazania

Z czego jest olej rycynowy?

Olej rycynowy to wyjątkowy środek leczniczy i kosmetyczny, którego zastosowanie sięga czasów starożytności. Jest on pozyskiwany z nasion rącznika pospolitego (Ricinus communis), charakteryzuje się żółto-brunatną barwą i specyficznym zapachem. Nasiona rącznika pospolitego zawierają także rycynę - substancję toksyczną, która na etapie produkcji jest usuwana z oleju rycynowego. 

Olej rycynowy właściwości lecznicze

Od starożytności, aż do dnia dzisiejszego na problemy z trawieniem polecany był olej rycynowy. Właściwości zdrowotne wyciągu z rącznika wynikają przede wszystkim z obecności kwasu rycynolowego oraz innych kwasów tłuszczowych tj. linolowego, oleinowego, stearynowego i palmitynowego. Kwas rycynolowy pobudza perystaltykę jelit, ułatwiając przemieszczanie się mas kałowych i wspomagając wypróżnienie. Dodatkowo kwas rycynolowy działa przeciwzapalnie poprzez redukcję różnych czynników pobudzających układ odpornościowy. Niektóre dane wskazują, że olej rycynowy może mieć działanie antybakteryjne. Hamuje on wzrost niektórych bakterii tj. Staphylococcus aureus, Escherichia coli oraz niszczy ścianę komórkową grzybów np. Candida albicans.   

Obecność innych kwasów tłuszczowych tj. kwasu oleinowego i linolowego odpowiada za właściwości nawilżające i zmiękczające oleju rycynowego. Dodatkowo, występowanie witaminy E nadaje mu właściwości antyoksydacyjnych.

Na co jest dobry olej rycynowy?

Głównie na problemy z wypróżnieniem polecany jest olej rycynowy. Zastosowanie oleju w zaburzeniach perystaltyki jelit powinno mieć charakter krótkotrwały i odbywać się pod nadzorem lekarza. Działanie oleju rycynowego na układ pokarmowy opiera się przede wszystkim na zwiększeniu skurczów mięśni gładkich jelit, co przyspiesza przemieszczanie się mas kałowych. Niestety, taki efekt może również indukować skurcze macicy, dlatego olej rycynowy jest szczególnie przeciwwskazany dla kobiet w ciąży.

Olej rycynowy sprawdzi się również w łagodzeniu podrażnień i stanów zapalnych skóry np. w łojotokowym zapaleniu skóry oraz zapaleniu mieszków włosowych. Ponadto ciepły olej rycynowy może być stosowany w trakcie masażu, jako środek rozluźniający i łagodzący dolegliwości bólowe mięśni i stawów.

Olej rycynowy - na co można stosować w kosmetologii? 

Wiele preparatów wspierających wygląd skóry i paznokci zawierają olej rycynowy. Działanie tych produktów opiera się na nawilżeniu i ukojeniu skóry. Olej rycynowy jest polecany na:

·         Porost włosów, brwi i rzęs - wzmacnia cebulki włosów i poprawia mikrokrążenie skóry. 

·         Przesuszoną skórę - wyciąg z nasion rącznika tworzy na skórze barierę ochronną, która zabezpiecza przed szkodliwym działaniem czynników zewnętrznych. Olej doskonale nawilża i zmniejsza pękanie skóry na łokciach i piętach. Dodatkowo olej rycynowy jest stosowany jako emolient w łuszczycy oraz w atopowym zapaleniu skóry. 

·         Wzmocnienie paznokci i nawilżenie skórek  - regularne stosowanie oleju rycynowego zmniejsza łamliwość paznokci.

·         Kuracje przeciwłupieżowe - olej rycynowy działa przeciwgrzybiczo oraz przeciwzapalnie, zmniejszając tworzenie się nowych łusek.

·         Drobne krostki - ze względu na działanie przeciwbakteryjne, olej rycynowy można stosować na niewielkie stany zapalne i trądzik zlokalizowany na plecach lub dekolcie. 

·         Rozstępy - olej rycynowy działa przeciwzapalnie, dlatego zmniejsza on zaczerwienienie i świąd nowych blizn. Ponadto, regularne stosowanie oleju zapobiega powstawaniu rozstępów.

Jak pić olej rycynowy?

W przypadku łagodnych zaparć można zastosować olej rycynowy. Dawkowanie dla osoby dorosłej wynosi 15-60 ml (1-4 łyżki stołowe) raz dziennie. Ze względu na nieprzyjemny smak oleju można go popić wodą z cytryną lub sokiem. Warto zaznaczyć, że efekt działania będzie odczuwalny po 2-6 godzinach od spożycia. Dodatkowo podczas kuracji olejem rycynowym zaleca się picie dużej ilości wody. Olej rycynowy na zaparcia należy stosować krótkotrwale - najlepiej jednorazowo lub nie dłużej niż 3 dni.

Dla dzieci dzienna dawka oleju rycynowego wynosi 5-15 ml (1-3 łyżeczki). Natomiast stosowanie oleju rycynowego u młodszych pacjentów powinno odbywać się pod nadzorem lekarza.

Jak stosować olej rycynowy na skórę i włosy?

Olej rycynowy można stosować bezpośrednio na skórę i włosy. W przypadku aplikacji oleju na skórę zaleca się, aby wcześniej go rozgrzać w dłoniach, a następnie delikatnie wmasowywać w przesuszone miejsce. Ze względu na nieprzyjemny zapach oleju poleca się, aby stosować go na noc. Dla osób poszukujących kosmetyków, które nie pozostawiają tłustej warstwy i nieprzyjemnego zapachu polecane są gotowe, perfumowane preparaty z olejem rycynowym w formie balsamów lub kremów do ciała.

Regularne stosowanie oleju rycynowego na włosy zmniejsza ich wypadanie, wzmacnia cebulki oraz wspomaga leczenie łupieżu. Olej rycynowy można aplikować na włosy, rzęsy i brwi w następujący sposób: 

·         Jako wcierka do skóry głowy - 1-2 łyżki oleju rycynowego należy rozgrzać w dłoniach, a następnie wmasować go w skórę głowy. Produkt należy pozostawić na skórze przez 30 min.

·         Jako maska na całe włosy - olej rycynowy trzeba rozprowadzić na całe włosy, delikatnie rozczesując. Olej na włosach można trzymać przez kilka godzin. Następnie należy zmyć go szamponem. 

·         Za pomocą patyczka higienicznego na brwi i rzęsy - kilka kropli oleju należy zaaplikować na patyczek higieniczny, a następnie wmasować go w brwi i rzęsy. Zaleca się, aby tę czynność wykonywać wieczorem. 

Olej rycynowy dla dzieci - czy jest bezpieczny?

Należy zachować szczególną ostrożność przed zastosowaniem doustnym oleju rycynowego u najmłodszych pacjentów. Takie podanie oleju rycynowego, szczególnie u dzieci poniżej 7 roku życia powinno odbywać się pod nadzorem lekarza. Warto zaznaczyć, że w przypadku zaparć u dzieci można zastosować inne, bezpieczniejsze preparaty np. z makrogolem, laktulozą lub sporządzić macerat z lnu. 

Olej rycynowy na skórę dzieci należy stosować tylko punktowo, w przypadku przesuszonej skóry łokci i kolan. Dodatkowo, zamiast stosowania czystego oleju rycynowego na delikatną skórę dzieci, należy sięgnąć po odpowiednie kosmetyki lub maści w których olej rycynowy stanowi niewielką część. Przed aplikacją zaleca się również przeprowadzenie próby uczuleniowej, aby zapobiec reakcjom nadwrażliwości.

Olej rycynowy - przeciwwskazania i skutki uboczne

Głównym przeciwwskazaniem do stosowania oleju rycynowego jest stan zapalny jelit lub przewlekłe choroby układu pokarmowego tj. choroba Leśniowskiego-Crohna lub wrzodziejące zapalenie jelita grubego. Olej rycynowy jest bezwzględnie przeciwwskazany w ciąży. Istnieją przesłanki, że wyciąg z nasion rącznika może indukować skurcze macicy. Dla kobiet w ciąży polecane są inne, bezpieczne środki na zaparcia bez recepty np. z makrogolem. Ponadto ważne jest, aby oleju rycynowego nie stosować na rany i uszkodzoną skórę.

Częste efekty niepożądane tj. biegunka, nudności i wymioty może wywoływać olej rycynowy. Skutki uboczne mogą również obejmować utratę elektrolitów i osłabienie. Niekiedy po aplikacji oleju rycynowego na skórę mogą pojawić się reakcje alergiczne objawiające się wysypką, zaczerwienieniem lub świądem. W tym przypadku należy zmyć preparat i nałożyć krem łagodzący np. z alantoiną i pantenolem.

Gdzie kupić dobry olej rycynowy?

Olej rycynowy należy kupować tylko w sprawdzonych sklepach lub aptekach. Warto wybrać olej tłoczony na zimno, nierafinowany i w 100% czysty. Trzeba również zwrócić uwagę, czy olej roślinny posiada odpowiedni certyfikat jakości. Olej rycynowy pochodzący z niepewnych źródeł może zawierać toksyczny składnik - rycynę, która powoduje silną i krwawą biegunkę,  bóle brzucha, a w niektórych przypadkach uszkodzenie nerek lub wątroby.

Jak przechowywać olej rycynowy?

Olej rycynowy należy przechowywać w suchym miejscu, w temperaturze pokojowej. Ważne jest, aby olej rycynowy znajdował się w ciemnej butelce w celu zabezpieczenia produktu przed utlenianiem. Zazwyczaj po otwarciu olej można przechować przez 12 miesięcy lub przez odpowiedni okres zalecony przez producenta.

Olej rycynowy charakteryzuje się żółtą barwą i nieprzyjemnym zapachem. Najczęściej stosuje się go doustnie, w przypadku krótkotrwałych zaparć. Dodatkowo olej rycynowy sprawdzi się dla osób szukających naturalnych preparatów na przesuszoną skórę i wypadające włosy. Podczas stosowania doustnego oleju rycynowego należy pamiętać o jego odpowiednim dawkowaniu. Ważne jest, aby kobiety w ciąży nie stosowany wyciągu z nasion rącznika. Ponadto podczas zakupu oleju rycynowego zawsze warto wybierać odpowiednie sklepy lub apteki, które zawierają jakościowe i certyfikowane produkty.