Odbudowa chrząstki stawowej - czy jest możliwa?

Chrząstka stawowa - z czego jest zbudowana i jakie pełni funkcje?

Chrząstka stawowa to rodzaj tkanki łącznej, która wyściela zakończenia kości długich (np. w przypadku stawu kolanowego znajduje się na zakończeniach kości udowej i piszczelowej). Jest ona bardzo elastyczna i jednocześnie odporna na uszkodzenia, ale nie przenikają do niej naczynia krwionośne ani nerwy.

Sama w sobie chrząstka, czyli tkanka chrzęstna składa się z komórek chrzęstnych (zaledwie 1%) oraz macierzy pozakomórkowej (produkują ją komórki chrzęstne). To właśnie skład i budowa macierzy decyduje o właściwościach mechanicznych i biologicznych chrząstki stawowej.

Macierz chrząstki to woda, białka kolagenowe (głównie kolagen typu II), agregaty proteoglikanów (siarczan chondroityny A, C, siarczan keratanu i agrekan, który wiąże się z kwasem hialuronowym) oraz inne białka strukturalne. Znając składowe chrząstki stawowej nie dziwią składy preparatów na stawy w aptekach. Mają one za zadanie uzupełnić dietę w elementy budujące chrząstkę.

Jakie funkcje pełni chrząstka w kolanie i w każdym innym stawie?

• zapewnia sprawne i prawidłowe funkcjonowanie stawu,
• umożliwia pełny i swobodny zakres ruchu,
• pochłania przeciążenia i naprężenia na jakie narażone są stawy
• redukuje tarcie pomiędzy elementami strukturalnymi stawu.

Ta jakże ważna funkcjonalność chrząstki stawowej sprawia, że bez jej prawidłowego składu jakościowego i ilościowego ciężko jest zachować pacjentowi sprawność ruchową. Ogranicza się jego zakres ruchów, pojawia się bolesność podczas poruszania, a spadek wytrzymałości może skutkować zwiększonym ryzykiem urazu.

Co niszczy stawy i kto jest najbardziej narażony na uszkodzenia chrząstki stawowej?

Przedwczesne zużywanie się chrząstki stawowej to coraz większy problem cywilizacyjny. Kiedyś dotyczył wyłącznie osób w podeszłym wieku, jednak ta tendencja zmienia się. Problemy z degeneracją chrząstki stawowej pojawiają się coraz częściej u młodych pacjentów.

Co niszczy stawy najczęściej? Przyczyny zmian zwyrodnieniowych w obrębie stawów to głównie:

• powtarzane ruchy związane z uprawianym sportem i pracą, często niefizjologiczne i nadwerężające stawy,
• mikrourazy oraz większe uszkodzenia, które nie zostały odpowiednio wyleczone,
• niestabilność więzadła,
• niestabilność lub uszkodzenie łękotek,
• choroby reumatyczne,
• przewlekłe naprężenia spowodowane zaburzeniem osi kończyn (np. koślawość, szpotawość),
• nadwaga (uszkodzenia głównie w obrębie stawu kolanowego).

Zatem na kondycję chrząstki stawowej duży wpływ ma styl życia oraz dieta. Warto pamiętać, że ważne są składniki odżywcze pochodzące z pożywienia, które skutecznie wspomagają chrząstkę stawową. Sytuacja wygląda inaczej w przypadku urazów oraz chorób degeneracyjnych w obrębie stawów. Tutaj dieta, utrzymanie prawidłowej masy ciała oraz unikanie czynności obciążających stawy nie za wiele pomogą.

Uszkodzenie chrząstki stawowej – objawy

Objawy związane z uszkodzeniem chrząstki stawowej w dużej części zależą od stopnia nasilenia problemu oraz jego umiejscowienia. Dolegliwości, które najczęściej zgłaszają pacjenci to:

• ból stawów – zwykle nasila się on podczas ruchu i obciążenia, ale w niektórych przypadkach nie ustępuje nawet w spoczynku,
• ograniczenie zakresu ruchu,
• uczucie przeskakiwania lub blokady w stawie,
• sztywność stawu lub niekiedy brak możliwości wykonywania ruchu,
• obrzęk – raczej w skrajnych przypadkach

Czy chrząstka stawowa się regeneruje?

Chrząstka stawowa nie jest tkanką, która się łatwo regeneruje. Nie jest ona unaczyniona, ani unerwiona. Może odżywiać się jedynie za pomocą płynu stawowego, którym wypełniona jest torebka stawowa. Pokrywając powierzchnię zakończeń kości długich układa się na niej warstwami. W zależności od stopnia i głębokości uszkodzenia dobiera się odpowiednie postępowanie  regeneracyjne. Nie mniej jednak jej odbudowa powinna obejmować kompleksowe postępowanie dostosowane do aktualnego stanu chrząstki. Zwykle obejmuje ono procedury ortopedyczne, fizjoterapeutyczne oraz zmianę diety i stylu życia. Uzupełnienie tego długotrwałego procesu mogą stanowić środki farmakologiczne.

Jeśli uszkodzona jest sama chrząstka i to w stopniu zaawansowanym nie ulegnie ona odbudowie poprzez stosowanie preparatów na stawy. W takim wypadku, aby możliwa była regeneracja chrząstki stawowej musi zostać podjęte działanie z zewnątrz. W tym celu wykorzystuje się autologiczne przeszczepy chrzęstono – kostne, pobierając materiał ze zdrowych stawów lub membranę kolagenową dodatkowo stymulując komórki macierzyste szpiku (metoda AMIC). Metody te nie są proste w wykonaniu, dlatego też stosuje się je jedynie u określonych pacjentów, nie zaś powszechnie. Najlepsze efekty uzyskuje się w osób aktywnych fizycznie przed 50 – tym rokiem życia.

Należy jednak pamiętać, że brak podjęcia działań w zakresie leczenia uszkodzeń chrząstki z czasem będzie prowadził do choroby zwyrodnieniowej stawu. Konieczna może okazać się również wymiana stawu, co wiąże się z interwencją chirurgiczną oraz długą rehabilitacją. Dlatego też przy pierwszych problemach ze stawami warto sięgnąć po preparaty wspomagające obudowę chrząstki stawowej oraz podjąć inne działania mające na celu wsparcie chrząstki. Warto również poddać się dokładnej diagnostyce specjalistycznej.

Jakie leki na odbudowę chrząstki stawowej są skuteczne?

Sięgając po leki i suplementy na stawy, które korzystnie wpływają na regenerację chrząstki stawowej należy pamiętać o ważnej kwestii. Doustne środki nadają się do stosowania przez kilka miesięcy. Ból nie ustąpi po zażyciu jednej tabletki. Dlatego szczególnie na początku kuracji warto wspomagać się lekami na ból stawów w postaci żeli do smarowania i/lub tabletek. Odbudowa chrząstki w kolanie i w każdym innym stawie to proces, który wymaga cierpliwości, czasu i podjęcia działań mających na celu zmianę diety i stylu życia oraz wdrożenie rehabilitacji. Same preparaty na stawy bez recepty i na receptę to nie wszystko.

Jak odbudować chrząstkę stawową i jakich składników szukać w preparatach na stawy? Główne 4 składniki wspierające struktury stawowe, a w tym regenerację chrząstki stawowej to:

• Kolagen – suplementy diety z kolagenem występują w formie kapsułek lub do picia (płynny kolagen lub proszek do rozpuszczenia w wodzie i wypicia) – kolagen typu II to element budulcowy chrząstki stawowej, najlepiej gdy przyjmowany jest on w postaci zhydrolizowanej.
• Chondroityna – jest składnikiem ważnym dla produkcji mazi stawowej, a co więcej hamuje procesy zapalne w obrębie stawu, co ogranicza degenerację chrząstki stawowej.
• Glukozamina – stanowi składnik substancji międzykomórkowej chrząstki i mazi stawowej. Ułatwia wbudowanie siarki w strukturę chrząstki, a co więcej umożliwia zatrzymanie wody w chrząstce, przez co zapewnia jej sprężystość i giętkość.
• Kwas hialuronowy – jest głównym składnikiem mazi stawowej, ale nie bez znaczenia jest jego wpływ na chrząstkę. Spowalnia jej procesy degeneracyjne i zapewnia odpowiednią ilość wody w jej strukturach, chroniąc tym samym przed nadmiernym obciążeniem i tarciem.

Substancje te występują w formie jednoskładnikowych preparatów lub też w postaci produktów złożonych, np. Flexinovo forte. Które z nich są lepsze? Wszystko zależy od potrzeby i od stopnia zaawansowania zmian w stawie. W celu uzupełnienia diety w powyższe składniki korzystnie wpływające na funkcjonowanie stawów można sięgać po suplementy diety. Kiedy jednak procesy degeneracyjne w stawach są zaawansowane i pacjentowi ciężko jest normalnie funkcjonować konieczne będzie zastosowanie leków na stawy. Większość preparatów zarejestrowanych na rynku jako leki jest dostępnych na receptę. Stosuje się je pod kontrolą lekarza w celu łagodzenia dolegliwości związanych chorobą zwyrodnieniową stawów.

Oprócz zastosowania doustnego, aby łagodzić ból oraz celem poprawy funkcjonalności stawów (dotyczy głównie stawu kolanowego), stosuje się również iniekcje dostawowe z zastosowaniem soli sodowej kwasu hialuronowego o odpowiednio dobranym stężeniu. Zabieg odbywa się pod kontrolą specjalisty, którym najczęściej jest lekarz ortopeda. Może być on powtarzany co kilka miesięcy.

Oprócz wymienionych wyżej składników wielkocząsteczkowych w preparatach regenerujących chrząstkę stawową możemy spotkać również witaminy na stawy. Witamina C to jeden z najważniejszych składników tego typu. Jest ona niezbędna do syntezy kolagenu, a ponadto działa mocno antyoksydacyjnie. Inne to witaminy D i K, które korzystnie wpływają na układ kostno-stawowy oraz witaminy z grupy B, które wspierają funkcjonowanie układu nerwowego. Oprócz tego popularne składniki na stawy to wyciągi roślinne, które wykazują działanie przeciwzapalne.

Sprawne funkcjonowanie stawów zapewnia odpowiednio ukształtowana chrząstka stawowa. Kiedy ulega ona procesom degeneracyjnym i zmienia się jej skład ilościowy oraz jakościowych dochodzi do szeregu nieprzyjemnych objawów, a najbardziej dokuczliwy jest ból stawów. Pojawiają się problemy uniemożliwiające uprawianie ulubionego sportu, a z czasem niemożliwe jest też normalne funkcjonowanie na co dzień.  Najważniejsze zatem jest, żeby jak najszybciej nastąpiła odbudowa chrząstki w kolanie. Leki na stawy wspomagają ten proces, a suplementy diety uzupełniają dietę w składniki korzystnie wpływające na chrząstkę i struktury stawowe. Warto wybierać preparat tego typu świadomie, adekwatnie do swoich potrzeb.