Choroby zwyrodnieniowe stawów - rodzaje, przyczyny, objawy, leczenie

Co to jest choroba zwyrodnieniowa?

Choroba zwyrodnieniowa stawów (ChZS) to choroba związana z degeneracją stawów. To w jakim stopniu poszczególne struktury stawowe zostały zużyte wpływ ma wiele czynników zarówno mechanicznych, jak i biologicznych.  Zwyrodnieniu stawowemu może towarzyszyć ból i ograniczone pole ruchu w stawie, które pogarsza się wraz postępem choroby. Zmiany te związane są ze starzeniem się i zużyciem struktur budujących staw. Choroba zwyrodnieniowa może obejmować początkowo jeden staw, kolejno kilka z nich (np. parę kolan) lub może być dolegliwością wielostawową. W przypadku zwyrodnienia brak jest objawów ogólnoustrojowych, co jest istotne w diagnostyce różnicowej w innych chorobach narządu ruchu – głównie chodzi o reumatoidalne zapalenie stawów (RZS). Oprócz tego uraz nie jest bezpośrednią przyczyną zwyrodnieniową stawu, ale może przyczynić się do szybko postępujących procesów degradacji zależnie od nasilenia urazu i jego sposobu leczenia. 

Czynniki ryzyka choroby zwyrodnieniowej

Na proces degeneracji i starzenia się stawów wpływ ma wiele czynników, niektóre są związane ze stylem życia, a na niektóre pacjent nie ma żadnego wpływu. Najczęściej wymienia się: 

• wiek (seniorzy),
• płeć żeńską,
• nadprogramową masę ciała (szczególnie istotne znaczenie dla kolan),
• rodzaj wykonywanej pracy,
• rodzaj aktywności fizycznej poza pracą, uprawiany sport.
   

Nie bez znaczenia dla kondycji stawów jest dieta. Powinna obfitować w składniki przeciwzapalne i antyoksydacyjne, które spowolnią starzenie się m.in. stawów.

Inne choroby stawów

Choroby stawów mogą mieć charakter zwyrodnieniowy. Niektóre z nich mają nieco bardziej złożoną etiologię i wyróżnia się wśród nich tło autoimmunologiczne (np. łuszczycowe zapalenie stawów). Jak się okazuje wiele z chorób kości i stawów związane jest z płcią, choroba ZZSK, czyli zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa 2-krotnie częściej dotyczy mężczyzn niż kobiet. Jednym z głównych objawów choroby stawów oprócz bólu jest stan zapalny (np. spondyloartropatia). Wiedzą o tym pacjenci z reumatyzmem, którzy oprócz bólu zmagają się jeszcze z innymi objawami,  jak m.in. guzki reumatoidalne. Z kolei pacjenci z ZZSK odczuwają typową dla swojej choroby zmianę - osteofity, czyli narośla kostne.

Kto jest najbardziej narażony na choroby kości i stawów?

Choroby kości i stawów najczęściej dotyczą osób starszych, u których zużycie tych struktur jest największe. Oprócz tego warto zwrócić uwagę na choroby zapalne stawów, które mogą dotyczyć młodszych osób jak w przypadku łuszczycowego zapalenia stawów czy ZZSK. Dlatego zależnie od podłoża choroby narządu ruchu mogą obejmować również osoby dorosłe w średnim wieku jak i młodsze. Niekiedy następstwa zwyrodnieniowe są efektem wrodzonych wad kości czy też dysplazji. Oprócz tego wśród przyczyn wymienia się choroby endokrynologiczne (niedoczynność tarczycy, nadczynność przytarczyc) i choroby metaboliczne (cukrzyca, dna moczanowa).

Choroba zwyrodnieniowa - rodzaje ChZS

Zależnie od etiologii artroza stawu może być dolegliwością jak:

• pierwotna artroza (o nieznanej etiologii)
• wtórne zwyrodnienie stawów, które dotyczy większość pacjentów (typowe przyczyny dla postaci wtórnej ChZS to uraz, wady wrodzone i rozwojowe, problemy metaboliczne, endokrynologiczne i inne).
   

Dodatkowo artrozy (zwyrodnienia) można podzielić względem stawu, którego dotyczy. Dlatego rozróżnia się:

• zwyrodnienie stawu biodrowego (koksartroza) - ból zlokalizowany jest najczęściej w przedniej części uda, pachwinie i kolanie; w trakcie może dojść do skrócenia kończyny,
• zwyrodnienie stawu kolanowego (gonartroza) - ból umiejscowiony w kolanie i górnej części podudzia; ból w przypadku kolan jest silniejszy w podczas schodzenia ze schodów niż w czasie wchodzenia po nich,
• zwyrodnienie stawów rąk - ból o łagodnym nasileniu, często występuje krótkotrwała sztywność, mogą towarzyszyć mu tzw. guzki Heberdena i Boucharda, a także odczyn zapalny,
• zwyrodnienie stawów kręgosłupa (spondyloartroza) np. szyjnego - silny ból, najczęściej podczas ruchu, ograniczona ruchomość kręgosłupa, ale bez zesztywnienia jak w ZZSK, często występują tutaj dodatkowe narośla tkanki kostnej jak osteofity
• zwyrodnienie innych struktur jak staw ramienny, krzyżowo-biodrowy, skroniowo-żuchwowy.
  
  

Zwyrodnienie stawów - objawy

Zmiany zwyrodnieniowe np. kręgosłupa podobnie jak zapalenie stawów mają zbliżony obraz. Mając na uwadze ten fakt, nic dziwnego, że w chorobie zwyrodnieniowej obecne są symptomy stanu zapalnego jak obrzęk, zaczerwienienie, wzmożona miejscowa ciepłota ciała. Inne objawy zwyrodnieniowe mogą obejmować:

• trzeszczenie w stawie przy wykonywaniu ruchów,
• zmiany w jego wyglądzie np. pogrubienie,
• ograniczoną ruchomość w stawach,
• zmiany mięśniowe w obrębie chorego stawu - zanik mięśni w postaci zaawansowanej,
• wzmożona tkliwość stawu i zmiany wysiękowe.
   

Warto zwrócić uwagę, że w przebiegu zwyrodnienia obecne są fazy zaostrzenia i złagodzenia objawów. Niestety trudno jest mówić o stanie remisji, który oznaczałby odzyskanie sprawności w obrębie mocno uszkodzonych struktur. Leczenie zwyrodnienia może znacząco je spowolnić i poprawić komfort życia umożliwiając swobodniejsze poruszanie się (prawie) wolnym od bólu.

Ból w zwyrodnieniu stawu jest objawem nasilającym się wraz z postępem choroby. Dlatego w jej przebiegu mówi się o bólu stawu w spoczynku i o przemijającym bólu wraz z rozruszaniem się stawu.

Ból w chorobie zwyrodnieniowej

W zwyrodnieniu ból stawów jest objawem dominującym. Zależnie od nasilenia zwyrodnienia ból może być obecny:

• w spoczynku (sugeruje to zaawansowane zmiany zwyrodnieniowe) i ruchu
• przy pierwszych ruchach w stawie po dłuższej przerwie czy nocnym spoczynku, jest to tzw. ból startowy, który maleje wraz z rozgrzaniem i rozruszaniem się stawu.

Choroba zwyrodnieniowa - leczenie

Jakie leczenie stosuje się w zwyrodnieniu stawowym? Jednym z nich jest stosowanie leków na ból stawów. Mają one za zadanie zmniejszyć ból, oprócz tego posiadają komponentę przeciwzapalną. Wiele środków na stawy posiada właściwości przeciwbólowe i przeciwzapalne - sprawdzą się one najlepiej np. jako leki na zwyrodnienie kręgosłupa. Takie działanie reprezentują m.in. leki z deksketoprofenem jak tabletki Kerdex lub środki przeciwbólowe z ibuprofenem- Ibupar Forte do stosowania w bólu o małym nasileniu. Doustne postaci leków dominują w leczeniu dolegliwości, którym towarzyszą zmiany zwyrodnieniowe, zapalenia i bóle.

Oprócz tego spora pula produktów na stawy to preparaty do stosowania zewnętrznego - jak maść na zmiany zwyrodnieniowe kręgosłupa, kolana, barku czy łokcia. W ich składzie znajdziemy substancje czynne jak naproksen, diklofenak, etofenemat i ibuprofen. Warto wiedzieć, że leki na zwyrodnienie stawów w formie maści, żeli i plastrów na skórę to substancje z grupy NLPZ. Działają one zatem podobnie jak środki doustne – przeciwbólowo i przeciwzapalnie, jednak ogranicza się ich niekorzystny wpływ na śluzówkę przewodu pokarmowego, w tym głównie żołądka. 

Zmiany zwyrodnieniowe i regeneracja stawów

Innym ważnym zagadnieniem w chorobie zwyrodnieniowej jest regeneracja chrząstki stawowej. Składniki, które wspierają ich funkcjonowanie to m.in. glukozamina, chondroityna, kolagen. Są one elementami budulcowymi, dlatego ich dostarczanie jest tak istotne w zwyrodnieniu. Nie dają one jednak natychmiastowych efektów działania. Preparaty na stawy zwykle należy stosować przez kilka, a nawet kilkanaście tygodni. 

Oprócz tego istotną rolę w chorobie zwyrodnieniowej stawów odgrywają zioła, m.in. kurkuma, imbir, diabelski pazur, kadzidłowiec indyjski. Są one dostępne jako doustne ziołowe środki na zwyrodnienie ze względu na swój potencjał przeciwzapalny, antyoksydacyjny i pośrednio ograniczający ból. Uwzględniając właściwości niektórych roślin leczniczych wiele z nich stanowi istotny składnik maści, kremów i żeli na kolana, kręgosłup czy inne stawy objęte zwyrodnieniem. Wywierają one korzystne działanie rozgrzewające, które jest szczególnie pomocne w bólach startowych.

Niefarmakologiczne leczenie zwyrodnień

Łagodzenie objawów artrozy nie kończy się tylko na stosowaniu kolejnych środków przeciwbólowych i przeciwzapalnych. Warto skorzystać również z potencjału jaki niesie za sobą rehabilitacja. Chodzi tutaj zarówno o ćwiczenia odciążające, jak i zabiegi na stawy (jonoforeza, ultradźwięki, krioterapia, itp.). Bardzo ważna jest w tym zakresie współpraca lekarza prowadzącego oraz fizjoterapeuty. Oprócz tego ogromnym ułatwieniem w codziennym poruszaniu się może być laska, kula ortopedyczna, stabilizatory i ortezy.

Choroba zwyrodnieniowa stawów wiąże się z ogromnym bólem, z którym pacjenci muszą zmagać się na co dzień. Sytuacja staje się jeszcze bardziej trudna, gdy problem dotyka starszych osób, które dodatkowo zmagają się z wieloma innymi chorobami. Aby zmniejszyć odczucie bólu i zwiększyć ruchomość stawów warto postawić nie tylko na stosowanie środków przeciwbólowych, ale również na suplementy i leki na stawy oraz regularną rehabilitację. 

Choroba zwyrodnieniowa - leczenie

Jakie leczenie stosuje się w zwyrodnieniu stawowym? Jednym z nich jest stosowanie leków na ból stawów. Mają one za zadanie zmniejszyć ból, oprócz tego posiadają komponentę przeciwzapalną. Wiele środków na stawy posiada właściwości przeciwbólowe i przeciwzapalne - sprawdzą się one najlepiej np. jako leki na zwyrodnienie kręgosłupa. Takie działanie reprezentują m.in. leki z deksketoprofenem jak tabletki Kerdex lub środki przeciwbólowe z ibuprofenem- Ibupar Forte do stosowania w bólu o małym nasileniu. Doustne postaci leków dominują w leczeniu dolegliwości, którym towarzyszą zmiany zwyrodnieniowe, zapalenia i bóle.

Oprócz tego spora pula produktów na stawy to preparaty do stosowania zewnętrznego - jak maść na zmiany zwyrodnieniowe kręgosłupa, kolana, barku czy łokcia. W ich składzie znajdziemy substancje czynne jak naproksen, diklofenak, etofenemat i ibuprofen. Warto wiedzieć, że leki na zwyrodnienie stawów w formie maści, żeli i plastrów na skórę to substancje z grupy NLPZ. Działają one zatem podobnie jak środki doustne – przeciwbólowo i przeciwzapalnie, jednak ogranicza się ich niekorzystny wpływ na śluzówkę przewodu pokarmowego, w tym głównie żołądka. 

 
Zmiany zwyrodnieniowe i regeneracja stawów
 

Innym ważnym zagadnieniem w chorobie zwyrodnieniowej jest regeneracja chrząstki stawowej. Składniki, które wspierają ich funkcjonowanie to m.in. glukozamina, chondroityna, kolagen. Są one elementami budulcowymi, dlatego ich dostarczanie jest tak istotne w zwyrodnieniu. Nie dają one jednak natychmiastowych efektów działania. Preparaty na stawy zwykle należy stosować przez kilka, a nawet kilkanaście tygodni. 

Oprócz tego istotną rolę w chorobie zwyrodnieniowej stawów odgrywają zioła, m.in. kurkuma, imbir, diabelski pazur, kadzidłowiec indyjski. Są one dostępne jako doustne ziołowe środki na zwyrodnienie ze względu na swój potencjał przeciwzapalny, antyoksydacyjny i pośrednio ograniczający ból. Uwzględniając właściwości niektórych roślin leczniczych wiele z nich stanowi istotny składnik maści, kremów i żeli na kolana, kręgosłup czy inne stawy objęte zwyrodnieniem. Wywierają one korzystne działanie rozgrzewające, które jest szczególnie pomocne w bólach startowych.

 
Niefarmakologiczne leczenie zwyrodnień
 

Łagodzenie objawów artrozy nie kończy się tylko na stosowaniu kolejnych środków przeciwbólowych i przeciwzapalnych. Warto skorzystać również z potencjału jaki niesie za sobą rehabilitacja. Chodzi tutaj zarówno o ćwiczenia odciążające, jak i zabiegi na stawy (jonoforeza, ultradźwięki, krioterapia, itp.). Bardzo ważna jest w tym zakresie współpraca lekarza prowadzącego oraz fizjoterapeuty. Oprócz tego ogromnym ułatwieniem w codziennym poruszaniu się może być laska, kula ortopedyczna, stabilizatory i ortezy.

Choroba zwyrodnieniowa stawów wiąże się z ogromnym bólem, z którym pacjenci muszą zmagać się na co dzień. Sytuacja staje się jeszcze bardziej trudna, gdy problem dotyka starszych osób, które dodatkowo zmagają się z wieloma innymi chorobami. Aby zmniejszyć odczucie bólu i zwiększyć ruchomość stawów warto postawić nie tylko na stosowanie środków przeciwbólowych, ale również na suplementy i leki na stawy oraz regularną rehabilitację.