Niedokrwistość (anemia) – czym jest?

Anemia – co to?

Anemia, inaczej niedokrwistość, oznacza obniżoną ilość czerwonych krwinek (erytrocytów), hemoglobiny czy też hematokrytu. Hemoglobina jest białkiem, którego głównym zadaniem jest transportowanie tlenu do wszystkich komórek w organizmie. To właśnie ona odpowiada za charakterystyczne czerwone zabarwienie erytrocytów. Hematokryt jest to natomiast wskaźnik pozwalający ocenić, jaki jest stosunek objętościowy czerwonych krwinek w stosunku do pełnej krwi.

Niedokrwistość jest więc stanem, w którym organizm nie jest wystarczająco zaopatrywany w tlen. To z kolei prowadzi do wystąpienia określonych objawów, o których będzie mowa w dalszej części artykułu. Najczęstszą przyczyną anemii jest niedobór żelaza. Rodzajów anemii jest jednak znacznie więcej. Kluczowe jest wykonanie odpowiednich badań i dokładna ocena morfologii krwi oraz gospodarki żelaza. W zależności od rodzaju niedokrwistości, inaczej wygląda jej leczenie. Przy anemii wynikającej z niedoboru żelaza, wprowadza się określone preparaty z żelazem, które pomagają uzupełnić ten składnik mineralny i odbudować potrzebne zapasy.

Co to jest niedokrwistość? Anemia wiąże się z obniżoną ilością krwinek czerwonych, hemoglobiny lub hematokrytu. Jest to powszechne zaburzenie, które częściej pojawia się wśród kobiet w wieku rozrodczym, kobiet ciężarnych oraz osób starszych.

Co powoduje anemię?

Od czego jest anemia? Niedokrwistość może rozwinąć się na skutek utraty czerwonych krwinek lub zaburzenia ich wytwarzania. Do utraty erytrocytów dochodzi np. podczas krwawienia. Ostre, masywne krwawienie skutkuje utratą krwi, a tym samym utratą krwinek czerwonych i rozwojem niedokrwistości pokrwotocznej. Jednak nie tylko intensywne, nagłe krwawienie może prowadzić do anemii. Niedokrwistość może bowiem rozwinąć się również w przypadku długotrwałej utraty mniejszej ilości krwi. Taka sytuacja ma miejsce np. u osób z przewlekłymi chorobami jelit. Krwawienie może być niewielkie i nawet niewidoczne gołym okiem. Jeśli jednak utrzymuje się długi czas, może prowadzić do anemii.

Niska hemoglobina – przyczyny obniżonej hemoglobiny często upatruje się w diecie. Jeśli w organizmie brakuje składników odżywczych, które są wykorzystywane w procesie wytwarzania krwinek czerwonych, może dojść do rozwoju anemii. W ten sposób pojawia się niedokrwistość z niedoboru żelaza, witaminy B12 lub kwasu foliowego. Do zaburzenia produkcji erytrocytów dochodzi częściej u osób z chorobami przewlekłymi, takimi jak choroby zapalne jelit, choroby nowotworowe i niewydolność nerek. Stan ten częściej występuje też u osób zarażonych wirusem HIV. Zakażenia wirusowe, bakteryjne, grzybicze czy też pasożytnicze również stwarzają wyższe ryzyko rozwoju anemii. Niedokrwistość chorób przewlekłych jest drugim co do częstości występowania rodzajem anemii, zaraz po niedokrwistości z niedoboru żelaza.

Anemia – rodzaje

Oprócz wspomnianych już anemii z niedoboru żelaza, anemii chorób przewlekłych oraz anemii pokrwotocznej, możemy wyróżnić jeszcze inne rodzaje niedokrwistości:

·         anemia megaloblastyczna– krwinki czerwone mają nieprawidłowy kształt oraz wielkość. Są one znacznie większe niż prawidłowe erytrocyty. Do rozwoju tego rodzaju niedokrwistości dochodzi w wyniku niedoboru kwasu foliowego i/lub witaminy B12.    

          Choroba Addisona- Biermera jest najczęstszą przyczyną anemii megaloblastycznej,

·         niedokrwistość syderoblastyczna – rzadki rodzaj anemii, w przebiegu którego wytwarzane w szpiku kostnym erytrocyty nie są prawidłowe. Zaburzeniu ulega produkcja hemu,

·         niedokrwistość aplastyczna – anemia aplastyczna jest wynikiem niewydolności szpiku kostnego. Charakteryzuje się ona zbyt niską produkcją krwinek czerwonych, a także innych składników krwi,

·         niedokrwistość hemolityczna – dochodzi wówczas do hemolizy, czyli rozpadu krwinek czerwonych. Przyczyn hemolizy może być wiele. Może być ona wrodzona lub nabyta.

Niedokrwistość można podzielić również ze względu na jej stopień nasilenia. W zależności od wartości hemoglobiny, występuje:

·         anemia łagodna:

o   <12 g/dl u kobiet,

o   <11 g/dl u kobiet ciężarnych,

o   <13 g/dl u mężczyzn,

·         anemia umiarkowana – hemoglobina mieści się w zakresie 8-9,9 g/dl,

·         anemia ciężka – wartość hemoglobiny wynosi 6,5-7,9 g/dl,

·         anemia zagrażająca życiu – przy hemoglobinie <6,5 g/dl.

Niska hemoglobina – co oznacza? Obniżona hemoglobina może być wynikiem różnego rodzaju niedokrwistości. Najczęściej pojawia się wskutek niedoboru żelaza lub jako następstwo choroby przewlekłej.

Anemia – objawy

Anemia – objawy u dorosłych i dzieci zależą od przyczyny niedokrwistości, dynamiki jej rozwoju, a także stopnia nasilenia. Łagodna anemia może przez długi czas nie powodować żadnych objawów. Jednak bez wprowadzenia odpowiedniego leczenia, niedokrwistość z czasem ulega nasileniu i w pewnym momencie daje o sobie znać.

Niska hemoglobina – objawy są wynikiem niedostatecznego zaopatrzenia tkanek w tlen. Hemoglobina jest bowiem niezbędna do tego, aby efektywnie dostarczać tlen do każdej komórki. Jeśli jest jej zbyt mało, pojawiają się określone dolegliwości. Najczęstsze objawy anemii to:

·         łatwa męczliwość,

·         osłabienie,

·         gorsza tolerancja wysiłku,

·         problemy z koncentracją i pamięcią,

·         zawroty, bóle głowy,

·         mroczki przed oczami,

·         zaburzenia rytmu serca,

·         zespół niespokojnych nóg.

Niedokrwistość – objawy, które również mogą wystąpić, to suchość skóry oraz błon śluzowych, blady odcień skóry, zwiększona łamliwość paznokci oraz nasilone wypadanie włosów. U części osób dochodzi też do nawracającego pękania kącików ust. Przy anemii hemolitycznej pojawić się może również ciemniejsze zabarwienie moczu. Niektórzy pacjenci zmagają się także z żółtaczką.

Niska hemoglobina – objawy przy lekkiej anemii mogą nie występować lub być trudne do zauważenia. Możliwe dolegliwości związane z obniżoną hemoglobiną to m.in. zmęczenie, bladość skóry i błon śluzowych, bóle głowy, kołatanie serca oraz objawy zespołu niespokojnych nóg.

Jak leczyć anemię?

Anemia – leczenie zależy od przyczyny niedokrwistości. Celem terapii jest wyeliminowanie czynnika, który doprowadził do rozwoju anemii. Najczęściej występująca anemia z niedoboru żelaza wymaga wprowadzenia leków, które pozwolą uzupełnić ten pierwiastek. Łagodna anemia zazwyczaj jest leczona preparatami doustnymi. Co na niedokrwistość z niedoboru żelaza stosować? Bez recepty dostępny jest lek Ascofer. Lekarz może zalecić też lek z żelazem, który można nabyć jedynie na podstawie recepty. Istotnym elementem terapii jest też dieta na niedobór żelaza. Dobrym źródłem żelaza jest m.in. mięso (głównie czerwone), w tym również ryby. Żelazo znajdziemy też w jajach , nasionach roślin strączkowych oraz produktach zbożowych.

Jak leczyć niedokrwistość megaloblastyczną? Przy niedoborze witaminy B12 zalecana jest jej suplementacja. Bez recepty można nabyć lek Vitaminum B12-SF. Natomiast przy niedoborze kwasu foliowego, wskazane jest stosowanie leku z tym składnikiem. W leku Folik obecny jest kwas foliowy, choć jego dawka w przypadku osób z niedoborem może być niewystarczająca. Zazwyczaj rekomendowany jest wówczas lek  na receptę z wyższą dawką tej substancji.

Niedokrwistość chorób przewlekłych wymaga skupienia się na leczeniu choroby podstawowej, która doprowadziła do rozwoju anemii. Silna anemia może wymagać przetaczania koncentratu krwinek czerwonych. Czasami wdrażane są też leki stymulujące proces produkcji krwinek czerwonych.

Anemia w ciąży również może być leczona preparatami doustnymi, a w razie ich niewystarczającej skuteczności lub złej tolerancji, lekarz może zalecić preparat dożylny lub domięśniowy. Leczenie anemii zagrażającej życiu często wymaga przetaczania krwi.

Anemia – jak leczyć? W zależności od przyczyny niedokrwistości, inny jest sposób jej leczenia. Anemia pokrwotoczna wynikająca z nagłej, masywnej utraty krwi wymaga przetaczania krwi. Przy niedokrwistości z niedoboru żelaza najczęściej wprowadza się leczenie doustne. Wybór leku oraz dawki uzależniony jest od wieku pacjenta, stopnia niedoboru i tolerancji zażywanego preparatu.

Czy niedokrwistość jest niebezpieczna?

Czy anemia jest groźna? Do czego prowadzi nieleczona anemia? Brak leczenia może z czasem nasilać anemię oraz związane z nią objawy. Biorąc pod uwagę cenne właściwości żelaza oraz jego wpływ na odporność, warto mieć na uwadze, że anemia wywołana jego brakiem skutkować może większą podatnością na rozwój różnego rodzaju infekcji. Utrzymujące się dłuższy czas lub nasilone objawy anemii wpływają na jakość życia pacjentów. Przewlekłe zmęczenie oraz problemy z koncentracją mogą negatywnie odbijać się na życiu zawodowym oraz prywatnym.

Niedokrwistość zwiększa też ryzyko powikłań oraz śmiertelność wśród pacjentów poddawanych operacjom. Anemia w ciąży zwiększa ryzyko wystąpienia powikłań okołoporodowych. U kobiet z niedokrwistością częściej dochodzi do rozwoju infekcji podczas ciąży. Wyższe jest też ryzyko porodu przedwczesnego oraz urodzenia dziecka o niskiej masie ciała. Anemia syderoblastyczna u kobiety ciężarnej może skutkować powstaniem wad wrodzonych u potomstwa lub poronieniem.

Anemia – skutki nieleczonej niedokrwistości są różnorodne i zależą od wielu czynników. Jeśli anemia pozostaje nierozpoznana i nieleczona przez długi czas, stopniowo może prowadzić do zaburzenia pracy narządów. Ciężka anemia grozi śmiercią. Powikłania częściej pojawiają się u osób obciążonych chorobami przewlekłymi. U dzieci, postępująca niedokrwistość zaburza ich rozwój psychiczny oraz fizyczny. Może prowadzić do nieodwracalnych zaburzeń poznawczych. Przy łagodnej anemii, wystarczające jest zazwyczaj wprowadzenie do diety większej ilości produktów z żelazem. W pozostałych przypadkach konieczne jest wdrożenie leków, które pomagają wyrównać poziom hemoglobiny, krwinek czerwonych lub hematokrytu.