Niedobór żelaza u niemowląt - czym się objawia niskie żelazo?

Niedobór żelaza u niemowląt – najczęstsze przyczyny

Na poziom żelaza w organizmie niemowlęcia ma wpływ zarówno okres prenatalny, jak i pourodzeniowy. Jeśli we krwi matki zasoby pierwiastka były niewystarczające, m.in. na skutek niskiego statusu socjoekonomicznego, krótkich odstępów między kolejnymi ciążami czy niedokrwistości u ciężarnej, ilość pierwiastka dostarczana do płodu może nie być wystarczająca. Podobnie gdy dziecko w okresie prenatalnym narażone jest na zaburzenie wchłaniania żelaza czy jego utrudniony transport przezłożyskowy, m.in. w wyniku palenia papierosów przez matkę, jak również występowania u niej nadciśnienia, cukrzycy, otyłości i innych chorób przewlekłych. Ponadto na niedobór żelaza zdecydowanie bardziej narażone są dzieci z ciąż mnogich.

W pierwszych miesiącach życia dziecko korzysta w dużej mierze z żelaza zgromadzonego w ostatnich tygodniach życia płodowego. Zwykle do 6. miesiąca życia nie pojawia się problem niedoboru żelaza u niemowlaka. Występuje jednak wiele nieprawidłowości, które mogą powodować obniżony poziom pierwiastka we krwi malucha. Mają one znaczenie zarówno po narodzinach jak i w kolejnych miesiącach życia dziecka. Jakie czynniki mogą powodować niedobór żelaza u niemowląt w okresie po narodzinach?

• Narodziny przed 32. tygodniem ciąży (wcześniactwo)- skrócenie okresu gromadzenia się żelaza w organizmie,
• Niska masa urodzeniowa,
• Hipotrofia wewnętrzmaciczna na skutek zaburzenia przezłożyskowego transportu żelaza i innych składników,
• Występowanie anemii u matki w czasie ciąży,
• Konieczność wykonywania wielokrotnych pobrań krwi u dziecka,
• Zbyt szybki wzrost niemowlęcia przy jednoczesnej niewystarczającej podaży składników odżywczych,
• Biegunki, wady anatomiczne jelit,
• Częste infekcje i stany zapalne,
• Alergia na białka mleka krowiego i inne nietolerancje pokarmowe wymagające prowadzenia diety eliminacyjnej.

Karmienie piersią a niedobór żelaza

Według aktualnych rekomendacji zaleca się karmienie dziecka od narodzin do 6. miesiąca życia wyłącznie mlekiem matki. Oczywiście jeśli nie występują ku temu przeciwwskazania, a kobieta może i chce karmić. Obserwuje się natomiast tendencję do obniżonego poziomu ferrytyny u dzieci, które mlekiem matki karmione były zbyt długo, tj. powyżej 36 miesięcy. Transport żelaza do mleka ma charakter priorytetowy. Zawartość pierwiastka w pokarmie jest w miarę stała bez względu na jego zawartość we krwi matki i wynosi od 0,2 do 0,4 mg/l. Jest ono całkowicie związane z laktoferyną, nie mniej jednak jej stężenie w trakcie trwania laktacji stopniowo zmniejsza się. To naturalny proces związany ze sposobem odżywiania dziecka, które po kilku miesiącach wyłącznego karmienia piersią, rozpoczyna spożywania pokarmów stałych, które są źródłem niezbędnych składników odżywczych, w tym również żelaza. Dlatego też bardzo rzadko występuje niedobór żelaza u niemowląt karmionych piersią, jeśli mama prowadzi prawidłową dietę i jest zdrowa oraz gdy przyswajalność pierwiastka w organizmie dziecka jest właściwa.

Niedobór żelaza u niemowląt objawy

Niedobór żelaza u dziecka , szczególnie małego dawać może szereg objawów, które są mało specyficzne. Na jakie niepokojące zachowania malucha należy szczególnie zwrócić uwagę? Jakie objawy niedoboru żelaza u niemowląt występują najczęściej?

• Pogorszenie apetytu, problemy z karmieniem dziecka,
• Wolny przyrost lub nawet utrata masy ciała,
• Bladość śluzówek i skóry,
• Tachykardia,
• Zapalenie kącików ust,
• Osłabienie, apatia,
• Podatność na częste infekcje,
• W cięższych przypadkach- wygładzenie języka.

Niemal na każdej wizycie u pediatry z niemowlakiem kontrolowana jest jego masa ciała i ogólny stan zdrowia. W przypadku dzieci należy być czujnym, ponieważ objawy wielu poważnych chorób bywają niespecyficzne.

Niedobór żelaza u niemowląt a sen. Choć zaburzenia snu u dziecka to dość obszerny temat, to niektórzy specjaliści dopatrują się powiązań pomiędzy poziomem żelaza we krwi, a jakością snu malucha. U jednych dzieci niedobór żelaza skutkuje zwiększoną apatią i senności, a w związku z tym maluch przesypia noce i śpi dużo w ciągu dnia. Natomiast w przypadku niektórych maluchów, na skutek obniżonego poziomu żelaza we krwi, obserwuje się znacznie pogorszenie jakości snu. Co przekłada się na późniejsze problemy rozwojowe i zdrowotne.

Niskie żelazo u niemowlaka – skutki zdrowotne

Najczęstszym powikłaniem wynikającym z niedoboru żelaza jest anemia u niemowlaka . Diagnozuje się ją gdy poziom hemoglobiny spada poniżej  10,5–11 g/dl i jednocześnie dochodzi do zmniejszenia objętość krwinek. Natomiast normy żelaza u niemowląt mieszczą się w zakresie 6,4-27,2 µmol/l i zależą w dużej mierze od sposobu karmienia dziecka, jego wieku oraz tego czy urodziło się ono przed czy w terminie. Dlatego nie można patrzeć tylko i wyłącznie na wartości podane na wydruku z wynikiem w części- „żelazo normy”, a uzyskany wynik morfologii u dziecka zawsze należy skonsultować z lekarzem.

Niedobór żelaza u niemowlaka może generować również szereg nieprawidłowości rozwojowych, które dadzą się rozpoznać w późniejszych latach życia dziecka. Są to m.in. opóźnienie wzrostu i rozwoju fizycznego, a także negatywne oddziaływanie na rozwój emocjonalny i funkcje poznawcze, w tym zapamiętywanie czy uczenie się. Żelazo ma znaczenie dla prawidłowego funkcjonowania układu nerwowego, a jego niedobór zaburza m.in. mielinizację nerwów czy funkcjonowanie pamięci.

Zwiększona skłonność do infekcji sprawia, że organizm zużywa więcej żelaza, a z drugiej strony jego niedobór przyczynia się do spadku odporności.

Niedobór żelaza u niemowlaka – jak zapobiegać?

Zarówno dla dzieci, jak i dla dorosłych najlepszym źródłem żelaza jest codzienna zbilansowana, zróżnicowana dieta i produkty zawierające duże ilości tego pierwiastka. Niemowlę karmione piersią lub mieszanką mlekozastępczą pozyskuje żelazo z mleka. Natomiast po 6. miesiącu życia do codziennego menu malucha należy wprowadzać kolejno produkty, które stanowią inne źródło pierwiastka. Dieta na niedobór żelaza w przypadku niemowlaka powinna zawierać takie produkty jak: chude mięso, ryby, warzywa (brokuły, buraki, natka pietruszki) czy też kaszki wieloziarniste. Warto podawać te produkty w połączeniu z owocami, które są źródłem witaminy C (truskawki, maliny, borówki), zwiększającej przyswajalność żelaza, a do tego poprawiają smak wielu potraw. Gotując krupniczek dla dziecka warto dodać do niego natki pietruszki, a przyrządzając gulasz można uzupełnić przepis o paprykę czerwoną. Takie zestawienia uzupełnią dietę o żelazo, bądź też pozwolą zwiększyć jego przyswajalność.

Problem pojawia się w przypadku niejadków. Kiedy rozszerzanie diety nie idzie najlepiej, a dziecko chętnie pije mleko warto rozważyć podawanie mieszanki mlekozastępczej dla lepszego zbilansowania codziennego menu. Oczywiście w przypadku niemowląt zaleca się również kontynuowanie karmienia piersią. Należy jednak pamiętać, że w mleku matki wraz z upływem kolejnych miesięcy karmienia zmniejsza się ilość składników odżywczych.

Preparaty z żelazem dla dzieci, chociaż w wielu przypadkach dostępne są bez recepty, powinny być stosowane jedynie na wyraźne polecenie lekarza, po wcześniejszym wykonaniu badań krwi. W końcu nadmiar żelaza w diecie nie jest obojętny dla organizmu. Poza tym przyswajalność pierwiastka jest dużo wyższa jeśli jego źródłem są produkty spożywcze niż preparaty apteczne.

Żelazo w diecie niemowlęcia jest bardzo ważne. Pierwiastek ten zapewnia nie tylko prawidłowe funkcjonowanie układu krwionośnego, ale także nerwowego i wspomaga odporność malucha. W przypadku dzieci w pierwszych miesiącach życia, ważne jest ile pierwiastka udało im się zgromadzić w organizmie pod koniec okresu prenatalnego. Dlatego jego odpowiednia ilość w diecie przyszłej mamy jest tak ważna, a niedobór żelaza w ciąży  Jak i jego nadmiar mogą zaburzać przebieg ciąży i porodu oraz generować problemy zdrowotne u dzieci po narodzinach.