Migdałki – rodzaje, lokalizacja, choroby

Migdałki w gardle – jaka jest ich rola?

Po co są migdałki? Zdrowe migdałki stanowią jeden z elementów układu odpornościowego. Komórki układu immunologicznego rozsiane są po całym organizmie, aby szybko i skutecznie chronić go przed chorobotwórczymi drobnoustrojami. Migdałki tworzą tzw. pierścień Waldeyera. W jego skład wchodzą:

• migdałek gardłowy,
• migdałki trąbkowe,
• migdałki podniebienne,
• migdałek językowy,
• pasma boczne oraz grudki limfatyczne na tylnej ścianie gardła.

Zdrowe migdałki pełnią funkcję ochronną – zapobiegają rozwojowi infekcji w obrębie układu oddechowego oraz układu pokarmowego. Na powierzchni migdałków znajdują się wyspecjalizowane komórki wychwytujące antygen. Kiedy więc bakterie lub wirusy są wdychane bądź połykane, komórki te rozpoznają i wychwytują antygeny obecne na powierzchni patogenów. Zainicjowana zostaje odpowiedź immunologiczna. Powstają też komórki pamięci, dzięki którym przy kolejnej styczności z tym samym patogenem reakcja układu odpornościowego będzie szybsza i bardziej efektywna. O rodzajach odporności i funkcjonowaniu systemu immunologicznego można przeczytać w artykule: Czym jest układ immunologiczny? Jakie czynniki osłabiają odporność organizmu?

Migdałki – gdzie się znajdują? Jak wyglądają migdałki w gardle?

Gdzie są migdałki w gardle? Jak wyglądają zdrowe migdałki? Migdałki stanowią skupiska tkanki limfatycznej. Najbardziej znane są migdałki podniebienne. Są to jedyne migdałki, które można zobaczyć bez pomocy gdy otwieramy gardło. Ten rodzaj migdałków umiejscowiony jest na tylnej ścianie gardła. Jeden migdałek znajduje się po prawej, a drugi po lewej stronie. Migdałki podniebienne kształtem przypominają elipsę. Ich długość sięga ok. 2 cm. Z tyłu, u nasady języka zlokalizowany jest migdałek językowy. W części nosowej gardła znajdziemy natomiast migdałek gardłowy, czasem nazywany też trzecim migdałkiem. Nie sposób samodzielnie go zobaczyć. Lekarz przy użyciu odpowiednich narzędzi może obejrzeć migdałek gardłowy, co jest pomocne np. przy podejrzeniu przerostu tego migdałka.

W pobliżu ujścia trąbki słuchowej do gardła znajdują się natomiast migdałki trąbkowe. Na tylnej ścianie gardła są też rozproszone grudki chłonne oraz pasma boczne, które również wchodzą w skład wspomnianego pierścienia Waldeyera i pełnią funkcję odpornościową.

Choroby migdałków

Zdrowe migdałki stanowią jedną z pierwszych barier ochronnych organizmu przed infekcją. Są jednocześnie więc szczególnie podatne na rozwój różnorodnych chorób. Czasami wybrane migdałki ulegają trwałemu przerostowi, co może wiązać się z wystąpieniem określonych objawów i skłaniać do rozważenia konieczności usunięcia przerośniętego migdałka.

Zapalenie migdałków

Zapalenie migdałków u człowieka może mieć charakter ostry lub przewlekły. Ostre zapalenie migdałków w większości przypadków jest wynikiem infekcji wirusowej. Proces zapalny najczęściej obejmuje nie tylko błonę śluzową pokrywającą migdałki, ale również gardło. Szczyt zachorowań na ostre zapalenie gardła i migdałków podniebiennych przypada na okres zimowy. Ostre zapalanie migdałków zazwyczaj ustępuje samoistnie w ciągu kilku dni. Przy infekcji wirusowej pomocne mogą być leki na ból gardła dostępne bez recepty. Silny ból gardła złagodzić mogą pastylki Inovox Express, , tabletki Gardimax Medica czy Strepsils Intensive. Przy zakażeniu bakteryjnym konieczne jest natomiast wdrożenie antybiotyku, który nie tylko skraca czas trwania dolegliwości, ale też zmniejsza ryzyko wystąpienia niektórych powikłań oraz ogranicza zakaźność. Wspomagająco warto sięgnąć po preparaty miejscowe o działaniu przeciwbakteryjnym, takie jak Chlorchinaldin czy Sebidin Intense. Więcej informacji na temat ostrej infekcji gardła i migdałków podniebiennych można znaleźć w artykule: Zapalenie gardła a angina – różnice, leczenie.

Rzadziej dochodzi do przewlekłego zapalenia migdałków. Może ono rozwinąć się w wyniku nawracających infekcji. Objawy przewlekłego zapalenia migdałków są mniej nasilone niż w przebiegu ostrej infekcji, ale jednocześnie utrzymują się znacznie dłużej.

Kamienie na migdałkach

Na powierzchni migdałków u człowieka czasami formują się kamienie. Najczęściej powstają one wskutek nawracających stanów zapalnych, choć mogą również być wynikiem choroby refluksowej przełyku czy błędów w codziennej higienie jamy ustnej. Kamienie na migdałkach to niewielkie grudki, które u części pacjentów nie powodują żadnych objawów, a u innych przyczyniają się do występowania nieprzyjemnego zapachu z ust, kaszlu, bólu gardła czy zaburzeń smaku. Czasami, są one odczuwalne podczas przełykania jako coś, co przywarło do gardła. Kamienie na migdałkach bywają możliwe do samodzielnego zobaczenia podczas dokładnego oglądania jamy ustnej. Sposób leczenia ustala się indywidualnie, w zależności od wielkości kamienia oraz powodowanych przez niego objawów. Kamienie na migdałkach po usunięciu mogą nawracać.

Ropień okołomigdałkowy

Ropień migdałkowy rozwija się jako powikłanie po anginy. Może jednak pojawić się również w wyniku zapalenia gruczołów ślinowych położonych nad migdałkiem, których rolą jest udział w trawieniu pokarmu oraz oczyszczanie powierzchni migdałka z przedostających się na jego powierzchnię resztek jedzenia. Pacjenci z ropniem okołomigdałkowym zazwyczaj bardzo źle się czują, gorączkują, skarżą się na silny ból gardła, a czasem również ból ucha. Mają problem z przełykaniem. Węzły chłonne szyjne są wyraźnie powiększone, a gardło zaczerwienione i obrzęknięte. Leczenie ropnia okołomigdałkowego opiera się głównie na jego drenażu i wprowadzeniu antybiotyku. Brak leczenia może zagrażać życiu pacjenta.

Rak migdałka

Rak migdałka jest nowotworem złośliwym, który rozwija się podstępnie i często wykrywany jest dopiero w zaawansowanym stadium. Początkowo, może nie dawać żadnych objawów. Czasami pacjenci skarżą się na długotrwałe drapanie w gardle i trudności w przełykaniu. Mogą też zauważyć powiększone migdałki, które nie wracają do swoich wcześniejszych rozmiarów mimo upływu znacznej ilości czas. Dobór odpowiedniej metody leczenia zależy od stadium zaawansowania raka migdałka, a także od ogólnego stanu zdrowia pacjenta i jego wieku.

Wycięcie migdałków – kiedy jest konieczne?

Czasami migdałki u człowieka ulegają przerostowi. Może być to wynikiem nawracających infekcji w okolicy nosogardzieli lub alergii. Pewną rolę odgrywają też predyspozycje genetyczne. Przerośnięty migdałek może utrudniać oddychanie, w związku z czym pacjent oddycha przez usta zamiast przez nos i chrapie. Przy dużym przeroście migdałka pojawia się bezdech senny. Długotrwałe utrzymywanie się takiego stanu może mieć liczne konsekwencje, takie jak wady zgryzu, przewlekłe zapalenie zatok i pogorszenie słuchu. Przerost migdałków podniebiennych oraz migdałka gardłowego obserwowany jest głównie u dzieci w wieku 4-6 lat.

Jeśli przerost migdałka zaburza prawidłowe oddychanie i powoduje bezdech senny, jest to bezwzględne wskazanie do wycięcia migdałka. Zabieg ten rozważany jest również przy nawracającej anginie, nawracającym ropniu okołomigdałkowym oraz innych infekcjach, w których źródłem zakażenia są migdałki.

Migdałki – rodzaje tych struktur tworzą pierścień Waldeyera, który stanowi jedną z pierwszych linii obrony przed chorobotwórczymi drobnoustrojami. Migdałki wspierają funkcjonowanie układu odpornościowego, choć nierzadko również w ich obrębie zaczyna rozwijać się proces zapalny. Podczas infekcji, migdałek może powiększyć swoje rozmiary. Po jej ustąpieniu, powinien powrócić do pierwotnego kształtu. Nie zawsze jednak tak się dzieje. Czasami przerost jest trwały, a powiększony migdałek staje się źródłem określonych objawów. Konieczne może być wówczas usunięcie migdałka. Zabieg ten przeprowadzany jest głównie u dzieci w wieku przedszkolnym.