Zapalenie migdałków - objawy, rodzaje, leczenie

Czym jest zapalenie migdałków? – rodzaje

Migdałki są to elementy strukturalne układu immunologicznego. Zalicza się do nich największe objętościowo migdałki podniebienne, a także migdałek gardłowy (tzw. trzeci), językowy, migdałki trąbkowe, pasma boczne oraz rozsiane grudki chłonne tylnej ściany gardła. Pełnią one wiele ważnych funkcji chroniąc organizm przed patogenami z zewnątrz.

Na skutek działania wirusów, bakterii, ale także innych patogenów chorobotwórczych dochodzi do rozwoju stanu zapalnego również w obrębie tkanki limfoidalnej. Zajęte zostają migdałki zlokalizowane w obrębie jamy ustnej, ale również błona śluzowa gardła. W zależności od nasilenia zmian zapalenie migdałków różnicuje się jako:

• pharyngitis – dominuje zapalenie błony śluzowej gardła,
• tonsillitis – przewaga stanu zapalnego tkanki limfoidalnej,
• pharyngotonsillitis – zapalenie równorzędne.

Co więcej zapalenie migdałków można podzielić ze względu na:

• przyczynę odpowiedzialną za rozwój choroby – m.in. wirusowe, bakteryjne, grzybicze,
• umiejscowienie stanu zapalnego, tj. których migdałków dotyczy problem,
• obraz kliniczny, np. z nalotami, z wysiękiem, z owrzodzeniami nabłonka, itd.,
• czas trwania choroby – zwykle diagnozuje się ostre zapalenie migdałków, ale jeśli objawy utrzymują się ponad 3 miesiące ma ono charakter przewlekły (przewlekłe zapalenie migdałków podniebiennych jest wynikiem nawracających infekcji).

Ostre stany zapalne gardła i tkanki limfoidalnej dotyczą głównie dzieci. W przypadku małych pacjentów na skutek nawracających kilka razy w roku stanów zapalnych lub utrzymujących się powyżej 3 miesięcy czy też przerostów migdałków podniebiennych podejmuje się decyzje o ich usunięciu.

 

Czy zapalenie migdałków jest zaraźliwe? Niestety tak. Patogeny powodujące stany zapalne migdałków przenoszą się drogą kropelkową, tj. głównie podczas kaszlu czy kichania. Warto zatem, aby ustrzec się od zachorowania, przestrzegać podstawowych zasad higieny oraz zasłaniać usta i nos podczas kaszlu czy kichania. Jak wiadomo dzieci mają spory problem z tego typu zachowawczymi zachowaniami, dlatego też łatwo zarażają się zapaleniem gardła i migdałków.  Zwykle pierwsze objawy zapalenia migdałków pojawiają się po 2-5 dniach od zainfekowania.

Chcesz wiedzieć więcej? Przeczytaj >> Migdałki – rodzaje, lokalizacja, choroby 

Zapalenie migdałków objawy

Ostre zapalenie migdałków zarówno wywołane przez wirusy, jak i przez bakterie charakteryzuje się silnym bólem gardła, który może promieniować do ucha i trudnościami z przełykaniem. W związku z czym pojawiają się problemy ze spożywaniem pokarmu zwłaszcza u małych dzieci, które w czasie infekcji zwykle odmawiają jedzenia. Wirusowe zapalenie migdałków dodatkowo objawia się ogólnym złym samopoczuciem wraz z którym występują symptomy typowe dla przeziębienia, tj. katar, kichanie, kaszel i gorączka do 38°C. Choroba ma charakter samoograniczający się, wystarczy w tym czasie zastosować lek na ból gardła, nawadniać się i odpoczywać. Wirusowe zapalenie migdałków – ile trwa? Zwykle objawy ustępują w ciągu tygodnia. Chyba że dojdzie do dalszego postępu infekcji i wtórnego bakteryjnego nadkażenia migdałków.

W przebiegu bakteryjnego zapalenia migdałków (angina ropna) katar i kaszel raczej nie występują, natomiast gorączka zwykle znacznie przekracza 38°C. Co więcej mogą wstąpić dolegliwości ze strony układu pokarmowego, tj. nudności, wymioty czy ból brzucha. Dodatkowo szyjne węzły chłonne są powiększone i bolesne.  Ropne zapalenie migdałków charakteryzuje się nagłym początkiem wystąpienia objawów, cięższym przebiegiem i trwa znacznie dłużej, a ponadto wymaga specjalistycznego leczenia. Najwięcej zachorowań stwierdza się późną zimą i wczesną wiosną, a grupą najbardziej narażoną są dzieci w wieku 5 – 11 lat.

Jak wygląda zapalenie migdałków? Oprócz objawów ogólnoustrojowych w przebiegu zapalenia migdałków podniebiennych można zaobserwować typowe zmiany obrazowe:

• mocne zaczerwienienie,
• obrzęk,
• nalot na migdałkach – biały lub żółty (co może sugerować bakteryjne lub grzybicze zapalenie migdałków).

Zwykle zajęte zostają oba migdałki, ale zdarza się także zapalenie migdałka jednostronne.

Stan zapalny może objąć również migdałek gardłowy. W takim wypadku oprócz bólu gardła pojawia się również nieżyt nosa, uczucie zatkania ucha i zmiana barwy głosu. Powikłaniem w takim wypadku jest zwykle zapalenie ucha środkowego.

Przewlekłe zapalenie migdałków rozwijające się na skutek nawracających zakażeń powoduje pojawienie się zrostów i owrzodzeń w dołkach migdałowych. Pacjentom doskwiera brzydki zapach z ust oraz zaburzenia smaku. Wyróżnia się 2 postacie przewlekłego zapalenia migdałków – przerostowa lub zanikowa (migdałki schowane są za łukami podniebiennymi).

Zapalenie migdałków przyczyny

Chociaż migdałki, stanowiąc element układu odpornościowego, mają za zadanie chronić organizm przed patogenami, w wielu wypadkach same ulegają zakażeniu. Drobnoustrojami chorobotwórczymi najczęściej odpowiedzialnymi za rozwój stanu zapalnego migdałków podniebiennych i gardła są wirusy – m.in. rhinowirusy, paragrypy, adenowirusy, Epsteina – Barra, opryszczki (Herpex simplex), grypy A i B. Przyczyniają się one do wystąpienia nawet 70 - 90% wszystkich infekcji tego typu.

Zaledwie 10 – 30% wszystkich zakażeń migdałków wywołanych jest przez bakterie. Głównie są to paciorkowce β– hemolizujące typu A, odpowiedzialne za rozwój paciorkowcowej anginy ropnej, ale również gronkowce, Neiseria meningitidis, Mycobacterium sp. czy Salmonella typhi.

Natomiast w przypadku chorych onkologicznie oraz innych pacjentów poddanych leczeniu immunosupresyjnemu może dojść do rozwoju grzybiczego zapalenia migdałków podniebiennych. Patogenem odpowiedzialnym za zakażenie jest głównie Candida albicans.

Występują również różnego rodzaju czynniki sprzyjające rozwojowi stanu zapalnego migdałków. Odgrywają one istotną rolę w wystąpieniu objawów choroby. Należą do nich obniżona odporność, z którą boryka się wiele osób szczególnie w okresie od września do marca oraz spożywanie mocno zmrożonych pokarmów i picie zimnych napojów. Na skutek niskiej temperatury dochodzi do obkurczenia naczyń krwionośnych w obrębie śluzówki gardła, a to z kolei sprzyja wnikaniu patogenów.

Zapalenie migdałków leczenie

Wirusowe zapalenie migdałków wymaga leczenia objawowego. Najbardziej dokuczliwą dolegliwością związaną z zapaleniem migdałków jest ból gardła. Można go łagodzić stosując leki na gardło o działaniu miejscowym, tj. tabletki do ssania, spray’e i płyny do płukania gardła . Warto sięgać po leki z benzydaminą (Hascosept), diclofenakiem (Glimbax) lub flurbiprofenem (Strepsils intensive), które to działają przeciwzapalnie lub preparaty miejscowo znieczulające zawierające lidokainę, np. Orofar Max. Należy pamiętać również o nawilżeniu śluzówki gardła, co załagodzi dolegliwości bólowe. Wskazane są nawilżające tabletki do ssania na gardło, ale też inhalacje parowe oraz z wykorzystaniem nebulizatora. W przypadku infekcji wirusowej zwykle przez pierwsze kilka dni trwania infekcji zaleca się stosowanie doustnych leków przeciwzapalnych zawierających ibuprofen lub naproxen. Natomiast jeśli mimo ich zażywania wystąpi gorączka należy zastosować leki przeciwgorączkowe z paracetamolem lub metamizolem (Pyralgina).

Bakteryjne zapalenie migdałków oprócz leczenia objawowego, czyli łagodzenia dolegliwości bólowych oraz obniżania gorączki wymaga zastosowania antybiotyku. Lekiem pierwszego wyboru jest penicylina fenoksymetylowa, ale w wielu przypadkach stosuje się również bardziej popularne amoksycylinę, klindamycynę czy też makrolidy. W zależności od wyboru antybiotyku farmakoterapia prowadzona jest 7-10 dni.

Bardzo ważne jest, aby ropne zapalenie migdałków zostało właściwie zdiagnozowane przez lekarza, a leczenie szybko wdrożone, ponieważ infekcja tego typu niesie za sobą spore ryzyko powikłań. Jeśli lekarz ma wątpliwości co do diagnozy może posiłkować się wykonaniem szybkiego testu na obecność paciorkowców, który dostępny jest w wielu przychodniach i aptekach, bądź też zlecić podstawowe badania krwi, m.in. OB oraz CRP. W określonych przypadkach wykonuje się również posiew na podstawie wymazu pobranego z tylnej ściany gardła i migdałków. Jest to zdecydowanie najbardziej czuła metoda diagnostyczna pozwalająca określić konkretny szczep bakteryjny, który wywołał zakażenie oraz ustalić jego ewentualną oporność na zwykle stosowane antybiotyki.

Zapalenie migdałków domowe sposoby

Przy pierwszych objawach infekcji przebiegających z bólem gardła warto wspierać się korzystając z domowych sposobów. Ważne w przebiegu zapalenia migdałków, podobnie jak w przypadku innych zakażeń są odpoczynek oraz odpowiednie nawodnienie chorego. Dlatego przy pierwszych objawach infekcji warto zwolnić tempo, odpoczywać i dużo pić. Jeśli nie mamy apetytu nie warto zmuszać się do jedzenia, należy zdroworozsądkowo podejść do tematu dbając w czasie choroby o lekkostrawną dietę.

Ból gardła można łagodzić dzięki płukankom. Do tego celu sprawdza się ziołowe napary z rumianku czy szałwii, ale także roztwór soli kuchennej czy wody utlenionej. Gardło warto płukać kilka razy dziennie każdorazowo sporządzając świeży preparat. Tego typu działania zadziała miejscowo przeciwdrobnoustrojowo oraz przeciwzapalnie.

W czasie infekcji należy nawilżać błonę śluzową gardła. Efekt można uzyskać dzięki częstemu piciu np. przestudzonej herbaty z miodem bądź sokiem malinowym, ale też zapewniając odpowiednią wilgotność powietrza w pomieszczeniu. Dlatego jeśli konieczne jest włączenie kaloryfera to najlepiej powiesić na nim mokry ręcznik. Warto również często wietrzyć pomieszczenie w którym przebywamy, aby zminimalizować zapylenie panujące we wnętrzu. Pomocne będą również inhalacje parowe z wykorzystaniem naparów ziołowych oraz nebulizacja z soli fizjologicznej lub z dodatkiem kwasu hialuronowego. Zadziałają one bardzo łagodząco na ból gardła.

Jeśli mimo zastosowania domowych sposobów na zapalenie migdałków nie ma poprawy, a wręcz stan zdrowia pogarsza się warto niezwłocznie udać się do lekarza.

Przewlekłe zapalenie migdałków powikłania

Zwykle to przewlekłe zapalenie migdałków wiąże się z ryzykiem wystąpienia groźnych dla zdrowia powikłań. Może ono prowadzić do pojawienia się narządowych chorób zapalnych, tj.

• zapalenia ucha środkowego,
• zapalenia zatok przynosowych,
• ropnego zapalenie węzłów chłonnych,
• gorączki reumatycznej,
• zapalenia kłębuszków nerkowych,
• łuszczycy,
• pokrzywki przewlekłej,
• zapalenia płuc,
• zapalenia opon mózgowo – rdzeniowych,
• zapalenia wsierdzia,
• zapalenie osierdzia,
• guzkowego lub zakrzepowego zapalenis naczyń,
• zapalenia tęczówki, ale też innych struktur oka (m.in. ciała rzęskowego).

Powikłaniem po zapaleniu migdałków może być również ropień okołomigdałkowy, który wymaga interwencji chirurgicznej. Dzięki niewielkiemu nacięciu zmiana zostaje oczyszczona z nagromadzonej ropy. Problemem jest również przerostowa postać przewlekłego zapalenia migdałków. Mocno obrzęknięte migdałki podniebienne utrudniają swobodne połykania, a niekiedy nawet oddychanie. Może to stanowić poważne zagrożenie podczas snu, gdy dochodzi do obturacyjnego bezdechu sennego.

Zapalenie migdałków to częsty rodzaj infekcji szczególnie w czasie jesienno – zimowym. Jego najbardziej charakterystycznym objawem jest silny ból gardła, ponieważ w czasie zakażenia stan zapalny obejmuje nie tylko tkankę limfoidalną (migdałki), ale również śluzówkę gardła. W zależności od przyczyny zapalenie migdałków wymaga nieco innego leczenia. Nie można bagatelizować nawracających stanów zapalnych migdałków i gardła, ponieważ mogą one prowadzić do poważnych komplikacji zdrowotnych. Na szczęście nie są to częste przypadki.