Kolagen - właściwości, zastosowanie, działanie

Co to jest kolagen?

Kolagen jest głównym białkiem tkanki łącznej, która stanowi swojego rodzaju spoiwo, łączące ze sobą komórki, tkanki i narządy. Pełni również wiele innych funkcji w organizmie. Cechuje się wysoką wytrzymałością i elastycznością. Jest charakterystyczny dla organizmów zwierzęcych. Rośliny nie zawierają kolagenu w swojej strukturze. W organizmie ludzkim kolagen stanowi aż 30% wszystkich białek. Występuje aż 29 różnych typów kolagenu, które różnią się strukturą przestrzenną oraz lokalizacją w organizmie, a tym samym pełnioną funkcją. Dla przykładu dominującą formą kolagenu w skórze jest kolagen typu I (85-90%), stanowiący jej podporę oraz kolagen typu III (do 15%), odpowiedzialny za jej sprężystość. Typ III przeważa w skórze płodu i noworodków. Natomiast w chrząstkach stawowych znajduje się kolagen typu II. Jak każde białko, również kolagen posiada wysoką masę cząsteczkową, więc jego penetracja przez naskórek czy przyswajalność z przewodu pokarmowego nie jest łatwa, a niekiedy nawet nie jest możliwa. Aby mógł być suplementowany, musi zostać poddany odpowiednim modyfikacjom chemicznym.

Kolagen syntezowany jest w komórkach tkanki łącznej, a w jego skład wchodzą wyłącznie aminokwasy endogenne, czyli syntezowane w organizmie. W procesie tym biorą udział m.in. estrogeny, insulina oraz hormony tarczycy. Białko to ulega również biodegradacji w złożonych procesach enzymatycznych lub wewnątrzkomórkowo na drodze fagocytozy. W młodym organizmie kolagen podlega regularnej wymianie- ok. 3 kg na rok. Stale jest syntezowany, a jego odpowiednia ilość, dla zachowania równowagi, podlega degradacji. Trwa to do 25. roku życia. Ważnymi składnikami wpływającymi na naturalną odnowę kolagenu są również witaminy A, E i C oraz miedź. 

Kolagen- właściwości

Kolagen w organizmie w zależności od swojej struktury i miejsca występowania pełni szereg bardzo ważnych funkcji. Najważniejsze funkcje kolagenu to:

• Łączenie ze sobą komórek w większe struktury, dlatego też stanowi on element budulcowy większości organów, tj. skóry, kości, zębów, chrząstek, naczyń krwionośnych, rogówki oka,
• Stanowienie podpory dla narządów wewnętrznych,
• Ochrona narządów wewnętrznych – kolagen otacza narządy takie jak serce, nerki czy wątrobę i chroni je przed urazami,
• Zapobieganie przedostawaniu się drobnoustrojów i toksyn, wsparcie funkcji obronnych,
• Zapewnienie ciągłości procesów odnowy komórkowej,
• Utrzymanie nawilżenia (kolagen ma zdolność wiązania wody),
• Poprawa wchłaniania składników mineralnych, a nawet niektórych leków (np. interferonu),
• Udział w procesach regeneracyjnych,
• Korzystny wpływ na gęstość kości,
• Aktywacja komórek tkanki chrzęstnej i wsparcie procesów ochronnych w obrębie tych struktur.

Główne właściwości kolagenu, tj. niesamowita wytrzymałość i jednocześnie duża elastyczność, zdolność wiązania wody, a także jego szerokie występowanie w organizmie ludzkim sprawiają, że pełni on tak ważne funkcje, a jego odpowiednia ilość jest niezbędna do zachowania zdrowia i dobrego samopoczucia. 

Niedobory kolagenu- przyczyny

Wraz z upływem lat stopniowo zanika zdolność syntezowania włókien kolagenowych. Proces ten spowalnia już od 25. roku życia. Po 50- tce następuje gwałtowny spadek poziomu kolagenu, na co wpływ mają niewątpliwie zmiany w gospodarce hormonalnej, zachodzące u kobiet i mężczyzn w tym wieku. Natomiast po 60. roku życia białko to całkowicie przestaje być syntezowane w organizmie. 

Nie tylko wiek i zmiany fizjologiczne, mają wpływ na niedobory kolagenu, warto zwrócić uwagę również inne czynniki. Zalicza się tutaj m.in. uprawianie sportów ekstremalnych, nadmierną aktywność fizyczną i przeciążenia mechaniczne, które mogą sprzyjać destrukcji włókien kolagenowych. Ulegają one również przyspieszonemu niszczeniu na skutek niektórych chorób, działania promieniowania UV, narażenia na zbyt niską lub zbyt wysoką temperaturę czy niekorzystnego wpływu niektórych związków zawartych w kosmetykach.

Tak wielokierunkowe działanie kolagenu w organizmie ludzkim skutkuje tym, że w momencie niedoborów białka pojawia się szereg dolegliwości. Najczęstsze objawy związane z niedoborami kolagenu to:

• Problemy z poruszaniem się,
• Bóle stawów, kręgosłupa,
• Zła kondycja skóry (utrata jędrności i elastyczności),
• Liczne zmarszczki,
• Wypadanie włosów, ich osłabienie i łamliwość, co może prowadzić nawet do przedwczesnego łysienia,
• Osłabienie wzroku,
• Wzrost podatności kości na złamania.

Kolagen- na co pomaga?

Zastanawiając się, na co jest kolagen i kiedy wskazana jest suplementacja tym składnikiem, śmiało można odpowiedzieć - kolagen jest dla każdej osoby po 25. roku życia, a niekiedy warto rozpocząć jego stosowanie już wcześniej. Na co działa kolagen? Ogólnie rzecz ujmując, poprawia funkcjonowanie w zasadzie wszystkich struktur w jakich się znajduje. Kolagen - na co pomaga?

• Poprawia wygląd skóry i jej kondycję- zapewnia jej odpowiednie nawilżenie oraz sprężystość,
• Zmniejsza wypadanie włosów- dostarcza niezbędnych aminokwasów, które odżywiają cebulki włosów i zapewniają ich prawidłowy wzrost oraz odbudowę,
• Poprawia funkcjonowanie stawów, zmniejsza bóle stawowe,
• Zmniejsza odwapnianie kości i tym samym ich podatność na złamania,
• Wspiera mechanizmy obronne układu odpornościowego- ogranicza wnikanie i rozprzestrzenianie się drobnoustrojów chorobotwórczych, komórek nowotworowych oraz toksyn w organizmie.

Warto jednak zwrócić uwagę, że jeśli chcemy poprawić wygląd skóry i włosów najlepiej sięgać po kolagen typu I i III, a dla wsparcia funkcjonowania stawów lepszym wyborem będzie kolagen typu II.

Czy picie kolagenu jest zdrowe? Suplementy diety zawierające kolagen i jego hydrolizaty zaliczane są do nutriceutyków, czy biologicznie czynnych składników, które wywierają korzystny wpływ na organizm, są bogate w wartości odżywcze, a ich efekty działania zostały udokumentowane. Dlatego nie ma co się zastanawiać- czy kolagen jest zdrowy? Warto go suplementować dla wsparcia wyglądu i zdrowia skóry oraz układu ruchu. Uzupełnienie diety o kolagen, jeśli codzienne menu nie zaspokaja zapotrzebowania na ten składnik, niesie za sobą wiele prozdrowotnych korzyści.

Kolagen- zastosowanie

Zastosowanie kolagenu w medycynie i kosmetologii staje coraz bardziej powszechne. Naukowcy pracują nad modyfikacjami cząsteczki białka kolagenowego, aby było ona jak najlepiej biodostępne i stanowiło realne wsparcie dla zdrowia organizmu. Przykładem modyfikacji chemicznej kolagenu, zwiększającej jego bioprzyswajalność jest hydroliza. Dzięki temu procesowi białko zostaje rozłożone na mniejsze elementy i pozbawione swoich właściwości żelujących, zwiększa się również jego rozpuszczalność w wodzie.

Na co jest dobry kolagen i kiedy warto go suplementować w formie preparatów doustnych?

• Uzupełnienie leczenia chorób zwyrodnieniowych stawów i kręgosłupa- poprawia odporność na obciążenia, wzmacnia syntezę endogennego kolagenu w chrząstce stawowej, wspomaga funkcjonalność struktur stawowych i redukuje dolegliwości bólowe,
• Poprawa wyglądu skóry- staje się ona gładsza bardziej elastyczna i nawilżona,
• Wzmocnienie paznokci i zmniejszenie ich łamliwości,
• Spłycenie zmarszczek,
• Spowolnienie procesów starzenia się skóry,
• Poprawa kondycji włosów i ich wyglądu,
• Redukcja rozstępów, cellulitu,
• Leczenie wspomagające blizn.

Kolagen to również częsty składnik kosmetyków. Na co wpływa kolagen zaaplikowany na skórę? Nie ma on możliwości penetrowania przez naskórek, ze względu na dużą wielkość cząsteczki, ale świetnie działa na powierzchni. Ogranicza transepidermalną utratę wody poprzez tworzenie hydrofilowego filmu oraz działa ochronnie na komórki skóry. Kolagen stanowi również składnik wypełniaczy tkankowych, wykorzystywanych w mało inwazyjnej medycynie estetycznej. Jego śródskórna iniekcja ma na celu wyrównanie powierzchni skóry w miejscu zmarszczek lub zanikowych blizn oraz modelowanie owalu twarzy czy ust. Możliwość takiego zastosowania kolagenu umożliwia jego biozgodność i brak działania toksycznego.

Kolagen w czym jest? - dieta bogata w kolagen

Kolagen to białko typowo zwierzęce, wiec jego źródłem w diecie również będą produkty pochodzenia zwierzęcego. Co ma dużo kolagenu? Wiodącymi produktami spożywczymi bogatymi w kolagen są: pieczony węgorz, ścięgno wołowe, chrzęstny mostek drobiowy, flaki wieprzowe, żołądki drobiowe, udka i skrzydełka drobiowe, kałamarnica, wieprzowina, krewetki, małże, makrele, łosoś, wątróbka drobiowa. Wiedząc już, w czym jest dużo kolagenu, wiemy również, że są to produkty, które nie pojawiają się za często w menu. Zwykle codzienna dieta nie dostarcza odpowiedniej ilości tego białka. Pojawia się więc potrzeba, aby uzupełnić jego niedobory w organizmie bądź zaspokoić zwiększone zapotrzebowanie.

W zależności od źródła kolagen można podzielić go na:

• Rybi- posiada najwięcej kolagenu typu I, który wpływa na strukturę skóry i kości,
• Wieprzowy- bogaty w kolagen typu I i III, wpływające na strukturę skóry,
• Wołowy- bogaty w kolagen typu I, ale zawiera również II i III,
• Drobiowy- zawiera głównie w kolagen typu II, oddziałujący na regenerację i funkcjonowanie stawów.

Spożywając produkty bogate w białko kolagenowe można zastanawiać się, czy kolagen pomaga? Oczywiście, wykazano nawet, że jeśli podaż składnika w diecie jest prawidłowa, wówczas jego dodatkowa suplementacja nie oddziałuje na stan zdrowia i nie przynosi żadnych efektów.

Lista przyczyn nadmiaru kolagenu w organizmie

Przyjmowanie kolagenu stało się w ostatnim czasie bardzo modne. Jego uzupełnienie w diecie to panaceum na piękny wygląd i zdrowe stawy. Jego nierozważne stosowanie i nadużywanie to jedna z przyczyn nadmiaru kolagenu. Chociaż zwykle zbyt duża ilość białka w organizmie wynika z zaburzeń autoimmunologicznych lub chorób genetycznych. 

Nadmierne gromadzenie się kolagenu w tkankach  to objaw twardziny układowej- sklerodermii. W przebiegu zaburzenia pojawiają się m.in. miejscowe stwardnienia i zgrubienia skóry, czy też mrowienie lub drętwienie palców u rąk i nóg, bóle stawów (często błędnie diagnozowane jako reumatoidalne zapalenie stawów) i uczucie za ciasnej skóry. Nadmiar kolagenu, jak również innych białek może wpływać niekorzystnie na funkcjonowanie nerek. Objawem nadmiaru kolagenu mogą być również kamienie nerkowe.

Nadmierna suplementacja kolagenem prowadzi zwykle do pojawienia się dolegliwości ze strony przewodu pokarmowego, tj. nudności, wymiotów, zaparć, biegunki, bólu brzucha, zgagi czy też bólu głowy, kołatanie serca i osłabienia. Przyjmowanie nadmiernej ilości kolagenu w tabletkach, saszetkach lub w formie szotów może prowadzić do przedawkowania witamin lub minerałów, które stanowią często uzupełnienie składu danego preparatu. Dlatego podczas suplementacji zawsze należy dostosować się do zaleceń producenta.  

Jaki kolagen do picia?

Decydując się na suplementację kolagenem, warto podejść świadomie do wyboru konkretnego preparatu. Chodzi nie tylko o wybór formy przyjmowania kolagenu, tzn. czy ma być on w kapsułkach, saszetkach czy w płynie, ale również o cel suplementacji. Kolagen na wzmocnienie kości i stawów czy kolagen dla pięknej i zdrowej skóry, może okazać się, że będą to 2 różne produkty. 

Jaki kolagen do picia wybrać? Przede wszystkim na opakowaniu preparatu należy szukać następujących informacji:

• Źródła pozyskiwania surowca (kolagen rybi, wieprzowy, wołowy).
• Informacji czy kolagen zawarty w preparacie jest zhydrolizowany, taka forma zapewnia najlepszą biodostępność składnika.
• Jaka ilość hydrolizatu kolagenu zawarta jest w pojedynczej dawce preparatu. Ile kolagenu dziennie należy przyjmować? Zaleca się od 5 do 10 g preparatu kolagenowego dziennie. Taka zawartość spotykana jest w przypadku kolagenu w proszku lub gotowego roztworu do picia, kapsułki zawierają zwykle mniejszą ilość składnika w pojedynczej dawce.
• Kiedy zażywać kolagen i jak właściwie go stosować? Zwykle kolagen należy pić między posiłkami i nie należy łączyć go z jedzeniem czy lekami. Preparaty kolagenowe mogą wpływać na przyswajalność innych składników.
• Jaki typ kolagenu znajduje się w preparacie.
• O jakie inne składniki można uzupełnić dietę, stosując dany preparat. Niekiedy są to witaminy i minerały wspierające wygląd skóry, włosów i paznokci, a w przypadku preparatów na stawy- chondroityna, kwas hialuronowy czy glukozamina. 

Wiele osób rozpoczynając suplementację zastanawia się, po jakim czasie działa kolagen? Efekt jego stosowania widoczny jest zwykle po kilku tygodniach. Po 8-12 tygodniach suplementacji zaleca się przerwę, ale nic nie stoi na przeszkodzie do powrotu do regularnej suplementacji. 

W ostatnim czasie szczególnie popularny stał się kolagen rybi w proszku do sporządzania roztworu. Co daje kolagen rybi? Przede wszystkim jest on bogaty w kolagen typu I, który występuje najliczniej w skórze, ale też w kościach, ścięgnach czy więzadłach. Jeśli chcemy wzmacniać właśnie te tkanki, będzie to dobry wybór. Ten rodzaj surowca charakteryzuje się również innymi zaletami, które wpływają na jego szerokie wykorzystanie w farmacji. Kolagen rybi- właściwości: posiada on nieco niższą masę cząsteczkową niż kolagen wołowi, co skutkuje efektywniejszym procesem hydrolizy. Jest zatem nieco lepiej przyswajalny w przewodzie pokarmowym.

Kolagen - zalety jego stosowania to cała długa lista korzyści dla urody i zdrowia. Warto jednak rozważnie podchodzić do suplementacji składnika, wybierając preparat kolagenowy najwyższej jakości o określonej zawartości i profilu działania. Kolagen to białko zwierzęce, które znaleźć można również w pożywieniu. W czym znajduje się kolagen? Są to m.in. ryby, podroby drobiowe, wieprzowe czy ścięgna wołowe. Produkty tego typu nie goszczą zbyt często w codziennym menu, stąd też pojawia się potrzeba uzupełnienia kolagenu w diecie. Na niedobory kolagenu narażone są osoby po 50-tym roku życia oraz wykonujące aktywności, narażające stawy na przeciążenia.