Witaminy z grupy B – właściwości. W jakich produktach występują?

Dominika Pagacz - Tokarek
Dominika Pagacz - Tokarek

magister farmacji

Witaminy z grupy B to różnorodna grupa związków, która jest niezbędna do prawidłowego funkcjonowania organizmu. Jakie są witaminy z grupy B? Na co się je przyjmuje? Z artykułu dowiesz się też, u których osób warto rozważyć suplementację i czy należy zaprzestać stosowania witamin z grupy B w okresie antybiotykoterapii.

Witaminy z grupy B – właściwości. W jakich produktach występują?
źródło: Pixabay
Spis treści

Witaminy z grupy B – czym są?

Witaminy z grupy B to grupa 8 witamin rozpuszczalnych w wodzie. Większość z nich nie jest magazynowana w organizmie w znaczących ilościach, przez co trzeba stale przyjmować je z pożywieniem. Związki te pełnią liczne funkcje w organizmie. Głównie kojarzone są z wpływem na funkcjonowanie układu nerwowego. O roli poszczególnych witamin na stan zdrowia będzie mowa w dalszej części artykułu.

 

Antybiotyki a witaminy z grupy B – można spotkać się ze stwierdzeniem, że podczas antybiotykoterapii należy zaprzestać przyjmowania preparatów zawierających witaminy z grupy B, jeśli były one stosowane przed wprowadzeniem do leczenia antybiotyku. Trudno jednak znaleźć jakiekolwiek naukowe potwierdzenie takie postępowania. Co więcej, w pewnych przypadkach, wykazano pozytywny efekt suplementacji witamin z grupy B przy antybiotykoterapii. Związki te w połączeniu z wybranymi antybiotykami mogą zwiększać ich efektywność. Zależność ta jest ciągle badana. Uważa się, że korzystny efekt takiego połączenia może być wykorzystany w zwalczaniu bakterii opornych na działanie antybiotyku.

 

 

Witaminy z grupy B – właściwości

Witaminy z grupy B to składniki odżywcze, niezbędne do prawidłowego funkcjonowania organizmu. Różnią się między sobą budową, funkcjami, czy chociażby źródłami w pożywieniu i zapotrzebowaniem na nie organizmu. Przedstawiamy najważniejsze informacje o witaminach z grupy B.

 

Witamina B1

Witamina B1, określana też jako tiamina, bierze udział w procesach przemiany węglowodanów, a także aminokwasów i tłuszczów. Uczestniczy w przewodzeniu impulsów nerwowych. Witamina B1 reguluje też proces wytwarzania insuliny w trzustce. Mamy ograniczoną zdolność do magazynowania tiaminy, dlatego związek ten powinien być stale dostarczany z pożywieniem.

 

Witamina B2

Witamina B2, czyli ryboflawina, uczestniczy w procesach utleniania i redukcji. Ma też swój udział w metabolizmie węglowodanów, białek i tłuszczów. Jest potrzebna do prawidłowego widzenia o zmierzchu. Wpływa na stan skóry. Przy niedoborze ryboflawiny może pojawiać się tendencja do zapalenia kącików skóry, zapalenia języka, a także zaczerwienienia spojówek.

 

Witamina B3

Niacyna (witamina B3) określana jest też mianem witaminy PP. Ona również bierze udział w licznych reakcjach zachodzących w organizmie, m.in. w procesie oddychania komórkowego, procesach naprawy DNA, a także w regulowaniu poziomu wapnia. Z niedoborem witaminy B3 związana jest pelagra. Choroba ta w obecnych czasach występuje jednak rzadko, głównie w uboższych rejonach świata. Niedobór niacyny może prowadzić do pojawiania się zmian skórnych, nastrojów depresyjnych oraz dolegliwości żołądkowo-jelitowych.

 

Witamina B5

Witamina B5 to inaczej kwas pantotenowy. Bierze udział w syntezie cholesterolu, witamin A i D, a także hormonów sterydowych. Uczestniczy w procesie wzrostu organizmu oraz we wzroście włosów i paznokci. Wpływa też na funkcjonowanie skóry. Przy niedoborze kwasu pantotenowego można zaobserwować zaburzenia wzrostu, zahamowanie wzrostu włosów i trudności z gojeniem się ran.

 

Witamina B6

Witamina B6 występuje pod postacią różnych związków, z którym najbardziej znana jest pirydoksyna. Jest to kolejna witamina z grupy B, która bierze udział w procesach przemian aminokwasów, węglowodanów i lipidów. Ma też swój udział w wytwarzaniu czerwonych krwinek. Jest potrzebna do syntezy neuroprzekaźników w ośrodkowym układzie nerwowym. Przy niedoborze witaminy B6 oprócz objawów ze strony układu nerwowego mogą rozwinąć się też stany zapalne skóry.

 

Witamina B7

Kolejna z witamin z grupy B – witamina B7 – zdecydowanie bardziej znana jest jako biotyna. Związek ten uczestniczy w przemianach energetycznych, w reakcjach z udziałem glukozy, a także w procesie wzrostu i rozwoju organizmu. Co istotne, mimo powszechnego stosowania biotyny, ryzyko jej niedoboru u osób zdrowych jest niewielkie. Biotyna choć w małych ilościach, występuje w wielu produktach spożywczych. Dodatkowo, częściowo jest też produkowana przez bakterie tworzące mikrobiotę jelit. Przy niedoborze biotyny mogą wystąpić takie objawy jak: zwiększona łamliwość paznokci, wypadanie włosów, brak apetytu, nudności, zapalenie spojówek i wzrost stężenia cholesterolu.

 

Witamina B9

Witamina B9 to inaczej foliany, z których najbardziej znany jest kwas foliowy. Witamina B9 ma udział w metabolizmie kwasów tłuszczowych, w procesie wytwarzania DNA, a także w syntezie elementów krwi. Suplementacja kwasu foliowego jest obecnie zalecana wszystkim kobietom w wieku rozrodczym, ze względu na fakt, że zapotrzebowanie organizmu kobiety na foliany w okresie ciąży wzrasta i trudno jest je pokryć jedynie dietą. Niedobór folianów w ciąży zwiększa ryzyko wady cewy nerwowej płodu.

 

Witamina B12

Omawiając witaminy z grupy B nie sposób pominąć witaminy B12, czyli kobalaminy. Ona również bierze udział w wielu procesach metabolicznych i syntezie kwasów nukleinowych. Co istotne, jest to witamina z grupy B, która ulega magazynowaniu w organizmie (głównie w wątrobie). Objawy niedoboru kobalaminy, u osoby która nie wykluczała z diety produktów bogatych w ten związek, mogą pojawić się dopiero po upływie ok. 2 lat od zaprzestania spożywania tych pokarmów.

 

 

Witaminy z grupy B

     

     

    Witaminy z grupy B – gdzie występują?

    Co zawiera witaminy z grupy B? W jakich produktach spożywczych można je znaleźć? Witamina B1 występuje głównie w mięsie wieprzowym, przetworach mięsnych, a także produktach pełnoziarnistych. W mleku i produktach mlecznych można natomiast znaleźć większe ilości witaminy B2. Ryboflawina jest też wykorzystywana jako barwnik, ze względu na charakterystyczne żółte zabarwienie. Mięso (w tym również ryby) i przetwory mięsne oraz orzechy ziemne są dobrym źródłem witaminy B3. W produktach pełnoziarnistych i nasionach roślin strączkowych znajdują się też większe ilości witamin B5 i B6.

     

    Biotyna, jak zostało już wspomniane, jest jedną z witamin z grupy B, która powszechnie występuje w wielu produktach spożywczych. Jest obecna w produktach mięsnych, mlecznych, a także w niektórych warzywach. Dobrym źródłem folianów są ciemnozielone warzywa liściaste, takie jak szpinak, brokuł, brukselka, jarmuż i natka pietruszki. W witaminę B12 bogate są natomiast produkty pochodzenia zwierzęcego.

     

     

    Witaminy z grupy B – kiedy warto je suplementować?

    Witaminy z grupy B na co pomagają i kiedy warto je suplementować? Odżywiając się w sposób zdrowy i zbilansowany raczej nie powinniśmy mieć niedoboru witamin z grupy B. U większości osób, których dieta jest choć umiarkowanie zróżnicowana, nie ma więc konieczności suplementowania tych związków. Wyjątkiem jest jednak kwas foliowy, który zgodnie z aktualnymi rekomendacjami specjalistów, powinien być przyjmowany przez wszystkie kobiety w wieku rozrodczym. O innych składnikach odżywczych, które warto przyjmować w ciąży pisaliśmy w artykule: Witaminy dla kobiet w ciąży – co należy suplementować w trakcie ciąży?

     

    Suplementację witamin z grupy B na pewno warto rozważyć w przypadku osób niedożywionych, zmagających się z chorobami zaburzającymi proces wchłaniania i trawienia, a także pacjentów nadużywających alkoholu. Te grupy są bowiem bardziej narażone na pojawienie się niedoborów witamin z grupy B. Częściej występują one również u osób starszych. Pacjenci długotrwale przyjmujący metforminę (lek powszechnie stosowany w terapii cukrzycy) znajdują się w grupie ryzyka rozwoju niedoboru witaminy B12, a w mniejszym stopniu również B6. Na niedobór biotyny natomiast w większym stopniu narażone są osoby spożywające duże ilości surowych jaj. Obecny jest w nich bowiem enzym, który utrudnia wchłanianie biotyny z przewodu pokarmowego.

     

    Jak długo można brać witaminy z grupy B? Czy witaminy z grupy B można przedawkować? Jeśli zachodzi potrzeba można długotrwale suplementować witaminy z grupy B. Generalnie przyjmowanie tych związków jest dość bezpieczne, ponieważ ich nadmiar usuwany jest z moczem. Aby taka suplementacja rzeczywiście była bezpieczna, konieczne jest stosowanie tych witamin z grupy B, których brakuje lub może brakować w organizmie oraz zażywanie ich w odpowiednich dawkach. Jeśli nie ma potrzeby stosowania tych związków, długotrwała ich suplementacja lub przyjmowanie ich w dawkach znacznie przekraczających zapotrzebowanie organizmu, może prowadzić do wystąpienia nieprzyjemnych dolegliwości lub stwarzać zagrożenie dla zdrowia pacjenta.

     

    Witaminy z grupy B dostępne są zarówno w postaci leków, jak i suplementów diety. Przykładowe leki z tymi związkami to: Vitaminum B compositum, Benfogamma i Neurobion Advance. Suplementy zawierające witaminy z grupy B to natomiast m.in. Naturell Witamina B Active, Novativ Witamina B complex oraz Doppelherz aktiv B-Complex.

     

     

    Witaminy z grupy B biorą udział w licznych przemianach zachodzących w organizmie. Zdrowa, zróżnicowana dieta w większości przypadków wystarczy, aby zaspokoić zapotrzebowanie na te związki. Czasami jednak konieczna jest ich suplementacja. Powinna być ona jednak dostosowana indywidualnie do stanu zdrowia i potrzeb konkretnego pacjenta. Choć można przyjąć, że stosowanie witamin z grupy B jest stosunkowo bezpieczne, to jednak długotrwała, niepotrzebna suplementacja wysokich dawek tych substancji może nieść groźne dla zdrowia konsekwencje. Zarówno bowiem niedobór, jak i nadmiar witamin nie pozostaje bez wpływu na organizm.

    Bibliografia

    1.       Shahzad S, Ashraf MA, Sajid M, Shahzad A, Rafique A, Mahmood MS. Evaluation of synergistic antimicrobial effect of vitamins (A, B1, B2, B6, B12, C, D, E and K) with antibiotics against resistant bacterial strains. J Glob Antimicrob Resist. 2018 Jun;13:231-236. doi: 10.1016/j.jgar.2018.01.005.

    2.       Hanna M, Jaqua E, Nguyen V, Clay J. B Vitamins: Functions and Uses in Medicine. Perm J. 2022 Jun 29;26(2):89-97. doi: 10.7812/TPP/21.204.

    3.       Abendrot M., Merks P., Kalinowska-Lis U. opieka farmaceutyczna – witaminy i minerały, informacje niezbędne farmaceucie w prawidłowej opiece nad pacjentem. Farm Pol 2019, 75 (9): 510-518.

    4.       Jarosz M., Rychlik E., Stoś K., Charzewska J., Normy żywienia dla populacji Polski i ich zastosowanie, 2020.

    Chociaż niniejszy serwis może zawierać informacje dotyczące kwestii medycznych, prawnych czy biznesowych informacje te nie mogą stanowić ani zastępować porady specjalisty. ADPHARMA SP. Z O.O. nie ponosi odpowiedzialności za jakiekolwiek konsekwencje związane bezpośrednio lub pośrednio z jakimikolwiek działaniami lub zaniechaniami podejmowanymi przez użytkownika w oparciu o informacje lub materiały zawarte w niniejszym serwisie. Chociaż ADPHARMA SP. Z O.O. podejmuje wszelkie uzasadnione środki, aby informacje na tej platformie były dokładne, kompletne i aktualne, nie ponosi odpowiedzialności za jakiekolwiek szkody lub straty związane z niedokładnością, niekompletnością, nierzetelnością lub brakiem aktualności informacji. Niniejszy serwis zawiera również publikacje naukowe, opinie ekspertów oraz wytyczne organizacji branżowych i naukowych. Wszelkie takie informacje stanowią wyłącznie opinie osób lub podmiotów, które je wyraziły i nie należy ich interpretować jako poglądów lub zobowiązań ADPHARMA SP. Z O.O.

    Tagi:
    Kategorie:

    Zobacz więcej artykułów

    • Witamina B1. Kiedy jesteśmy narażeni na jej niedobór?
      witamina b1
      Witamina B1. Kiedy jesteśmy narażeni na jej niedobór?

      Witamina B1 to pierwsza odkryta witamina z grupy B. Ciężki niedobór tego związku może skutkować nieodwracalnymi zmianami w układzie nerwowym, znacząco zaburzającymi komfort życia pacjenta. Kto jest najbardziej narażony na niedobór witaminy B1? Na co działa tiamina i do czego jest potrzebna?

    • Witamina C 1000 w ciąży i podczas karmienia - bezpieczeństwo stosowania
      witaminy dla kobiet
      Witamina C 1000 w ciąży i podczas karmienia - bezpieczeństwo stosowania

      Witamina C podczas karmienia piersią i w okresie ciąży przyjmowana jest czasami w wysokiej dawce - 1000 mg. Czy ma to uzasadnienie medyczne? Jaka dawka witaminy C potrzebna jest kobiecie w ciąży, a jaka kobiecie karmiącej piersią?

    • Witamina D w ciąży i w okresie karmienia piersią
      witamina D
      Witamina D w ciąży i w okresie karmienia piersią

      Witamina D w ciąży zapewnia prawidłowy rozwój dziecka i pozwala utrzymać zdrowie przyszłej mamy. Czym grozi niedobór witaminy D w ciąży? Jaki preparat z tym związkiem warto stosować? Czy można brać witaminę D podczas karmienia piersią?

    • Witamina D3 dla dzieci - ważny składnik w diecie już na etapie życia płodowego
      witamina D
      Witamina D3 dla dzieci - ważny składnik w diecie już na etapie życia płodowego

       

      Witamina D dla dzieci jest niezbędna do ich prawidłowego wzrostu i rozwoju. W trosce o zdrowie malucha warto ją przyjmować już od samego początku ciąży. Jak wybrać witaminę D dla noworodka, a jak dla starszego dziecka? Czym grozi niedobór tego związku w organizmie dziecka?

    • Witamina C
      witamina C
      Witamina C - właściwości, działanie i zastosowanie

      O witaminie C krąży tak wiele przekonań, że trudno byłoby rozstrzygnąć je wszystkie w jednym artykule. Postaramy się jednak przedstawić fakty na temat tego, czy witamina C wpływa na przeziębienie, czy wlewy z witaminy C na raka mogą być jedną z opcji leczenia nowotworów, a także jakie dodatkowe właściwości posiada kwas L-askorbinowy.