Grypa - przyczyny, objawy i leczenie

Grypa – co to jest? Rodzaje grypy

Grypa jest to ostra choroba zakaźna układu oddechowego wywołana przez wirusy RNA. Za infekcje w populacji ludzkiej odpowiadają: wirus grypy typu A, B lub C. Charakteryzują się one dużą zmiennością genotypu, w związku z czym każdy z nich posiada wiele podtypów. Dodatkowo ze względu na częste mutacje zachodzące w materiale genetycznym patogenów tak trudno jest znaleźć skuteczny lek na grypę czy w pełni chroniącą przed zachorowaniem szczepionkę. Co więcej możliwe są powtórne zakażenia, ponieważ układ immunologiczny wytwarza przeciwciała wobec konkretnego podtypu wirusa grypy, a w przypadku zainfekowania przez inny pojawią się objawy choroby. Dlatego też tak często, bo nawet co roku, wybuchają epidemie grypy. Obserwuje się również średnio co kilkanaście lak wybuch pandemii grypy. Jedna z największych trwająca w latach 1918-1919 pochłonęła nawet do 100 milionów istnień.

Jako podaje WHO, co roku na świecie choruje na pełnoobjawową grypę średnio aż 20–30% dzieci i 5–10% osób dorosłych. Ze względu na potrzebę kontrolowania zachorowań na grypę i powikłań po niej już w latach 50. ubiegłego wieku WHO zaproponowało stworzenie Międzynarodowego Programu Nadzoru nad Grypą. Polska dołączyła do niego w roku 1957. Od tego czasu każdy potwierdzony przypadek grypy jest zgłaszany przez lekarza do odpowiedniej jednostki prowadzącej rejestr. Obecnie jest to Powiatowy Inspektorat Sanitarny.

Skoro wiadomo już co to jest grypa i jakie są przyczyny grypy, warto zastanowić się czym się różni grypa A od B i od C? Infekcja wywołana przez dany podtyp wirusa ma nieco inny przebieg głównie jeśli chodzi o stopień nasilenia objawów. Grypa typu A jest najcięższą postacią choroby, w przypadku grypy B jej przebieg będzie łagodniejszy, a najłagodniejsze objawy infekcji da typ wirusa C.

Chcesz wiedzieć więcej o podtypach grypy? Przeczytaj artykuły: Grypa typu A – wirusy, objawy, leczenie oraz grypa typu B – wirusy, objawy, leczenie.

Grypa wirus czy bakteria? Choroba wywołana jest przez wirus grypy. Najbardziej groźne dla ludzi są typ A i B patogenu. Wykazują one najwyższą zakaźność i zmienność genotypową.

Objawy grypy i czas ich trwania

Pierwsze objawy grypy pojawiają się nagle. Choroba rozwijają się bardzo gwałtownie średnio od 1 do 3 dni od zainfekowania. Wirus grypy atakuje nabłonek układu oddechowego, mocno go uszkadzając i przenika do krwi. Stąd też oprócz symptomów związanych z dysfunkcją dróg oddechowych, pojawiają się również dolegliwości ogólnoustrojowe.

Jakie są objawy grypy?

• wysoka gorączka,
• bóle mięśni,
• ból głowy,
• osłabienie,
• pogorszenie samopoczucia,
• suchy kaszel,
• nudności, brak apetytu,
• nadmierna senność i apatia – głównie u dzieci,
• rzadko katar i ból gardła.

Ile trwa gorączka przy grypie u dorosłych? Zwykle największe nasilenie objawów utrzymuje się do 4 dni. Po tym czasie dolegliwości bólowe oraz gorączka ustępują. Natomiast jak długo utrzymuje się gorączka przy grypie u dzieci? Ze względu na to, że dzieci gorączkują silniej niż dorośli. Wysoka temperatura u maluchów trwa zwykle 3-5 dni, ale w niektórych przypadkach ustępuje dopiero po 10 dniach. Taka wysoka temperatura nie tylko mocno osłabia, ale u dzieci poniżej 2 roku życia może wywołać drgawki. Dzieci z grypą to szczególna grupa pacjentów, która powinna zostać objęta szybką diagnostyką, leczeniem i monitoringiem ewentualnych powikłań.

Zatem ile trwa grypa? Średnio około tygodnia, ale tak naprawdę czas trwania choroby zależy od wielu czynników, m.in. kondycji układu odpornościowego, stopnia nasilenia objawów oraz pojawienia się powikłań. Niektóre objawy pogrypowe, jak np. suchy kaszel czy osłabienie mogą utrzymywać się jeszcze 2 tygodnie po chorobie.

Diagnozę grypy stawia się zwykle na podstawie objawów. Nie mnie jednak ze względu na rozpowszechnienie się wielu wariantów wirusa SarsCoV-2, dającego podobne symptomy do grypy, po pandemii COVID – 19 popularną metodą diagnostyczną infekcji wirusowych stały się wymazowe testy różnicujące. Ze względu na ich prostotę nadają się one do wykonania w warunkach domowych, chociaż może je zrobić również lekarz w gabinecie. Pozwalają one określić czy mamy do czynienia z grypą, covidem czy zakażeniem wirusem RSV, co stanowi główny problem u dzieci. Jest to bardzo ważne, ponieważ potwierdzając grypę u dziecka bądź dorosłego rekomenduje się oprócz leczenia objawowego również jak najszybsze wdrożenie farmaceutyków przeciwgrypowych.

Czy grypa jest zaraźliwa?

Grypa to choroba zakaźna o wysokiej zaraźliwości. Oznacza to, że jeden chory może zainfekować 4 kolejne osoby. Transmisja patogenu odbywa się głównie drogą kropelkową, tj. podczas kaszlu i kichania, poprzez dotykanie powierzchni na których znajduje się patogen, a nawet drogą powietrzną przebywając w pomieszczeniu gdzie stężenie wirusa jest wysokie. Dlatego też osoby o obniżonej odporności powinny w sezonie wysokiej infekcyjności zakładać maseczki przebywając w zatłoczonych pomieszczeniach zamkniętych.

Ważnym pytaniem jest również- jak długo można zarazić się grypą od osoby chorej? Otóż:

• osoba dorosła jest źródłem zakażenia już na 2 dni przed wystąpieniem pierwszych objawów grypy i nawet do tygodnia od ich wystąpienia,
• dzieci zarażają grypą nawet 6 dni przed pojawieniem się objawów choroby i powyżej 10 dni od ich wystąpienia,
• osoby z upośledzoną odpornością są źródłem zakażenia przez kilka tygodni, a nawet miesięcy.

Zatem jak nie zarazić się grypą od domowników i osób z najbliższego otoczenia? Należy zadbać o wszelkie środki ostrożności i higieny, pamiętając o regularnym myciu rąk i nie korzystaniu z tych samym sztućców i kubków. Podczas choroby pacjent powinien przebywać w osobnym pomieszczeniu, a w czasie kontaktu z najbliższymi warto zachować dystans, a nawet założyć maseczkę ochronną. Są to niewątpliwe bardzo trudne zasady do przestrzegania w warunkach domowych, szczególnie w obecności dzieci. Dlatego też przede wszystkim należy kłaść nacisk na wsparcie odporności wszystkich domowników. Chodzi tutaj zarówno o prowadzenie higienicznego trybu życia czyli zdrowe odżywianie, codzienną aktywność na świeżym powietrzu oraz dostosowany do potrzeb spokojny sen, jak i ewentualne sięganie po preparaty na odporność wspierające funkcjonowanie układu immunologicznego.

Grypa leczenie

U większości osób grypa ma charakter samoograniczający się, podobnie jak wiele innych chorób wirusowych atakujących drogi oddechowe i przebiega w sposób niepowikłany. Wtedy podstawą leczenia jest łagodzenie objawów grypy. Zwykle stosuje się dostępne w saszetkach lub tabletkach leki na przeziębienie i grypę. Składniki w nich zawarte pomagają zwalczyć ból i gorączkę (paracetamol) oraz stan zapalny (ibuprofen, kwas acetylosalicylowy), a także katar (pseudoefedryna, fenylefryna, feniramina). W większości jednak tego typu wieloskładnikowe preparaty nie nadają się do zastosowania u dzieci. W ich przypadku stosuje się leki na gorączkę z ibuprofenem w formie zawiesiny, które to ze względu na wysoką i szybko narastającą temperaturę podaje się naprzemiennie z paracetamolem również w płynnej postaci. W przypadku wystąpienia wymiotów i nudności leki obniżające temperaturę można aplikować dziecku w formie czopków.

Dość charakterystycznym objawem grypy jest męczący kaszel, który zwykle utrzymuje się najdłużej ze wszystkich objawów, a dodatkowo zmienia się jego charakter. Lek na kaszel powinien być dostosowany do jego rodzaju. Jakie leki na kaszel podczas grypy warto stosować?

• Leki przeciwkaszlowe mające za zadanie hamować odruch kaszlowy, m.in. butamirat do stosowania od 2. miesiąca życia lub levodropropizyna od 2. roku życia, ewentualnie dextrometorfan dla starszych dzieci lub kodeina dla dorosłych. Są to ważne środki szczególnie w początkowej fazie infekcji, kiedy bezproduktywny kaszel utrudnia normalne funkcjonowania i zakłóca spokojny sen.

• Preparaty łagodzące kaszel powlekające śluzówkę dróg oddechowych. W tym celu sprawdzą się zarówno syropy powlekające na bazie prawoślazu lub porostu islandzkiego, jak również ziołowe tabletki do ssania na gardło. Nieoceniona jako środek nawilżający drogi oddechowe jest inhalacja na kaszel z wykorzystaniem nebulizatora i soli fizjologicznej oraz dodatków, m.in. ektoiny i kwasu hialuronowego. Ich stosowanie jest ważne zarówno w trakcie, jak i po zakończeniu infekcji, gdy ze względu na uszkodzony nabłonek kaszel utrzymuje się bardzo długo.

• Leki wykrztuśne rozrzedzające zalegającą w drogach oddechowych wydzielinę i ułatwiające jej ewakuację. Stosowane dopiero po kilku dniach, kiedy kaszel suchy zaczyna zmieniać się na mokry. Najpopularniejsze substancje o takim działaniu to ambroksol i acetylocysteina.

W przypadku wystąpienia wycieku z nosa można zastosować lek na katar w formie spray’u, a przy bólu i obrzęku gardła, utrudniającego przełykanie sprawdzą się przeciwbólowe tabletki do ssania lub aerozole dla młodszych pacjentów.

Leczenie objawowe prowadzi się w zasadzie nie tak długo jak długo trwa grypa, ale tyle ile utrzymują się symptomy choroby. Znaczy jeśli gorączka i ból mięśni ustąpią należy zrezygnować ze środków przeciwgorączkowych i przeciwbólowych. Zwykle leczenie przeciwzapalne z zastosowaniem naproksenu lub ibuprofenu prowadzi się przez pierwsze 3 dni trwania choroby. Natomiast środki na kaszel zwykle muszą być stosowane nawet przez kilkanaście dni po zakończeniu infekcji. Uszkodzony nabłonek dróg oddechowych wymaga dłuższej regeneracji.

Należy pamiętać, że miejscowo działające leki na katar obkurczające śluzówkę nie powinny być stosowane dłużej nić 5-7 dni, ze względu na ryzyko wystąpienia skutków ubocznych związanych z uszkodzeniem nabłonka.

W przypadku potwierdzonej grypy (np. pozytywnym wynikiem testu wymazowego lub gdy w środowisku panuje epidemia grypy), a także osób z grupy ryzyka, czyli pacjentów obciążonych chorobowo oraz gdy objawy grypy są mocno nasilone i brak jest jakiejkolwiek poprawy do 72 godzin od początku infekcji u pacjentów wdrażane jest leczenie przyczynowe. Jakie leki na grypę działają bezpośrednio na wirusa, będącego źródłem choroby? Zarejestrowanym w Polsce lekiem przeciwwirusowym aktywnym wobec wirusa grypy typu A i B jest oseltamiwir. Jest to inhibitor neuraminidazy, czyli enzymu niezbędnego do opuszczenia komórki gospodarza przez zreplikowane aktywne komórki wirusa. Dzięki takiemu mechanizmowi skutecznie zablokowane zostaje rozprzestrzenianie się komórek patogenu po organizmie, a tym samym szybko dochodzi do ograniczenia objawów grypy. Dla najwyższej skuteczności leczenie oseltamiwirem należy podjąć do 2 dni od pojawienia się pierwszych objawów grypy, czyli w czasie gdy replikacja wirusa w organizmie jest najbardziej intensywna.

Jak leczyć grypę domowymi sposobami?

W czasie trwania grypy bardzo ważne jest nawodnienie pacjenta. Regularne picie pozwoli nie tylko nawilżyć drogi oddechowe, ale jest również ważne dla przebiegu gorączki. Istotne są również odpoczynek i pozostanie w domu. W zasadzie izolacja powinna trwać nie tylko tak jak długo gorączka przy grypie, ale nawet o kilka dni więcej. Osłabienie towarzyszące infekcji często zmusza chorego do pozostania w łóżku, ale w kontekście zmniejszenia ryzyka powikłań jest to właściwe postępowanie.

Co brać na grypę pozostając w łóżku i czy można wyleczyć grypę domowymi sposobami? Gdy choroba nie ma ciężkiego przebiegu to szczególnie w pierwszych dniach jej trwania można sięgać po farmaceutyki łagodzące objawy grypy dostępne w każdej domowej apteczce. Mowa tutaj o wspomnianych wcześniej lekach przeciwbólowych, przeciwgorączkowych i łagodzących katar czy kaszel.

Warto zadbać również o nawilżenie dróg oddechowych poprzez wykorzystanie inhalacji parowej z użyciem np. ziołowych naparów, olejków eterycznych lub nebulizatora, a także o zapewnienie odpowiedniej wilgotności w pomieszczeniu gdzie przebywa chory. W czasie trwania infekcji warto wspierać układ odpornościowy.  Co najlepsze na grypę można zastosować pozostając w domu? Wszelkie napoje bogate w witaminę C i składniki przeciwwirusowe mogą być wykorzystane podczas choroby. Chodzi tutaj m.in. o naturalne soki z malin czy czarnego bzu, przestudzoną herbatę z cytryną, miodem i imbirem oraz różnego rodzaju ziołowe napary. Warto pamiętać, że gdy pacjent podczas grypy nie ma apetytu to nie należy na siłę zmuszać go do jedzenia. Ważne jest jego nawodnienie, a ewentualne dania powinny być mało obfite i lekkostrawne, aby dodatkowo nie pogarszać samopoczucia pacjenta. Na ból gardła podczas  grypy pomogą ziołowe płukanki z szałwii lub rumianku, a także roztwór wodny soli kuchennej.

Osłabienie i inne powikłania po grypie

Sama choroba to jedno, ale poważne zagrożenie dla zdrowia, a nawet życia niosą za sobą powikłania pogrypowe. Nieleczona grypa bądź też niedoleczona znacznie zwiększa ryzyko ich powstania nawet u osób niecierpiących na schorzenia przewlekłe. Najczęstsze powikłania po grypie to:

• zapalenie płuc – wirusowe lub wtórne bakteryjne (głównie wywołane przez pneumoniae, S. aureus, H. influenzae),
• zapalenie oskrzeli,
• zapalenie uch środkowego,
• podgłośniowe zapalenie krtani,
• zapalenie tchawicy,
• uszkodzenia tkanki mięśniowej i stany zapalne mięśni,
• zapalenie nerek,
• zapalenie mięśnia sercowego i osierdzia,
• zapalenie opon mózgowo – rdzeniowych i pojawienie się uszkodzeń w OUN.

Kobiety w ciąży to grupa, która szczególnie powinna uważać na zakażenie wirusem grypy. W ich przypadku rekomenduje się szczepienie ochronne mające zapobiegać powikłaniom do których zalicza się m.in. uszkodzenie płodu, przedwczesny poród, a nawet utratę dziecka. Warto pamiętać również, że grypa pogarsza przebieg choroby podstawowej. Mowa tutaj głównie o schorzeniach sercowo – naczyniowych oraz dotyczących układu oddechowego (m.in. astmy, POChP).

Jakie objawy mogą świadczyć o tym, że rozwija się powikłanie po grypie i należy niezwłocznie zgłosić się do lekarza?

• nawrót wysokiej gorączki lub innych objawów grypowych,
• duszność,
• sinica,
• ból w klatce piersiowej,
• krwioplucie,
• spadek ciśnienia tętniczego,
• zaburzenia świadomości,
• utrata przytomności,
• patologiczna senność,
• nadmierne osłabienie po grypie,
• drgawki nawracające,
• porażenia zakończeń nerwowych, niedowłady,
• symptomy związane z ciężkim odwodnieniem pacjenta (m.in. opóźniony powrót kapilarny, omdlenia podczas próby wstawania, zmniejszona diureza),
• wyniki badań laboratoryjnych wskazujące na nieprawidłowości.

Oprócz tego, ze grypa może mieć ciężki przebieg to objawem długo utrzymującym się po chorobie jest spadek sił, osłabienie i szybsze męczenie się. Dlatego też wiele osób zastanawia się jak wzmocnić organizm po grypie? Ważny w tym czasie jest odpoczynek, odpowiednie odżywianie i wspieranie układu odpornościowego. Warto pamiętać, że niedoleczona grypa znacznie wydłuży okres potrzebny na rekonwalescencję.

Osłabienie po grypie jak się wzmocnić? W okresie rekonwalescencji bardzo ważne jest odpowiednie, zbilansowane odżywianie, które pozwoli wzmocnić organizm po chorobie. Sprawdź produkty z kategorii Żywienie medyczne.

Czy można uchronić się przed grypą? Są 3 ważne aspekty, które choć nie dają 100% ochrony przed zachorowaniem, zmniejszają ryzyko pojawienia się powikłań, a także ograniczają intensywność objawów choroby. Mowa tutaj o wspieraniu odporności, przestrzeganiu zasad higieny szczególnie przebywając w zatłoczonych miejscach oraz corocznych szczepieniach przeciw grypie. Na każdy sezon obowiązuje nieco inny skład szczepionki, aby była ona jak najbardziej aktualna i chroniła przed bieżącymi mutacjami wirusa, które w danym roku będą odpowiadały za największą ilość zachorowań.

Grypa to sezonowa infekcja, która co roku zbiera swoje ogromne żniwo. Mimo szeroko popularyzowanych szczepień ochronnych Polacy wciąż bagatelizują kwestię profilaktyki grypy i zamiast tego wolą zastanawiać się jak wyleczyć grypę gdy pojawiają się u nich pierwsze objawy choroby. Niestety przez takie postępowanie coraz więcej osób zmaga się z powikłaniami po grypie. W wielu wypadkach wymagana jest hospitalizacja, a niekiedy dochodzi nawet do śmierci pacjenta. Lepiej zatem dołożyć starań, aby ustrzec się przed grypą, wspierając układ immunologiczny, przestrzegając zasad dystansu w sezonie infekcyjnym oraz szczepiąc się co roku.