Czym jest angina i jak ją rozpoznać? Przewodnik po chorobie

Co to angina?

Zapalenie gardła może być spowodowane infekcją lub podrażnieniem. Jeśli weźmiemy pod uwagę infekcje, stan zapalny mogą wywoływać wirusy, bakterie, a rzadziej również pierwotniaki i grzyby. Sam termin „angina” jest przez wiele osób równoznaczny z infekcją gardła, niezależnie od jej źródła. W praktyce jednak „angina” odnosi się do bakteryjnego zapalenia błony śluzowej gardła i migdałków, w którego przebiegu oprócz dolegliwości miejscowych występują również objawy ogólne, o których będzie mowa w dalszej części artykuły. Angina wirusowa to termin, który jest powszechnie używany i rozumiany jako infekcja gardła wywołana przez wirusy. W artykule skupimy się na anginie paciorkowcowej, czyli bakteryjnym zapaleniu gardła.

Angina, jako że ma podłoże bakteryjne, leczona jest zazwyczaj z wykorzystaniem antybiotyku. Jest to leczenie przyczynowe, nakierowane na źródło infekcji. Wspomagająco zalecane są też leki na ból gardła, które uśmierzają nieprzyjemne dolegliwości choroby, łagodzą ból i dyskomfort, a także poprawiają samopoczucie pacjenta.

Angina – co ją powoduje?

Angina u dorosłych i dzieci wywoływana jest przez bakterie. W przeważającej ilości przypadków bakteryjnego zapalenia gardła źródłem infekcji są paciorkowce beta-hemolizujące typu A – Streptococcus pyogenes. Angina może być też powodowana przez inne bakterie, takie jak paciorkowce typu B, C, G, Arcanobacterium haemolyticum lub Corynebacterium diphtheriae, choć ma to miejsce znacznie rzadziej.

Angina wirusowa a bakteryjna – infekcje gardła w znacznej większości powodowane są przez wirusy. Bakterie odpowiadają za ok. 15-30% zakażeń gardła u dzieci i 5-10% infekcji u dorosłych. Najczęściej angina wywoływana jest przez paciorkowce Streptococcus pyogenes.

Jak zostało wspomniane, angina często rozumiana jest jako zapalenie gardła. Czasami wyróżniane są więc określone rodzaje anginy, takie jak angina bakteryjna, angina wirusowa, angina grzybicza i angina z podrażnienia. Mając jednak na uwadze praktyczne użytkowanie tego terminu, odnosi się on jedynie do bakteryjnego zapalenia gardła. Warto przy okazji podkreślić, że stan zapalny błony śluzowej gardła w znaczącej większości powodowany jest przez wirusy, a nie bakterie. Znalezienie źródła infekcji jest istotne, ponieważ warunkuje sposób leczenia.

Angina – objawy

Jak wygląda angina? Początek tej choroby zazwyczaj jest nagły. Angina u dorosłych i dzieci przebiega z dolegliwościami miejscowymi i ogólnoustrojowymi. Typowe objawy anginy to:

·         gorączka – temperatura ciała przekracza 38 stopni C,

·         silny, uciążliwy ból gardła, któremu może towarzyszyć nieprzyjemny zapach z ust,

·         trudności z przełykaniem, mówieniem,

·         włóknikowy nalot na migdałkach,

·         powiększone węzły chłonne szyjne,

·         silne osłabienie, bardzo złe samopoczucie.

Wirusowe zapalenie gardła a angina – przy infekcji gardła o podłożu wirusowym, choroba zazwyczaj ma łagodniejszy przebieg i rozwija się stopniowo. Może dojść do wzrostu temperatury ciała, choć najczęściej obserwuje się jedynie stan podgorączkowy. Typowe jest też współwystępowanie kaszlu, kataru i chrypki. W przebiegu infekcji wirusowej gardła nie pojawia się nalot włóknikowy na migdałkach. 

Angina bez gorączki – jednym z typowych objawów anginy jest gorączka. Nie oznacza to jednak, że brak gorączki jest równoznaczny z brakiem anginy. W rzadkich przypadkach może dojść do rozwoju anginy bez gorączki. Częściej stan ten obserwuje się u dzieci niż u dorosłych. U pacjentów pediatrycznych przy anginie może pojawić się też biegunka, wymioty oraz innego dolegliwości ze strony układu pokarmowego.

Odróżnienie anginy od zwykłej infekcji wirusowej nie zawsze jest łatwe. W diagnostyce korzysta się z odpowiedniej skali punktowej, która ułatwia właściwe rozpoznanie choroby. Najczęściej stosowana jest skala Centora/McIsaaca. Na podstawie wieku pacjenta oraz obecności lub też braku pewnych objawów, określana jest punktacja, która umożliwia ocenę prawdopodobieństwa bakteryjnego podłoża infekcji. Jest to narzędzie pomocnicze, które może ułatwić diagnostykę, ale nie jest nieomylne. Aby prawidłowo rozpoznać chorobę, można wykonać też wymaz z gardła. W aptekach dostępne są domowe testy do wykrywania paciorkowca odpowiedzialnego za większość przypadków anginy. Przykładowe testy to Strep A, Strep A’lert i Test Agnina Strep A.

Ile trwa angina? Jak długo chory zaraża?

Angina – objawy u dorosłych pojawiają się zazwyczaj po 12-72 godzinach od kontaktu z patogenem. Najczęściej choroba ta przenosi się drogą kropelkową, choć możliwe jest też zarażenie się przez bezpośredni kontakt ze śliną chorego. Objawy anginy utrzymują się zwykle przez 8-10 dni. Należy przy tym podkreślić, że jeśli angina bakteryjna przebiega w sposób niepowikłany, po pierwszych 3-5 dniach najczęściej dolegliwości zaczynają stopniowo ustępować. Gorączka raczej nie trwa dłużej niż 5 dni. Ból gardła może jednak utrzymywać się przez kilka kolejnych dni, choć jego intensywność również powinna się stopniowo zmniejszać. 

Angina – jak długo chory zaraża? Angina to choroba zakaźna, więc możliwe jest przeniesienie infekcji na kolejne osoby. Okres czasu, przez który chory może zarażać inne osoby, zależy głównie od właściwego rozpoznania choroby i wdrożenia odpowiedniego leczenia. Jeśli angina jest leczona antybiotykiem, pacjent przestaje zakażać po ok. 24 godzinach od podania pierwszej dawki leku. Jeżeli natomiast antybiotykoterapia nie jest wprowadzona do leczenia, chory zaraża przez cały czas utrzymywania się objawów, a także jeszcze przez ok. tydzień po ich ustąpieniu.

Angina – leczenie

Angina – jak leczyć tę chorobę? Angina u dziecka i dorosłego leczona jest przy pomocy antybiotyku. Antybiotykoterapia nie tylko działa bezpośrednio na przyczynę choroby, ale również skraca czas utrzymywania się jej objawów, ogranicza zakaźność i zmniejsza ryzyko wystąpienia części powikłań. Choć antybiotyki niestety są często nadużywane w leczeniu infekcji gardła, akurat w przypadku potwierdzonej anginy, ich wprowadzenie do leczenia jest jak najbardziej zasadne. Ważne jest przy tym, aby antybiotyk stosowany był w dawkach zaleconych przez lekarza, przez odpowiednio długi czas. Lekiem pierwszego wyboru w terapii anginy jest fenoksymetylopenicylina, którą standardowo zaleca się przyjmować przez 10 dni.  Jeśli antybiotyk ten nie jest dostępny lub z innych powodów nie może być stosowany, lekarz może zalecić inny lek przeciwbakteryjny.

Angina – gardło zaczerwienione, z nalotem może być źródłem silnego bólu i dyskomfortu. Męczące dolegliwości ze strony gardła mogą znacząco wpływać na samopoczucie i funkcjonowanie pacjenta. Warto więc rozważyć uzupełnienie terapii o leki objawowe, które mogą skutecznie uśmierzyć nieprzyjemne objawy anginy.  Do zmniejszenia gorączki wykorzystać można preparaty na bazie paracetamolu lub NLPZ (niesteroidowych leków przeciwzapalnych), takich jak ibuprofen czy kwas acetylosalicylowy. 

Miejscowe objawy anginy można też efektywnie łagodzić przy pomocy pastylek lub sprayu na ból gardła. Pomocne mogą być leki, w których składzie znajdują się substancje znieczulające i przeciwbakteryjne. Aby uśmierzyć ból gardła, warto sięgnąć po lek z lidokainą, taki jak np. Orofar Max lub Gardimax medica. Ten pierwszy ma dodatkowo chlorek cetylopirydyniowy, który wykazuje właściwości przeciwbakteryjne i przeciwwirusowe. Drugi wymieniony lek stanowi połączenie miejscowo znieczulającej lidokainy z chlorheksydyną, która działa przeciwbakteryjnie. Aby łagodzić objawy anginy, można też sięgnąć po miejscowy lek z flurbiprofenem, który posiada silne właściwości przeciwbólowe i przeciwzapalne. Przykładowe preparaty z tą substancją to Strepsils Intensive, Polopiryna Gardło oraz Inovox Ultra.

Angina – leczenie farmakologiczne warto wspierać domowymi sposobami. Wskazane jest regularne nawadnianie organizmu oraz odpoczynek. Ważne jest, aby w okresie choroby, w miarę możliwości, zadbać o siebie i dać sobie przestrzeń na regenerację. Odpoczynek jest bardzo ważny, aby powrócić do pełni zdrowia.

Choć paciorkowcowe zapalenie gardła najczęściej rozwija się podczas zimniejszych pór roku, angina latem również może wystąpić. Oprócz antybiotykoterapii warto pamiętać o lekach objawowych, które skutecznie uśmierzają nieprzyjemne objawy anginy i mogą poprawić samopoczucie chorego.

Angina paciorkowcowa rozwija się głównie u dzieci w wieku od 5 do 15 lat, choć może wystąpić również u osób dorosłych. Jej przebieg jest nagły, a pojawiające się dolegliwości zazwyczaj mocno uciążliwe dla chorego. Warto wiedzieć, jakie są objawy anginy i na podstawie obecności lub braku których dolegliwości można odróżnić infekcję bakteryjną od wirusowej. Dobrze jest też mieć świadomość, że angina leczona przy pomocy antybiotyku trwa krócej i jest obarczona mniejszym ryzykiem niektórych powikłań. Duże znaczenie ma też krótszy okres zakaźności po wprowadzeniu antybiotyku. Bardzo ważne jest przy tym prawidłowe stosowanie antybiotyku. Jego zbyt wczesne odstawienie lub nieregularne stosowanie może bowiem prowadzić do nawrotu infekcji