Angina bakteryjna (ropna, paciorkowcowa) - rozpoznanie, objawy i leczenie

Czy angina ropna jest zaraźliwa? Jak diagnozować chorobę?

Za występowanie anginy u dzieci i dorosłych w głównej mierze odpowiedzialne są wirusy. Odpowiadają one za 70–85% przypadków stanów zapalnych gardła i migdałków podniebiennych u dzieci i nawet 90–95% zachorowań u dorosłych. Pozostałe anginy wywołane są przez paciorkowca ropotwórczego- Streptococcus pyogenes. Jedynie u mniej niż 1% chorych za rozwój zapalenia gardła odpowiadają inne bakterie. Angina paciorkowcowa nie jest bardzo zaraźliwa. Do zakażenia dochodzi w wyniku bezpośredniego kontaktu z osobą chorą lub aktywacji nosicielstwa, np. na skutek osłabienia odporności. Generalnie szacuje się, że prawdopodobieństwo zachorowania na anginę ropną przez domowników, po kontakcie z chorym członkiem rodziny wynosi około 10%. Chory zaraża do 24-godzin po wdrożeniu u niego odpowiedniego leczenia, opartego na antybiotykoterapii. 

Najważniejsze z punktu widzenia odmiennego leczenia zapalenia gardła o różnej etiologii jest postawienie właściwej diagnozy. Doświadczony lekarz powinien wiedzieć jak odróżnić anginę wirusową od bakteryjnej, szczególnie na podstawie różnicujących je objawów. Niewątpliwie złotym standardem rozpoznania anginy paciorkowcowej jest wykonanie posiewu na podstawie pobranego od pacjenta wymazu z gardła. Wynik potwierdzający uzyskuje się zwykle po 24-godzinach. Natomiast wynik ujemny wymaga czekania do 48-godzin. Wraz z posiewem równolegle wykonywany jest antybiogram pokazujący wrażliwość danego szczepu bakteryjnego na powszechnie stosowane w leczeniu antybiotyki. Alternatywą dla posiewu jest wykonanie szybkiego testu płytkowego, który pozwala wykryć antygeny S. pyogenes. Dzięki wykorzystaniu metody immunoenzymatycznej lub immunooptycznej wynik można uzyskać już po kilku minutach. Wówczas pacjent musi samodzielnie zakupić test w aptece, pobrać odpowiednio wymaz z tylnej ściany gardła i migdałków, a następnie umieścić próbkę na specjalnym pasku testowym, który zawiera przeciwciała specyficzne dla antygenów paciorkowca S. pyogenes. Chociaż testy te charakteryzują się wysoką czułością i pozwalają na różnicowanie anginy wirusowej i bakteryjnej, ich wynik powinien podlegać konsultacji lekarskiej. Mogą one dawać wynik pozytywny w przypadku pacjentów, którzy są nosicielami S. pyogenes, a nie występują u nich typowe objawy anginy bakteryjnej.

Angina ropna objawy

Jak wygląda angina o podłożu bakteryjnym? Przede wszystkim najczęściej dotyka dzieci między 5 a 11 rokiem życia. Choroba ma dość nagły początek i często zaczyna się od mniej typowych objawów, jak np. bólu brzucha, nudności, czy wymiotów. Typowe objawy anginy paciorkowcowej to:

·         Silny ból gardła promieniujący do ucha, stanowiący spory problem przy połykaniu,

·         Powiększenie migdałków, obrzęk podniebienia, co skutkuje niewyraźną mową chorego,

·         Wysoka gorączka przekraczająca 38°C,

·         Ból głowy,

·         Ból w stawach,

·         Dreszcze,

·         Zaczerwienienie śluzówki gardła i nalot barwy żółtej lub białej na migdałkach, który zlewa się tworząc charakterystyczny nalot włóknikowy,

·         Powiększenie węzłów chłonnych, szczególnie przednich szyjnych. 

Co ważne, w przebiegu anginy bakteryjnej nie pojawiają się takie dodatkowe objawy jak kaszel, czy katar, które są bardziej typowe dla infekcji wirusowej.

Angina ropna- ile trwa? Pacjent dość szybko odczuwa poprawę stanu zdrowia, szczególnie po wdrożeniu antybiotykoterapii. Gorączka ustępuje w ciągu 3–5 dni, a ból gardła w ciągu tygodnia. Niemniej jednak dla całkowitej eradykacji patogenu odpowiedzialnego za zakażenie zaleca się prowadzić leczenie antybiotykiem przez 10 dni, mimo braku objawów klinicznych już po kilku dniach. Warto mieć na uwadze, że zarówno choroba jak i sama terapia osłabiają układ odpornościowy, dlatego lepiej w czasie leczenia zostać w domu, aby nie narażać się na ponowną infekcję.

Angina ropna leczenie

Angina bakteryjna- leczenie opiera się na zwalczeniu przyczyny choroby, tj. eradykacji bakterii Streptococcus pyogenes oraz na łagodzeniu objawów związanych z zakażeniem, tj. ból gardła, gorączka, czy ból głowy. Angina paciorkowcowa u dorosłych i dzieci wymaga leczenia antybiotykiem. Lekiem pierwszego rzutu stosowanym w leczeniu bakteryjnego zapalenia gardła i migdałków podniebiennych jest penicylina fenoksymetylowa (Ospen). Niemal 100% szczepów paciorkowca ropotwórczego wykazuje wrażliwość właśnie na ten antybiotyk. Dla pełnej eradykacji bakterii leczenie powinno trwać 10 dni. W przypadku pacjentów, u których występuje reakcja nadwrażliwości po zastosowaniu penicyliny, a także u nosicieli S. pyogenes leczenie powinno być prowadzone za pomocą cefadroksylu (Duracef). Lekami III rzutu są z kolei makrolidy, w tym głównie klarytromycyna i azytromycyna.

Obecnie w przypadku nawracającej anginy ropnej nie przeprowadza się tonsillektomii- zabiegu chirurgicznego usunięcia migdałków podniebiennych. Doniesienia naukowe nie wskazują jednoznacznie, aby korzyści płynące z zabiegu przewyższały związane z nim ryzyko.

Równolegle z antybiotykoterapią można stosować preparaty na ból gardła bez recepty. Skuteczność wobec szczepu S. pyogenes wykazują tabletki do ssania zawierające chlorochinaldol. Lekiem o działaniu przeciwwirusowym, przeciwbakteryjnym, a także niwelującym objawy zapalenia gardła jest chlorowodorek banzydaminy (Hascosept, Tantum verde), występujący w formie pastylek, jak również sprayu i płynu do płukania gardła. Pomocne będą również inne środki na gardło zawierające składniki o działaniu antyseptycznym, przeciwbólowym i przeciwzapalnym, jak również miejscowo znieczulającym. W razie wystąpienia dolegliwości bólowych oraz gorączki należy sięgać po doustne środki należące do grupy niesteroidowych leków przeciwbólowych i przeciwzapalnych (ibuprofen, naproksen, kwas acetylosalicylowy), bądź paracetamol lub pyralginę. Dla dzieci leki z paracetamolem i ibuprofenem dostępne są w formie zawiesin, co ułatwia im podanie preparatu. Leczenie anginy wirusowej opiera się jedynie na stosowaniu środków łagodzących objawy choroby, a przypadku anginy bakteryjnej takie postępowanie to uzupełnienie odpowiedniej antybiotykoterapii. Jest to ważna różnica w terapii tych obu schorzeń.

Wiele osób zastanawia się również czy angina bakteryjna sama przejdzie? Angina paciorkowcowa- zapalenie gardła o podłożu bakteryjnym, które wymaga antybiotykoterapii z kilku względów, a mianowicie skraca czas trwania gorączki i bólu gardła, zmniejsza też ryzyko powikłań w postaci zapaleń ucha i zatok, jak i również gorączki reumatycznej. Odpowiednie leczenie znacząco skraca okres zakaźności i redukuje nosicielstwo. Dlatego też nawet jeśli choroba przejdzie bez antybiotyku, to ryzyko jej cięższego przebiegu i powikłań przemawiają za tym, aby wdrożyć leczenie.

Angina paciorkowcowa powikłania

Jak już wspomniano, brak antybiotykoterapii znacznie zwiększa ryzyko powikłań anginy paciorkowcowej. Mogą one być poważne i stanowić realne zagrożenie dla zdrowia. Wyróżnia się wczesne (ropne) powikłania anginy bakteryjnej i późne, do których zalicza się choroby autoimmunologiczne powstałe na skutek podobieństwa niektórych białek S. pyogenes do białek ludzkich, co wyzwala odpowiedź organizmu wobec własnych białek.

Do powikłań ropnych anginy paciorkowcowej zalicza się:

·         Angina paciorkowcowa- ropień okołomigdałkowy, czyli ropne zakażenie, które rozwija się w tkankach otaczających migdałki. Należy do najpoważniejszego wczesnego powikłania anginy bakteryjnej, ponieważ brak odpowiedniej interwencji lekarskiej może prowadzić m.in. do sepsy, zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych, a nawet do śmierci.

·         Zapalenie węzłów chłonnych szyjnych.

·         Zapalenie ucha środkowego.

·         Zapalenie wyrostka sutkowatego, tj. część kości skroniowej, znajdująca się za małżowiną uszną, która stanowi ważny punkt przyczepu mięśni głowy i szyi oraz zawiera przestrzenie wypełnione powietrzem, co ma znaczenie dla funkcjonowania ucha środkowego i wewnętrznego. Może współwystępować z zapaleniem ucha środkowego.

·         Zapalenie zatok przynosowych.

Do późnych, autoimmunologicznych powikłań anginy ropnej zalicza się:

·         Ostre kłębuszkowe zapalenie nerek,

·         Gorączkę reumatyczną- schorzenie obejmuje zapalenie stawów, zapalenie mięśnia sercowego, pląsawicę oraz zmiany skórne.

Angina paciorkowcowa u dzieci i dorosłych to schorzenie, które wbrew powszechnej opinii wcale nie występuje tak często. Większość stanów zapalnych gardła ma podłoże wirusowe i nie wymaga leczenia antybiotykami. Niemniej jednak angina ropna to poważne schorzenie, które nieleczone lub leczone niewłaściwie może prowadzić do poważnych dla zdrowia, a nawet życia powikłań.