Wiesiołek dwuletni – właściwości lecznicze, działanie i zastosowanie

Jak wygląda wiesiołek dwuletni- cechy charakterystyczne rośliny

Wiesiołek dwuletni (Oenothera biennis) to roślina należąca do rodziny wiesiołkowatych (Onagraceae Juss.). Wywodzi się ona z Ameryki Północnej, ale obecnie występuje w Europie, jak również w Polsce, dość powszechnie. Można spotkać ją na przydrożach, piaszczystych nieużytkach, czy też nasypach kolejowych. Dlatego też czasem mówi się o wiesiołku dwuletnim- wiesiołek polny, a ze względu na jego cenne właściwości prozdrowotne również wiesiołek lekarski. 

Nie mniej jednak wiesiołek dwuletni należy do roślin łatwych do rozpoznania. Najważniejsze cechy rośliny to:

·         Wiesiołek liście- mają kształt lancetowaty i posiadają wyraźnie wykształcony nerw główny, który w pełni rozwoju jest czerwonawo podbarwiony. Młode liście mają kolor zielony, a te starsze często są purpurowe, bądź czerwonawe.

·         Wiesiołek kwiat- ukształtowany jest w pojedyncze kwiatostany. Kwiaty mają żółty kolor, a co ciekawe otwierają się po zachodzie słońca i kwitną do popołudnia dnia następnego

·         Wiesiołek nasiona- znajdują się w czterokomorowej torebce, stanowiącej owoc rośliny, mają kształt nieregularny i ciemnobrązową barwę.

W sprzyjających warunkach roślina może osiągnąć nawet 2 m wysokości, a jej wegetacja rozkłada się na 2 lata- stąd nazwa wiesiołek dwuletni. Pojedyncza roślina kwitnie od połowy czerwca do września.

Wiesiołek właściwości

Nasiona wiesiołka dwuletniego są surowcem zielarskim, z których pozyskiwany jest olej. Charakteryzuje się on wysoką zawartością niezbędnych nienasyconych kwasów tłuszczowych, które wykazują wysoką aktywność biologiczną w organizmie człowieka, w tym kwasu linolowego (LA) i kwasu gamma-linolenowego (GLA). Jakie inne składniki zawarte w oleju z nasion wiesiołka dwuletniego warunkują jego korzystne dla zdrowia działanie?

·         Kwas linolowy (LA) – 60–80%- należy do grupy niezbędnych nienasyconych kwasów tłuszczowych (NNKT) z rodziny omega-6, przede wszystkim wspiera barierę lipidową skóry i chroni ją przed utratą wody, działa przeciwzapalnie, a także bierze udział w syntezie prostaglandyn – substancji regulujących m.in. układ odpornościowy i hormonalny.

·         Kwas gamma-linolenowy (GLA) – 8–14% - wykazuje działanie przeciwzapalne, wpływa na gospodarkę hormonalną, skórę, naczynia krwionośne i układ odpornościowy. Co więcej, jego niedobory mogą prowadzić do suchości skóry, pojawienia się objawów zespołu napięcia przedmiesiączkowego (PMS), stanów zapalnych i problemów ze stawami.

·         Witamina E (tokoferole) – stanowi naturalny przeciwutleniacz i chroni komórki przed stresem oksydacyjnym, a także spowalnia procesy starzenia, wspiera regenerację skóry i pracę układu krążenia.

·         Fitosterole roślinne - wspomagają obniżenie poziomu cholesterolu, mają działanie przeciwzapalne i immunomodulujące, a także pomagają w regeneracji naskórka i odbudowie jego warstwy lipidowej.

·         Polifenole – wykazują wysoką aktywność antyoksydacyjną.

·         Trójglicerydy długołańcuchowe – źródło energii i składników budulcowych błon komórkowych, są one niezbędne m.in. dla prawidłowej pracy mięśni.

·         Minerały takie jak cynk, selen, magnez, wapń- stanowią ważne składniki diety, zapewniające prawidłowe funkcjonowanie wielu układów w organizmie.

Na zawartość składników aktywnych w oleju z nasion wiesiołka ma wpływ sposób jego pozyskiwania. Oznacza to, że musi być on tłoczony na zimno. Ponad to, znaczenie ma również odpowiednia pora zbiorów nasion. 

Wiesiołek- na co jest? Zastosowanie oleju z wiesiołka

Tak bogaty wachlarz drogocennych składników aktywnych sprawia, że wiesiołek dwuletni jest szeroko wykorzystywany w lecznictwie: 

·         Łagodzi przewlekły stan zapalny, dlatego wykorzystywany jest w leczeniu takich schorzeń jak atopowe zapalenie skóry i reumatoidalne zapalenie stawów,

·         Łagodzi wiele dolegliwości kobiecych pojawiających się podczas menopauzy, zespołu napięcia przedmiesiączkowego (PMS), jak i w bólu piersi,

·         Korzystnie wpływa na profil lipidowy- zmniejsza stężenie trójglicerydów we krwi i podnosi poziom „dobrego” cholesterolu HDL, nic więc dziwnego, że ziołowe leki na obniżenie cholesterolu , bogate m.in. w sterole roślinne zawierają w swoim składzie olej z wiesiołka,

·         Wykazuje również dobroczynne działanie na układ sercowo-naczyniowy, m.in. zmniejsza ryzyko powstawania zakrzepów,

·         Wspomaga układ nerwowy, szczególnie w takich schorzeniach jak neuropatie, stwardnienie rozsiane, nadpobudliwość,

·         Wspiera funkcjonowanie układu immunologicznego, dlatego sprawdzi się w przypadku nawracających infekcji wirusowych, jak również schorzeń o podłożu alergicznym,

·         Wspomaga metabolizm, reguluje gospodarkę węglowodanową, wzmacnia organizm, np. w okresie rekonwalescencji,

·         Kwas gamma-linolenowy może wpływać na równowagę hormonalną, procesy zapalne i zdolność organizmu do produkcji prostaglandyn, a co za tym idzie, olej z wiesiołka stosowany jest jako surowiec poprawiający płodność,

·         Olej z wiesiołka wykazuje korzystne działanie na skórę, dlatego zaleca się jego suplementację w łuszczycy, trądziku, owrzodzeniach, w przypadku skóry suchej, swędzącej i skłonnej do podrażnień, a także dla wsparcia skóry osób starszych; właśnie dlatego często olej z wiesiołka zwierają preparaty na zdrową skórę i włosy , a także wiele kosmetyków i dermokosmetyków,

·         Pojawiają się doniesienia na temat korzystnego działania kwasu GLA w przypadku niektórych nowotworów, m.in. raka trzustki i mózgu.

Niekiedy położne pod koniec ciąży rekomendują masaż krocza z wykorzystaniem olejku z wiesiołka. Ma on korzystny wpływ na rozwierającą się szyjkę, a także wspomaga pojawienie się regularnych skurczy porodowych. Przed rozpoczęciem tego typu kuracji lepiej jednak skonsultować się z lekarzem.

Ekstrakt z oleju wiesiołka stosowany jest również szeroko w do produkcji kosmetyków. Wykorzystuje się głównie jego właściwości antyoksydacyjne, zdolność do chelatowania metali, działanie wybielające, poprawiające elastyczność i poziom nawilżenia skóry oraz przeciwzapalne. Znajduje to zastosowanie m.in. w kosmetykach po opalaniu, do skóry suchej, skłonnej do podrażnień, dojrzałej i z przebarwieniami. 

Kwiaty wiesiołka zastosowanie. Głównie mówi się o oleju z nasion wiesiołka i jego prozdrowotnych właściwościach, kwiaty natomiast cieszą się znacznie mniejszą popularnością. Można je wykorzystać w kuchni jako dodatek do sałatek czy wypieków, natomiast w ziołolecznictwie rzadko są one stosowane.

Nasiona wiesiołka- jak spożywać?

Wiesiołek można przyjmować w wielu formach. Dostępny jest jako olej w ciemnych buteleczkach, chroniących produkt od światła, który można stosować jako dodatek do sałatek i innych potraw serwowanych na zimno. Nie będzie on dobrym olejem do smażenia. Można też pić 2-3 łyżki oleju z wiesiołka na czczo lub przed posiłkiem, a dla osób, które nie preferują tej formy, rozwiązaniem będą kapsułki z olejem w środku. Można je stosować 2 razy dziennie, sięgając po 2-4 kapsułki, bądź zażywając zgodnie z zaleceniami producenta danego suplementu.

Można również stosować napar z nasion wiesiołka, który wypija się 3 razy dziennie, nie będzie on jednak tak bogaty w składniki aktywne, jak tłoczony na zimno olej z wiesiołka. 

Nasiona wiesiołka- przeciwwskazania do stosowania

Jak już wiadomo wiesiołek właściwości lecznicze ma bardzo szerokie. Jednak sięgając po tego typu środki medycyny naturalnej, należy zachować rozwagę podczas suplementacji. Wiesiołek- skutki uboczne, jakie mogą pojawić się podczas jego stosowania: zaburzenia żołądkowo jelitowe, bóle głowy, wzrost ciśnienia krwi, spotęgowanie efektów działania leków przeciwzakrzepowych, w tym głównie tych starszych, tj. warfaryny, interakcje z lekami stosowanymi w hipercholesterolemii oraz schizofrenii.

Nie zaleca się stosowania wiesiołka u dzieci poniżej 12. roku życia, pacjentów cierpiących na nadciśnienie, ataki padaczki oraz przed operacją, z powodu wpływu na zmniejszenie krzepliwości krwi.

Ze względu na brak odpowiednich badań kobiety w ciąży powinny ostrożnie podchodzić do stosowania wiesiołka. Lepiej przed ewentualnym rozpoczęciem suplementacji skonsultować się z lekarzem. Chociaż olej z nasion wiesiołka może być stosowany do masaży szyjki i krocza przed porodem, do jego  doustnego stosowania należy podejść większą ostrożnością. 

Wiesiołek działanie zawdzięcza głównie aktywnym biologicznie niezbędnym nienasyconym kwasom tłuszczowym- LA i GLA. Olej z nasion wiesiołka wykorzystywany jest w profilaktyce oraz terapii wielu schorzeń, w tym kardiologicznych, neurologicznych, związanych z gospodarką hormonalną oraz przewlekłym stanem zapalnym. Surowiec ten jest niezwykle ciekawym materiałem badawczym, wciąż znajduje się nowe zastosowania dla niego, a dobrym przykładem jest łagodzenie objawów alergii, w tym skórnej, jak również terapia nowotworowa. Olej z wiesiołka cieszy też ogromną popularnością wśród dermatologów, jak i kosmetologów, którzy rekomendują jego suplementację, jak i dermokosmetyki zawierające ten składnik. Dlatego zastanawiając się- wiesiołek na co pomaga? Śmiało można porównać go do dobrego dla zdrowia i pięknego wyglądu panaceum.