Serdecznik pospolity – właściwości lecznicze, działanie i zastosowanie

Jak wygląda serdecznik pospolity?

Serdecznik pospolity (Leonurus cardiaca L.) to bylina, którą można spotkać niemalże na terenie całej Europy. W Polsce występuje powszechnie przy drogach, na pastwiskach, w parkach, a rzadziej również w pobliżu lasów. Nie ma wysokich wymagań uprawowych, choć preferuje stanowiska słoneczne. Serdecznik potocznie określany jest jako „lwi ogon”, co odnosi się do pierwszego członu jego łacińskiej nazwy „leonurus”. Jest to związane z charakterystycznym wyglądem liści serdecznika.

Surowcem wykorzystywanym w lecznictwie jest ziele serdecznika. Roślina ta jest silnie owłosiona. Jej wysokość jest różna, ale może osiągać nawet 150 cm. Kwiaty mają różowo-purpurowe zabarwienie. Liście serdecznika mają dłoniasto-pierzasty kształt, a ich brzegi są nierównomiernie ząbkowane. Serdecznik pospolity, inaczej serdecznik lekarski, wydziela dość słaby, ale nieprzyjemny zapach. Wykorzystanie serdecznika w lecznictwie sięga czasów starożytnych. Aktualnie naturalne zioła, takie jak serdecznik, nadal mają wielu zwolenników. Ziele serdecznika nie jest już jednak tak popularne i powszechnie stosowane jak dawniej.

Serdecznik – właściwości

Serdecznik pospolity – właściwości przeciwzapalne, przeciwbakteryjne i uspokajające tej rośliny sprawiają, że jest ona chętnie stosowana w tradycyjnej medycynie naturalnej. Ziele serdecznika działa też antyoksydacyjnie oraz hipotensyjnie. Serdecznik zawiera takie składniki aktywne, jak rutyna, kwercetyna i inne flawonoidy, a także garbniki, sterole, antocyjany, kwasy organiczne (np. kwas jabłkowy, kwas cytrynowy), glikozydy irydoidowe i składniki mineralne, takie jak wapń, potas czy chrom (źródła chromu w pożywieniu). Olejek eteryczny zawarty w zielu serdecznika jest natomiast źródłem m.in. kariofilenu, humulemu, alfa-pinenu, beta-pinenu oraz linalolu.

Serdecznik – ziele to posiada również właściwości kardioprotekcyjne oraz regulujące pracę mięśnia sercowego. Istotne jest także wspomniane już działanie obniżające ciśnienie tętnicze krwi. Sprawiają one, że serdecznik jest często stosowany przez osoby chcące wspomóc funkcjonowanie układu sercowo-naczyniowego (jak złagodzić ból w klatce piersiowej?). Ziele serdecznika działa też rozkurczowo. 

Serdecznik lekarski to roślina, której przypisuje się również właściwości przeciwbólowe oraz regulujące produkcję hormonów tarczycy. Serdecznik dawniej uważany był za roślinę pomagającą uregulować cykl menstruacyjny i zmniejszającą bolesność odczuwaną podczas miesiączki.

Serdecznik – na co pomaga?

Serdecznik pospolity stosowany jest jako tradycyjny roślinny produkt leczniczy przy zaburzeniach pracy serca. Składniki aktywne obecne w serdeczniku mogą wspomagać funkcjonowanie mięśnia sercowego oraz korzystnie wpływać na jego rytm. Ziele serdecznika można stosować przy kołataniu serca, o ile pacjent doświadczający tych objawów konsultował się z lekarzem, który wykluczył poważne przyczyny kołatania. Serdecznik może być stosowany wspomagająco również przez pacjentów, którzy zmagają się z różnego rodzaju chorobami układu sercowo-naczyniowego, ale w tym przypadku powinno odbywać się to jedynie pod kontrolą lekarza.

Ziele serdecznika – właściwości uspokajające wpływają na wykorzystanie surowca przy odczuwaniu nadmiernego stresu i napięcia. Działa on wyciszająco na ośrodkowy układ nerwowy. Z tego też powodu, serdecznik jest zażywany w stanach silnego niepokoju, zdenerwowania i rozedrgania. 

Serdecznik – na co pomaga? Część osób stosuje serdecznik w celu obniżenia ciśnienia tętniczego krwi. Surowiec ten może być zażywany przez osoby, u których ciśnienie jest podwyższone w niewielkim stopniu. Nie należy się jednak spodziewać, że serdecznik pospolity wpływa na wartość ciśnienia porównywalnie do leków przeciwnadciśnieniowych. Zioła wspomagające utrzymanie prawidłowego ciśnienia (jakie zioła na obniżenie ciśnienia?) nigdy nie powinny zastępować leków rekomendowanych przez lekarza. 

Serdecznik – właściwości rozkurczowe sprawiają, że roślina ta jest stosowana również przy problemach z trawieniem. Nie ma to poparcia w badaniach naukowych. Ze względu jednak na stosunkowo wysokie bezpieczeństwo ziela serdecznika, pacjenci sięgają po ten surowiec do łagodzenia różnego rodzaju dolegliwości.

Serdecznik – jak stosować?

Serdecznik jest rośliną uważaną za bezpieczną w stosowaniu, o ile przestrzega się zaleconego dawkowania. Z ziela serdecznika można przygotować napar, który spożywa się 2-3 razy dziennie. Dostępne są też mieszanki kilku surowców roślinnych o uzupełniających się właściwościach. Przykładem są herbaty ziołowe Bonatium Serce fix i Herbapol Serce. W ich składzie, oprócz serdecznika, można znaleźć też inne zioła o znanym korzystnym wpływie na układ sercowo-naczyniowy.

 Ziele serdecznika jest też jednym ze składników leku – tabletek tonizujących Labofarm. Można je stosować w celu wspomagania serca i całego układu krążenia. Serdecznik jest też składnikiem wybranych suplementów diety.

Serdecznik – przeciwwskazania

Ziele serdecznika – przeciwwskazania dotyczą osób z nadwrażliwością na składniki aktywne obecne w surowcu. Serdecznik nie powinien być stosowany przez kobiety ciężarne. Ze względu na brak danych dotyczących bezpieczeństwa korzystania z serdecznika w populacji pacjentów pediatrycznych, nie jest on wskazany do zażywania przez osoby poniżej 18 roku życia. 

Serdecznik – właściwości uspokajające tej rośliny mogą wpływać na zdolność do koncentracji i prowadzenia pojazdów. Zalecane jest więc sprawdzenie reakcji organizmu na działanie tego surowca, przed kierowaniem autem lub obsługą maszyn. 

Serdecznik jest wykorzystywany głównie w łagodzeniu dolegliwości sercowych, które mają podłoże nerwowe. Roślina ta może być więc stosowana przez pacjentów doświadczających zaburzenia pracy serca (np. kołatania), których przyczyną jest narażenie na silny stres. Ziele serdecznika jest bezpieczne w stosowaniu. Serdecznik może być spożywany w formie naparu lub w postaci tabletek i kapsułek. Jest to ziele przeznaczone do stosowania przez osoby dorosłe.