Olej z czarnuszki – właściwości, stosowanie i przeciwwskazania

Olej z czarnuszki – właściwości zdrowotne

Czarnuszka siewna (Nigella sativa) to roślina zasiedlająca tereny Europy, Azji i Afryki. Popularność zyskała w latach siedemdziesiątych i od tego czasu zainteresowanie nią ciągle rośnie. Z roku na rok pojawia się coraz więcej upraw czarnuszki zarówno w Europie, jak i w Polsce. Wszystko za sprawą jej niewielkich czarnych nasion, które oprócz wyrazistego smaku skrywają w sobie dobroczynne składniki, przede wszystkim olej.

Czy olej z czarnuszki jest zdrowy? Tak, olej z nasion czarnuszki dostarcza cennych dla zdrowia związków – jest dobrym źródłem niezbędnych nienasyconych kwasów tłuszczowych omega-6 i omega-9, takich jak kwas linolowy, arachidonowy czy kwas oleinowy. Ponadto, nasiona z czarnuszki zawierają olejek eteryczny, którego głównym składnikiem jest tymochinon – związek, odpowiadający za przeciwzapalne i antyoksydacyjne działanie rośliny. Ale to nie wszystko – w składnikach aktywnych rośliny znajdziemy też alkaloidy, flawonoidy, witaminy i minerały, które również wspierają zdrowie na co dzień.

Wymienione powyżej związki determinują właściwości lecznicze oleju z czarnuszki takie jak działanie:

●        Przeciwzapalne i antyoksydacyjne – składniki czynne zawarte w czarnuszce chronią komórki organizmu przed szkodliwym stresem oksydacyjnym oraz redukują ilość komórek uczestniczących w procesach zapalnych.

●        Przeciwcukrzycowo – olej z czarnuszki zmniejsza wydzielanie insuliny, poprawia metabolizm glukozy i obniża insulinoodporność.

●        Regulujące gospodarkę lipidową – czarnuszka poprawia profil lipidowy krwi, obniżając stężenie cholesterolu i triglicerydów.

●        Przeciwnowotworowo – roślina ogranicza powstawanie naczyń krwionośnych dostarczających składniki odżywcze komórkom nowotworowym, utrudnia tworzenie się przerzutów, kieruje komórki rakowe na drogę naturalnej śmierci (apoptozy) oraz mobilizuje układ odpornościowy do walki z nowotworem.

●        Immunomodulujące – olej z czarnuszki wpływa na układ odpornościowy, łagodząc objawy alergii takie jak kichanie i katar.

●        Obniżające ciśnienie – regularne stosowanie oleju z czarnuszki wpływa na zmniejszenie wartości ciśnienia tętniczego.

●        Przeciwdrobnoustrojowe – rozpuszczone w oleju z czarnuszki olejki eteryczne zwalczają bakterie, wirusy i grzyby.

●        Ochronnie na neurony – tymochinon będący składnikiem oleju z czarnuszki wykazuje działanie ochronne na komórki nerwowe.

●        Poprawiające jakość nasienia – czarnuszka zwiększa objętość męskiego nasienia, oraz liczbę i ruchliwość plemników.

Olej z czarnuszki – na co pomaga?

Na co jest olej z czarnuszki? Właściwości prozdrowotne czarnuszki badane są w ośrodkach na całym świecie. Do tej pory publikacje naukowe sygnalizują, że spożywanie nasion i oleju z czarnuszki może korzystnie wpływać na przebieg takich chorób jak cukrzyca, zespół metaboliczny czy niealkoholowe stłuszczenie wątroby. Ponadto czarnuszka sprawdzi się też u osób z nadciśnieniem tętniczym, ponieważ regularna suplementacja obniża ciśnienie krwi. U mężczyzn starających się o dziecko olej poprawia parametry męskiego nasienia, stąd też jego spożywanie mogą rozważyć panowie borykający się z niepłodnością. 

Właściwości przeciwzapalne i wspierające układ odpornościowy sprawiają, że czarnuszka może przynieść ulgę pacjentom zmagającym się z astmą, alergicznym nieżytem nosa i przeziębieniem. Stąd też olej z tej rośliny zawierają niektóre preparaty na odporność. Olej z czarnuszki ma również dobroczynny wpływ na skórę – poprawia jej kondycję i elastyczność oraz łagodzi stany zapalne towarzyszące łuszczycy.

Jakie inne korzyści przynosi zastosowanie oleju z czarnuszki? Olej mogą włączyć do codziennego jadłospisu osoby cierpiące na nowotwory takie jak rak trzustki, rak jelita grubego czy białaczka. Tymochinon, czyli jeden ze składników nasion czarnuszki, jest intensywnie badany pod kątem aktywności przeciwnowotworowej i daje obiecujące wyniki. Niemniej należy pamiętać, że żadna żywność nie zastąpi zaleceń doświadczonego onkologa, z którym powinny być konsultowane wszelkie działania.

Olej z czarnuszki – dawkowanie

Olej z czarnuszki może być suplementowany w dwóch formach:

●        jako płynny olej przyjmowany na łyżeczce, 

●        jako olej zamknięty w kapsułkach. 

Zalecane dawkowanie oleju z czarnuszki do picia to 5-10 ml na dzień. Jest to ilość odpowiadająca 1–2 łyżeczkom od herbaty. Dla najlepszych efektów olej warto spożywać razem z posiłkami. 

Olej z czarnuszki w kapsułkach dostępny jako suplement diety to dobry wybór dla osób, które nie przepadają za smakiem samego oleju. Dzienna zalecana porcja do spożycia takiego suplementu to zazwyczaj 2 kapsułki, które zawierają około 1000 mg oleju. Warto wybierać preparaty, posiadające standaryzację na nienasycone kwasy tłuszczowe omega-6 i omega-9, takie jak kwas linolowy czy kwas oleinowy. Obecność standaryzacji świadczy o dobrej jakości produktu i zwiększa szansę na uzyskanie pozytywnego efektu po suplementacji oleju z czarnuszki.

Kiedy pić olej z czarnuszki – rano czy wieczorem?

Obecnie nie ma ustalonych wytycznych wskazujących najlepszą porę dnia na przyjmowanie oleju z czarnuszki. Po olej można sięgnąć zarówno rano, jak i wieczorem. Część osób wybiera spożywanie łyżeczki oleju już po wstaniu z łóżka, na czczo, jednak takie działanie może na początku wiązać się z odbijaniem i ewentualnym pojawieniem się działań niepożądanych takich jak nudności czy biegunka. Z tego powodu lepiej pić olej z czarnuszki razem z posiłkiem lub zaraz po nim.

Jak pić olej z czarnuszki?

Olej z czarnuszki można pić bezpośrednio z łyżeczki lub dodać go do sałatki, dipu i innych gotowych potraw na zimno. Ze względu na intensywny smak oleju warto rozpocząć jego stosowanie od niewielkich ilości, tak aby przyzwyczaić się do charakterystycznego aromatu. Z tego samego powodu nie zaleca się stosowania czarnuszki na czczo – jej intensywny smak o poranku może łatwo zniechęcić osoby dopiero rozpoczynające suplementację.

Warto pamiętać, że olej z czarnuszki nie nadaje się do pieczenia ani smażenia, ponieważ w wysokiej temperaturze cenne nienasycone kwasy tłuszczowe ulegają utlenianiu i tracą swoje dobroczynne właściwości.

Jak długo można pić olej z czarnuszki?

Nie ma precyzyjnych zaleceń, mówiących o tym jak długo można pić olej z czarnuszki. Większość badań naukowych analizuje wpływ suplementacji czarnuszki na zdrowie człowieka, która trwa 1-3 miesiące. Jest to czas potrzebny, aby zaobserwować pierwsze efekty działania oleju z czarnuszki. Skuteczna suplementacja powinna być jednak przede wszystkim bezpieczna. Stąd też w razie pojawienia się jakichkolwiek działań niepożądanych należy zmniejszyć dawkę oleju lub przerwać jego stosowanie.

Olej z czarnuszki – przeciwwskazania

Czarnuszkę siewną i olej z niej wytwarzany cechuje dobry profil bezpieczeństwa, mimo to istnieją grupy pacjentów, które powinny wstrzymać się z nadmiernym spożyciem zarówno ziaren, jak i oleju wytwarzanego z tej rośliny. Do pierwszej grupy należą kobiety w ciąży. Czarnuszka może bowiem wpływać na zdolność skurczy macicy. Przeciwwskazaniem do stosowania oleju z czarnuszki jest również posiadanie alergii na tę roślinę, stąd też alergicy powinni ostrożnie rozpoczynać suplementację.

A czy olej z czarnuszki wchodzi w interakcje z innymi lekami? Tak – tymochinon, czyli składnik aktywny zawarty w oleju, może oddziaływać na inne leki stosowane na stałe przez pacjenta. Takie interakcje mogą się pojawić szczególnie przy regularnym spożywaniu oleju z czarnuszki, stąd też osoby leczące się na choroby przewlekłe powinny skonsultować suplementację czarnuszką z lekarzem lub farmaceutą. Warto zwrócić szczególną uwagę na leki przeciwbólowe (np. ibuprofen), przeciwzakrzepowe (np. warfaryna), przeciwpadaczkowe (np. fenytoina, karbamazepina) oraz immunosupresyjne (np. cyklosporyna).

Olej z czarnuszki – skutki uboczne

Do najczęstszych skutków ubocznych po spożywaniu oleju z czarnuszki zalicza się łagodne problemy żołądkowo-jelitowe takie jak nudności, wzdęcia, niestrawność, zaparcia, pieczenie w żołądku czy dyskomfort w jamie brzusznej. U osób wrażliwych na tę roślinę może wystąpić także obniżenie ciśnienia krwi, co jest niepożądane u pacjentów z niedociśnieniem. Zanotowano również kilka sporadycznych reakcji skórnych takich jak alergiczne kontaktowe zapalenie skóry, egzema czy rumień wielopostaciowy.

Jak przechowywać olej z czarnuszki?

Olej z czarnuszki najlepiej przechowywać w chłodnym, zacienionym miejscu, pozbawionym wilgoci. Idealnie będzie umieścić butelkę z olejem w lodówce lub w chłodnej spiżarni. Ważne jest, aby przed odłożeniem produktu starannie zakręcić nakrętkę, co ogranicza dopływ powietrza do oleju i w efekcie zmniejsza ryzyko jego szkodliwego utlenienia. O czym jeszcze pamiętać przy przechowywaniu oleju z czarnuszki? Po otwarciu olej jest przydatny do spożycia przez określony czas. Zazwyczaj jest to 3-6 miesięcy, a czasem nawet rok. Wszystko zależy od konkretnego produktu. Aby uniknąć zbyt długiego przechowywania oleju z czarnuszki, warto zapisać datę jego otwarcia w wyraźnym miejscu na etykiecie lub butelce. 

Olej z czarnuszki to istny skarbiec zdrowia. Jego regularne stosowanie pozytywnie wpływa na stężenie cukru we krwi, poziom cholesterolu czy stan wątroby, stanowiąc wartościowe uzupełnienie diety dla diabetyków, osób cierpiących na nadciśnienie, astmę czy alergiczny nieżyt nosa. Nawet miesięczna suplementacja 1–2 łyżeczkami oleju z czarnuszki może przynieść widoczne korzyści dla zdrowia i samopoczucia.