Najczęstsze choroby zatok i ich objawy

Problemy z zatokami – jakie mogą być tego przyczyny?

Zatoki przynosowe są połączone z jamą nosa. Maja one postać pustych przestrzeni wyścielonych błoną śluzową. Posiadają niewielkie otwory, dzięki którym tworzą ciągłość z jamą nosa. Stan zapalny toczący się w nosie z łatwością rozprzestrzenia się również na zatoki. Struktury te nie są bowiem od siebie całkowicie odseparowane. 

Problem z zatokami może dotyczyć 1 z 4 par zatok przynosowych. Bardzo często dochodzi do rozwoju ostrego zapalenia błony śluzowej nosa i zatok, powszechnie określanego jako przeziębienie. Choroba ta w zdecydowanej większości przypadków ma podłoże wirusowe. Rzadko za jej rozwój odpowiadają bakterie. Jeśli objawy zapalenia zatok utrzymują się dłużej niż 12 tygodni, ich przyczynią może być przewlekle zapalenie zatok. 

Choroby zatok mogą mieć też podłoże alergiczne. Inną przyczyną objawów ze strony zatok są polipy. Najczęściej lokalizują się one właśnie w pobliżu miejsca połączenia zatoki z jamą nosa. Polipy nierzadko rozwijają się u osób, które od wielu tygodni lub miesięcy zmagają się z przewlekłym zapaleniem zatok. 

Stosunkowo rzadko przyczyną problemów z zatokami są nowotwory złośliwe. Występują one głównie u osób, które długotrwale narażone są na wdychanie substancji drażniących i toksycznych. Może wynikać to z wykonywanej pracy czy też palenia papierosów. 

W zależności od rodzaju choroby zatok, wprowadza się inne leczenie. Przy ostrej infekcji zatok, odpowiednie preparaty mogą łagodzić dokuczliwe objawy i poprawić komfort pacjenta. Odpowiednia terapia jest szczególnie istotna przy przewlekłych problemach z zatokami. Choroby te wymagają wdrożenia leczenia. Nie miną samoistnie. Skuteczny lek na zatoki może wówczas przywrócić zdrowie zatok, a jednocześnie poprawić jakość życia, która w wielu przypadkach jest wówczas obniżona.

Jakie są objawy chorych zatok?

 Chore zatoki – objawy różnią się, w zależności od konkretnej jednostki chorobowej. Przy ostrym zapaleniu zatok, pojawiają się przynajmniej 2 z wymienionych symptomów:

·         wypływ wydzieliny z nosa (katar przedni) lub jej spływanie po tylnej ścianie gardła (katar tylny),

·         zaburzenie węchu,

·         niedrożność nosa, uczucie jego zablokowania,

·         ból twarzy w okolicy zatok, który może nasilać się przy schylaniu.

Dolegliwości te pojawiają się nagle i zazwyczaj utrzymują kilka dni (do 10 dni). Wyróżnia się też powirusowe ostre zapalenie zatok, o którym świadczyć może dłuższy czas występowania objawów lub ich zaostrzenie się po chwilowej poprawie.

Utrzymujące się dłuższy czas problemy z zatokami mogą być wynikiem przewlekłego zapalenia błony śluzowej nosa i zatok. Jak zostało już wspomniane, diagnozuje się je, gdy wymienione wyżej dolegliwości utrzymują się dłużej niż 12 tygodni.

Chore zatoki – objawy bez kataru również mogą wystąpić. Przy zapaleniu zatok część osób odczuwa jedynie zablokowanie nosa, niemożność swobodnego oddychania przez nos, a także upośledzenie węchu czy też ból twarzy. Nie musi występować katar zatokowy. 

U osób z zaburzeniami odporności czasami rozwija się grzybicze zapalenie zatok. Jest to choroba zatok, która raczej nie występuje wśród osób zdrowych. Zazwyczaj pojawia się u pacjentów chorujących na cukrzycę lub choroby nowotworowe. Grzybicze choroby zatok również objawiają się bólem w obrębie twarzy, uczuciem zablokowania nosa i wyciekiem wydzieliny. Czasami pacjenci zgłaszają też zaburzenia węchu oraz ból zębów.

Objawy chorych zatok w przypadku obecności polipów mogą zupełnie nie występować. Jeśli polipy mają małe rozmiary, pacjent może być nieświadomy obecności tych struktur w obrębie nosa i zatok. Natomiast przy większych zmianach może już pojawić się wyciek wydzieliny z nosa, która może być wodnista lub ropna, zaburzenia węchu/smaku, a także niedrożność nosa. Jeśli polip jest na tyle duży, że blokuje ujście danej zatoki, można odczuwać też ból w jej obrębie. Polipy mogą być też przyczyną chrapania. Większych rozmiarów zmiany mogą prowadzić do nawracających infekcji. 

Choroby zatok – które objawy wymagają konsultacji z lekarzem?

Problem z zatokami – kiedy zgłosić się do lekarza? Do lekarza  na pewno należy się udać, jeśli objawy chorych zatok utrzymują się dłuższy czas. Przy typowym przebiegu niegroźnej infekcji wirusowej, dolegliwości trwają do 10 dni. Jeśli pacjent zmaga się z nimi dłużej i nie czuje, aby ich nasilenie się zmniejszało, zawsze wskazana jest w takich przypadkach wizyta u lekarza i wykonanie odpowiednich badań. 

Jeśli podczas infekcyjnej choroby zatok pojawiają się objawy niepokojące, takie jak np.:

·         zaburzenia widzenia,

·         spadek ostrości wzroku,

·         silny ból głowy,

·         obrzęk i/lub zaczerwienienie skóry powiek,

·         obrzęk w okolicy czoła,

·         silne osłabienie, apatia,

·         zaburzenia świadomości,

konieczna jest pilna konsultacja lekarska. Objawy te mogą wskazywać na powikłania zapalenia zatok, które stwarzają zagrożenie dla zdrowia i życia pacjenta. Chore zatoki u dziecka przy których pojawia się gorączka przekraczająca 38 stopni C u dzieci w pierwszych 3 miesiącach życia lub 39 stopni C u dzieci starszych do 3 roku życia, również wymagają konsultacji lekarskiej.

Do lekarza należy zgłosić się także wtedy, gdy pacjent zauważa u siebie objawy sugerujące obecność polipów.

Jak leczyć chore zatoki?

Co na chore zatoki stosować? Różne choroby zatok wymagają różnego leczenia. Przy ostrym wirusowym zapaleniu zatok poprawę samopoczucia pacjenta mogą przynieść leki obkurczające w postaci kropli, aerozolu lub tabletek. Donosowe leki na katar z ksylometazoliną lub oksymetazoliną zaleca się stosować jedynie krótkotrwale, nie dłużej niż tydzień. Przy współistniejącym bólu głowy można sięgnąć po lek z ibuprofenem lub aspiryną. 

Na niedrożne zatoki u dzieci również można zastosować spray obkurczający, w którym stężenie substancji aktywnej jest niższe w porównaniu z preparatami dla osób dorosłych. Przy infekcyjnych chorobach zatok zalecane jest też płukanie jam nosa roztworem soli fizjologicznej. Regularne płukanie pomaga oczyścić nos z nadmiaru wydzieliny, a także patogenów. U dzieci, zabieg ten należy wykonywać pod kontrolą dorosłego.

Warto dodać, że zarówno wirusowe jak i powirusowe zapalenie zatok to choroby samoograniczające się. Ustępują więc również bez wprowadzenia specjalnego leczenia. Większość pacjentów sięga jednak po leki na zatoki w celu uśmierzenia objawów, które często są uciążliwe i negatywnie odbijają się na samopoczuciu. 

Chore zatoki – leczenie infekcji rzadko wymaga wdrożenia antybiotyku, choć nadal jest on często przepisywany przy zapaleniu zatok. Jedynie w przypadku choroby bakteryjnej, wdrożenie do leczenia antybiotyku miałoby sens. Efekt takiego leczenia nie pojawia się od razu. Zwykle jest on widoczny p 1-3 dniach od rozpoczęcia stosowania leku przeciwbakteryjnego.

Długotrwały problem z zatokami wymaga innego leczenia. Przewlekłe zapalenie zatok dość dobrze poddaje się leczeniu glikokortykosteroidami donosowymi. Leki te zmniejszają objawy zapalenia zatok oraz istotnie poprawiają jakość życia pacjentów. Obecnie wiele leków ze sterydami donosowymi dostępnych jest bez recepty. Przykładowe preparaty to Hitaxa Metmin-Spray, Momester Nasal i Aleric Spray. Lekarz może zalecić też inne leki na przewlekłe zapalenie zatok. Czasami konieczne jest leczenie operacyjne.

Glikokortykosteroidy donosowe wykorzystuje się również w leczeniu polipów. Leki te zmniejszają rozmiar polipów, a także zapobiegają ich nawrotom. W razie ich nieskuteczności może zostać zalecone leczenie operacyjne. Nadzieją dla chorych są też leki biologiczne. Przy grzybiczym zapaleniu zatok także potrzebne może być leczenie operacyjne. Ze względu na mniejszą inwazyjność, krótszy okres rekonwalescencji, a także niższe ryzyko nawrotu, preferowana jest chirurgia endoskopowa.

Domowe sposoby na chore zatoki

Jak wyleczyć chore zatoki domowymi sposobami? Przy ostrych, samoograniczających się chorobach zatok warto pamiętać o nawadnianiu organizmu i odpoczynku. Może też stosować inhalacje na zatoki. Do inhalacji wykorzystuje się zwykłą sól fizjologiczną lub sól hipertoniczną. Ta druga może być pomocna przy gęstej wydzielinie. Rozrzedzi ją i ułatwi jej usunięcie. Inhalacje mogą chwilowo poprawiać komfort chorego, jednak nie udowodniono, aby były skuteczne w leczeniu zapalenia zatok. 

Płukanie, inhalacje, nawadnianie i regeneracja to również domowe sposoby na chore zatoki w ciąży. Kobiety ciężarne w pierwszej kolejności powinny sięgać po naturalne metody na infekcje zatok, ze względy na ich bezpieczeństwo. Dostępna jest też linia preparatów dedykowanych kobietom oczekującym dziecka – Prenalen. Przy bardzo uciążliwym katarze w II lub III trymestrze ciąży lekarz może rekomendować krótkotrwałe stosowanie preparatu obkurczającego (np. Otrivin, Nasivin, Xylorin). Należy przy tym podkreślić, że wszystkie leki, które pacjentka zamierza stosować w ciąży powinny być wcześniej omówione z lekarzem.

Chore zatoki – objawy nie będą tak uciążliwe, jeśli zadbamy o regularną higienę nosa. Po wykonaniu płukania, dla podtrzymania efektu można korzystać z wody morskiej do nosa. Higiena nosa jest szczególnie istotna w przypadku najmłodszych dzieci, u których niedrożny nos utrudnia im prawidłowe, swobodne oddychanie. Część osób na chore zatoki bez kataru czy też z katarem stosuje domowej roboty syropy, np. syrop z cebuli czy też syrop tymiankowy. Choć nie ma dowodów na ich skuteczność w leczeniu chorób zatok, są dość bezpieczne w stosowaniu. Jeśli więc pacjent czuje się lepiej po takim syropie, nic nie stoi na przeszkodzie, aby nadal go stosował.

Infekcja zatok – objawy chorych zatok są różnorodne. Często jednak występuje wyciek wydzieliny i/lub uczucie zablokowania nosa. Przy chorobie zatok pacjenci mogą zauważyć też zaburzenia węchu oraz ból w okolicy nosa i czoła. Typowymi objawami dla ostrej infekcji są też inne dolegliwości, takie jak ból gardła, chrypka i ból głowy. Chore zatoki często pogarszają samopoczucie pacjenta. O ile w przypadku ostrej infekcji zatok, spadek nastroju nie utrzymuje się długo, o tyle przy przewlekłej chorobie zatok może istotnie wpływać na poziom zadowolenia z życia. Utrzymujące się dłuższy czas objawy chorych zatok zawsze wymagają wdrożenia odpowiedniego leczenia. Znalezienie dobrego specjalisty i przestrzeganie zaleceń lekarskich może realnie podnieść jakość życia pacjenta.