Grypa u dzieci – objawy, leczenie, powikłania

Grypa u dzieci – jak często występuje?

Grypa u dzieci to powszechnie występująca choroba zakaźna powodowana przez wirusy. U osób dorosłych zachorowalność wynosi 5-10%, podczas gdy w populacji dziecięcej sięga 20-30%. Najczęściej rozwija się ona wśród dzieci w wieku 5-14 lat. W naszym rejonie do zachorowań dochodzi głównie w okresie październik-kwiecień, ze szczytem obserwowanym w okolicy końca lutego.

Wirusy grypy ulegają mutacjom. Losowe zmiany zachodzące podczas namnażania materiału genetycznego tych zarazków prowadzą do powstania nowych wariantów wirusów. Z tego powodu, na grypę można chorować wiele razy. Odporność rozwija się bowiem tylko wobec jednego, konkretnego typu wirusa odpowiedzialnego za przebytą infekcję. Grypie poświęcony został artykuł: Grypa  - przyczyny, objawy i leczenie.

Grypa typu A i B u dzieci

Występują różne typy wirusów grypy. Dla ludzi największe znaczenie mają wirusy grypy typu A i B. Grypa typu A u dzieci ma zazwyczaj cięższy przebieg niż grypa typu B. Wirus grypy typu A dzieli się na kilka podtypów. Różnią się one między sobą łatwością w przyleganiu do komórek gospodarza czy też zdolnością wnikania do ich wnętrza. Grypa A u dzieci częściej skutkuje wystąpieniem powikłań. W przypadku natomiast wirusa grypy typu B, jego zmienność genetyczna jest mniejsza. Grypa typu B częściej występuje w populacji pediatrycznej niż u osób dorosłych. Więcej informacji o tej chorobie można znaleźć w artykule: Grypa typu B – wirusy, objawy, leczenie.

Wirus grypy u dzieci rozprzestrzenia się bardzo szybko. Do zakażenia najczęściej dochodzi drogą kropelkową. Wirus bez trudu przenosi się na kolejną osobę podczas kichania, kaszlu, a nawet rozmowy prowadzonej w niewielkiej odległości. Można zarazić się również przez bezpośredni kontakt z chorym, np. dotykając jego ręki lub przez kontakt pośredni – z przedmiotem na którym obecne są wirusy.

Wirus grypy u dzieci przenosi się z dużą łatwością głównie ze względu na fakt, że dzieci przebywają w dużych skupiskach i jednocześnie niewielkich odległościach od siebie. W placówkach, takich jak przedszkola czy szkoły zarazki łatwo rozprzestrzeniają się na kolejne osoby.

Objawy grypy u dzieci

Grypa u dzieci – objawy zazwyczaj pojawiają się nagle. Typowe dla tej choroby dolegliwości to:

• gorączka,
• silne osłabienie, brak energii,
• złe samopoczucie,
• spadek lub brak apetytu,
• bóle głowy, bóle mięśniowo-stawowe,,
• nudności.

Rzadziej pojawiające się objawy grypy u dziecka to katar, zatkany nos, suchy kaszel i bóle w klatce piersiowej. Czasami występuje też nasilone łzawienie, pieczenie oczu i zwiększona wrażliwość na światło. Część chorych skarży się także na ból gardła i chrypkę. Należy przy tym zaznaczyć, że im młodszy pacjent, tym przebieg grypy u dzieci jest mniej specyficzny. Czasami jedynymi objawami grypy u dzieci jest gorączka, rozdrażnienie i widoczne osłabienie. Możliwa jest również grypa u dzieci bez gorączki. Bywa również tak, że jedynym symptomem choroby u najmłodszych pacjentów jest bezdech.

Grypa typu B u dzieci – objawy nierzadko dotyczą również przewodu pokarmowego. Mogą więc wystąpić nudności, wymioty czy biegunka. Przy grypie typu A objawy u dzieci są takie jak wymienione wyżej. Rzadziej pojawiają się dolegliwości żołądkowo-jelitowe. O grypie typu A można przeczytać w artykule: Grypa typu A – wirusy, objawy, leczenie.

Gorączka to jeden z najczęściej występujących w przebiegu grypy objaw u dziecka. Warto jednak pamiętać, że jej wysokość nie świadczy o ciężkości choroby. Kilkumiesięczne niemowlęta lub dzieci o ogólnym słabym stanie zdrowia mogą mieć niższą gorączkę niż starsze dzieci czy nastolatkowie. Nie jest to jednak równoznaczne z łagodniejszym przebiegiem choroby. Przy grypie, temperatura zazwyczaj dość szybko narasta. Gorączkujące maluchy do 2. roku życia są narażone na pojawienie się drgawek gorączkowych.

Grypa typu A i B – objawy u dzieci są dość mocno zbliżone. Na podstawie jedynie obserwowanych i zgłaszanych przez chorego lub jego opiekuna objawów, nie sposób odróżnić grypy typu A od grypy typu B u dzieci. Typowe dolegliwości to gorączka, silne osłabienie, złe samopoczucie, brak apetytu, bóle głowy oraz bóle mięśni i stawów.

Grypa u dziecka – objawy mogą mieć różne nasilenie, od łagodnego po ciężkie. Zdarzają się również zakażenia bezobjawowe. Jest to zależne od rodzaju wirusa, jego właściwości, jak i stanu zdrowia pacjenta oraz efektywności pracy jego układu immunologicznego. Trudno więc przewidzieć ciężkość przebiegu choroby u danej osoby.

Grypa, RSV u dzieci – jak odróżnić grypę od innych infekcji dróg oddechowych?

Bez wykonania odpowiednich badań trudno może być odróżnić grypę od przeziębienia, COVID czy innych infekcji dróg oddechowych. Przeziębienie ma zazwyczaj łagodniejszy przebieg niż grypa. Objawy narastają stopniowo i nie są tak nasilone. Przeziębienie nie powoduje najczęściej tak silnego osłabienia i spadku samopoczucia jak grypa u dzieci. Zakażenie wirusem RSV u dorosłych może mieć podobny przebieg jak zwykłe przeziębienie. Jednak wirus ten jest znacznie groźniejszy właśnie dla dzieci – im młodsze jest dziecko, tym jest ono bardziej narażone na ciężki przebieg choroby. U maluchów, wirus RSV może prowadzić do duszącego kaszlu, utrudniającego oddychanie. Oprócz duszności wystąpić może też gorączka, świszczący oddech, katar i spadek apetytu.

Grypa a COVID u dzieci – w zależności od dominującego w danym okresie wariantu wirusa, nieco inne mogą być objawy infekcji. Obecnie, typowe dolegliwości występujące po zakażeniu koronawirusem SARS-CoV-2 to ból gardła, głowy, kaszel, niedrożność nosa, osłabienie i ból w dolnej części pleców. Mogą pojawić się też zaburzenia węchu i smaku, choć symptomy te nie są już tak powszechne jak przy poprzednich wariantach koronawirusa. Podsumowując, nie ma objawu, na podstawie którego jednoznacznie można odróżnić, COVID, przeziębienie, grypę i RSV u dzieci.

Grypa u dzieci – ile trwa?

Ile trwa grypa u dziecka? Jak długo utrzymuje się gorączka przy grypie u dzieci? Gorączka, jeden z najbardziej typowych objawów grypy u dzieci trwa zazwyczaj od 3 do 5 dni. U części pacjentów może jednak utrzymywać się nawet 10 dni. Pozostałe występujące w przebiegu grypy typu A i B u dzieci objawy nasilają się w ciągu pierwszych kilku dni i zaczynają stopniowo ustępować po 3-5 dniach. Wyjątkiem jest jednak kaszel i osłabienie. Kaszel po grypie może utrzymywać się jeszcze przez jakiś czas – nawet kilka tygodni. Podobnie zmęczenie – pacjenci mogą czuć się osłabieni jeszcze przez kilka a nawet kilkanaście dni.

Grypa u dzieci – ile trwa gorączka? U większości małych pacjentów gorączka utrzymuje się nie dłużej niż 5 dni. Pozostałe objawy po kilku dniach również zaczynają stopniowo ustępować. Jedynie ogólne osłabienie oraz kaszel mogą utrzymywać się jeszcze przez kilka kolejnych tygodni.

Grypa u dzieci – leczenie

Leczenie grypy u dziecka może być przyczynowe i/lub objawowe. Leczenie przyczynowe polega na zastosowaniu leków przeciwwirusowych, które dostępne są jedynie na receptę. Ebilfumin, Tamiflu czy Segosana to leki na grypę, które są skuteczne zarówno wobec wirusa grypy typu A, jak i typu B. Skracają czas trwania objawów choroby, ograniczają ryzyko wystąpienia powikłań, konieczność hospitalizacji, a także rozprzestrzenianie się wirusów na kolejne osoby. Ważne jest, aby lek przeciwwirusowy podać jak najszybciej, najlepiej w ciągu pierwszych 48 godzin po pojawieniu się dolegliwości. Obecnie zaleca się stosowanie leku przeciwwirusowego nie tylko w przypadku potwierdzenia grypy, ale również u dzieci, które przypuszczalnie na nią chorują i jednocześnie znajdują się w grupie ryzyka powikłań (o której będzie mowa w dalszej części artykułu). Podanie leku przeciwwirusowego warto rozważyć również w przypadku pozostałych dzieci, które prawdopodobnie mają grypę.

Grypa u dziecka – jak leczyć chorobę o łagodnym przebiegu? U pacjentów, u których grypa przebiega łagodnie, w sposób niepowikłany i którzy jednocześnie nie znajdują się w grupie ryzyka ciężkiego przebiegu choroby, wystarczające może być leczenie objawowe. Dostępne są leki na przeziębienie i grypę, które złagodzą pojawiające się objawy i poprawią samopoczucie chorego dziecka. Warto dobierać leki kierując się objawami, jakich doświadcza pacjenta. Przy gorączce i dolegliwościach bólowych można sięgnąć po lek z ibuprofenem lub paracetamolem. Warto pamiętać, że u dzieci nie zaleca się podawania aspiryny. Leki na gorączkę dla najmłodszych dostępne są w postaci syropu lub czopków. Jeśli dziecko nie wymiotuje, lepszym wyborem będzie droga doustna. Dawkę leku należy dobrać w oparciu o masę ciała pacjenta.

Przy zatkanym nosie można zastosować leki obkurczające z ksylometazoliną lub oksymetazoliną (np. Nasivin Kids, Sudafed HA dla dzieci). Leki te obkurczają naczynia krwionośne i zmniejszają obrzęk. W konsekwencji przywracają drożność nosa. Warto mieć na uwadze, że obkurczający lek na katar zalecany jest jedynie do krótkotrwałego stosowania, przez kilka dni. Każdy chory powinien korzystać z oddzielnego opakowania. Jeśli więc w domu choruje dwoje lub troje małych dzieci, każde z nich powinno mieć osobne opakowanie z lekiem. Do oczyszczania noska dziecka przydatna jest też woda morska (np. Sterimar, Marimer). Może być ona wystarczająca w przypadku łagodnego kataru.

Leczenie grypy u dziecka często obejmuje też stosowanie leków przeciwkaszlowych. Są one zalecane głównie u pacjentów, którzy zmagają się z uciążliwym, męczącym kaszlem. Warto podkreślić, że nie zaleca się samodzielnego podejmowania decyzji o zastosowaniu leków na kaszel u dzieci poniżej 2. roku życia. U tych najmłodszych pacjentów, kaszel zawsze wymaga konsultacji z lekarzem. Lek na kaszel dla dzieci najczęściej podaje się w formie syropu. Do skutecznych substancji przeciwkaszlowych należy lewodropropizyna, zawarta m. in. w leku Pulmopect. Syrop ten może być stosowany od 2. roku życia. Podaje się go również przed snem. Dla starszych dzieci, leki przeciwkaszlowe dostępne są też w postaci tabletek.

Co na grypę u dziecka stosować? W przypadku grypy typu A lub B leczenie u dzieci opiera się na stosowaniu leków przeciwwirusowych dostępnych na receptę oraz preparatów łagodzących pojawiające się objawy – leków na gorączkę, kaszel i katar.

Jak leczyć grypę u dzieci – domowe sposoby

Grypa typu A i B u dzieci – leczenie powinno obejmować również odpowiednie nawadnianie pacjenta. Jest to szczególnie istotne w przypadku małych dzieci, które gorączkują. Organizm dziecka szybciej ulega odwodnieniu, które może nieść ze sobą niebezpieczne konsekwencje. Koniecznie należy więc pilnować, aby dziecko często przyjmowało płyny.

Dodatkowo, ważny jest odpoczynek. Oczywiście są dzieci, które bardzo łagodnie przechodzą grypę, a ich zachowanie i chęć do zabawy mimo choroby nie zmienia się zauważalnie. Nie ma wówczas potrzeby nakłaniania malucha do pozostania w łóżku. Warto jednak zapewnić mu opiekę w domu, aby nie zarażał innych osób w żłobku, przedszkolu czy szkole. Zaleca się pozostanie w domu przynajmniej jeszcze przez dobę po ustąpieniu gorączki.

Co do innych domowych sposobów na grypę u dzieci, nie udowodniono ich skuteczności. Nie ma więc podstaw do tego aby sądzić, że naturalne metody czy też preparaty ziołowe mogą łagodzić przebieg grypy lub przyspieszyć ustąpienie objawów choroby.

Grypa u dziecka – możliwe powikłania

Ryzyko wystąpienia powikłań grypy u dzieci jest większe przede wszystkim w przypadku:

• dzieci mających >6 miesięcy i mniej niż 5 lat,
• pacjentów obciążonych chorobami przewlekłymi, takimi jak astma, cukrzyca, niedobory odporności, choroby nerek czy wątroby,
• dzieci otyłych.

Choć u większości dzieci chorujących na grypę, nie występują żadne powikłania, warto mieć na uwadze, że możliwe komplikacje mogą zdarzyć się nie tylko wśród wymienionych wyżej grup ryzyka, ale również u dzieci zdrowych, bez obciążeń. Do najczęstszych powikłań po grypie u dzieci zaliczamy m. in.: zapalenie krtani, zapalenie krtani i tchawicy, zapalenie oskrzeli, zapalenie płuc czy też zapalenie mięśnia sercowego. Możliwe jest też zapalenie mięśni, zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych, zapalenie nerek i posocznica. U dzieci obciążonych chorobami przewlekłymi może dojść do ich zaostrzenia. W wyniku powikłań może dojść nawet do zgonu pacjenta.

Grypa u dziecka – leczenie powinno być wdrożone jak najszybciej po wystąpieniu objawów. Oprócz leków przeciwwirusowych, ważnym elementem terapii są preparaty działające objawowo. Podanie choremu maluchowi syropu przeciwgorączkowego powinno złagodzić odczuwane przez niego nieprzyjemne objawy oraz poprawić jego samopoczucie. Najskuteczniejszym sposobem zapobiegania grypie są szczepienia ochronne, które należy powtarzać każdego roku, najlepiej jeszcze przed sezonem infekcyjnym.