Choroby skóry wywołane przez słońce

Choroby skórne – od czego się biorą?

Choroby skórne mają wiele przyczyn. Powodowane są przez drobnoustroje (grzyby, wirusy, bakterie, pasożyty), alergie i zaburzenia immunologiczne. Wpływ na ich rozwój mają często predyspozycje genetyczne. Istotne znaczenie mają również czynniki fizyczne, takie jak temperatura i promieniowanie. Zmiany skórne mogą pojawić się też jako reakcja niepożądane po stosowanym leku.  Nierzadko wynikają one również z błędów w codziennej pielęgnacji skóry.

Promieniowanie UV to czynnik, który często powoduje rozwój zmian skórnych. Mają one różną postać, od niegroźnych osutek skórnych po nowotwór złośliwy skóry. Nadmierna ekspozycja na słońce może prowadzić zarówno do ostrego uszkodzenia skóry, jak i przewlekłego, ujawniającego się nawet wiele lat później.

Choroby skóry wywołane przez słońce

Na rozwój zmiany na skórze od słońca wpływa przede wszystkim długość ekspozycji na promieniowanie słoneczne oraz indywidualne cechy organizmu. Każda osoba jest w nieco inny sposób podatna na działanie promieniowania UV.

Osutka świetlna

Osutka skórna pojawiająca się pod wpływem słońca może mieć różnorodną postać. Widoczne mogą być plamy, pęcherzyki lub grudki, którym towarzyszy intensywne swędzenie. Zmiany te pojawiają się najczęściej wiosną i wczesnym latem, kiedy skóra nie jest jeszcze przyzwyczajona do większej dawki promieniowania UV. Osutka skórna powodowana przez słońce zazwyczaj rozwija się u osób z jasną karnacją. Zmiany występują głównie w obrębie szyi, dekoltu i ramion. Dość charakterystyczne jest niewystępowanie ich na twarzy.

Oparzenie słoneczne

Oparzenie słoneczne to zmiana na skórze wywołana promieniowaniem UV, która najczęściej obejmuje tylko naskórek. Skóra jest mocno zaczerwieniona, a pacjent odczuwa silne pieczenie oraz dyskomfort. W poważniejszych przypadkach dochodzi do oparzenia II stopnia, które obejmuje też częściowo skórę właściwą. Wiąże się to z występowaniem pęcherzy wypełnionych płynem, zaczerwienienia oraz silnego bólu. Oparzenie słoneczne rozwija się w wyniku częstej lub długotrwałej ekspozycji na promieniowanie UVB.

Pokrzywka słoneczna

W zależności od intensywności promieniowania UV i czasu ekspozycji skóry na słońce może wystąpić miejscowe zaczerwienienie skóry lub bąble pokrzywkowe. Pokrzywka słoneczna najczęściej pojawia się w krótkim czasie po kontakcie skóry ze słońcem. Zmiany są swędzące. Zazwyczaj ustępują samoistnie w ciągu doby, o ile skóra nie będzie w tym czasie miała kontaktu z promieniowanie słonecznym. Objawy pokrzywki słonecznej mogą utrzymywać się kilka lat.

Rogowacenie słoneczne

Rogowacenie słoneczne to choroba skóry wywołana przez słońce, rozwijająca się głównie u osób starszych. Zmiany najczęściej występują nie pojedynczo, a w większych ogniskach. Mają żółto-czerwone zabarwienie. Ich powierzchnia jest szorstka. Rogowacenie słoneczne częściej dotyczy osób, których skóra w przeszłości była regularnie eksponowana na promieniowanie UV. Zmiany występują głównie w obrębie twarzy i skóry głowy oraz dłoni. Czasami ulegają one progresji do zmiany nowotworowej.

Przebarwienia na skórze wywołane słońcem

Piegi to niewielkie zmiany na skórze, pojawiające się pod wpływem kontaktu z promieniowaniem UV. Mają zabarwienie od cielistego do czerwonego. Zazwyczaj pojawiają się już w okresie dzieciństwa. Widoczne są głównie w okresie wiosennym i letnim. Zimą blakną. Piegi to zmiany na skórze od słońca, które występują najczęściej na twarzy, szyi i kończynach górnych.

Pod wpływem promieniowania UV mogą rozwinąć się też plamy soczewicowate. Mają one większą średnicę niż piegi. Rozwijają się głównie u osób w średnim i starszym wieku, które narażone były na ostrą lub przewlekłą ekspozycję na promienie słoneczne. Plamy mają żółto-brązowe zabarwienie.

Odczyny fototoksyczne i fotoalergiczne 

W wielu powszechnie stosowanych lekach, ziołach oraz kosmetykach znajdują się substancje fotouczulające, które zwiększają wrażliwość skóry na słońce. Taki związek, w połączeniu z promieniowaniem UV, może wyzwolić reakcję fototoksyczną lub fotoalergiczną. Znacznie częściej dochodzi do rozwoju odczynu fototoksycznego. Odsłonięta skóra, mająca kontakt z promieniami słonecznymi w ciągu kilku minut staje się zaczerwieniona. Mogą pojawić się pęcherze i pokrzywka. Rzadziej rozwija się alergiczna wysypka od słońca, popularnie określana jako uczulenie na słońce. Alergia rozwija się najczęściej 1-2 doby po kontakcie z promieniowaniem UV, a zmiany mogą pojawić się również w obrębie skóry osłoniętej ubraniem. Więcej o reakcji fototoksyczej i fotoalergicznej można przeczytać w artykule: Uczulenie na słońce – objawy i leczenie.

Nowotwór złośliwy skóry

Z roku na rok liczba zachorowań na nowotwór złośliwy skóry rośnie. Czerniak częściej pojawia się jako nowa zmiana, choć może również rozwinąć się na podłożu obecnych już zmian, np. plamy soczewicowatej. Czerniak określany jest jako rak skóry po opalaniu. Rzeczywiście, nowotwory złośliwe skóry częściej rozwijają się u osób, które często eksponowały skórę na promieniowanie UV. Znane są jednak też inne czynniki ryzyka, które przyczyniają się do rozwoju tej choroby.

Zmiana będąca czerniakiem może być asymetryczna, o nierównych brzegach i niejednolitej barwie, uwypuklona nieco ponad powierzchnię skóry. Zdarzają się jednak również zmiany nowotworowe bezbarwnikowe, czerniaki podpaznokciowe oraz czerniaki narządu wzroku. Profilaktyczne badania skóry i sprawdzanie występujących na jej powierzchni zmian pod okiem doświadczonego lekarza pozwala na wczesne wykrycie nowotworu złośliwego skóry.

Jak uchronić się przed wystąpieniem chorób skórnych wywoływanych przez słońce?

Aby uchronić się przed wystąpieniem wysypki od słońca i innych zmian powodowanych przez promieniowanie UV należy przede wszystkim korzystać z filtrów przeciwsłonecznych. Kosmetyki do opalania dobiera się w zależności od wieku, potrzeb skóry i indywidualnych preferencji pacjenta. Osoby z tendencją do występowania zmian na skórze od słońca powinny korzystać z wysokiej ochrony przeciwsłonecznej – SPF50. Ważne jest częste nakładanie produktu ochronnego, w odpowiednio dużej ilości. Aby zmniejszyć ryzyko pojawienia się chorób skóry wywołanych przez słońce zaleca się także unikanie ekspozycji na promieniowanie UV w godzinach największego nasłonecznienia. Jeśli nie ma możliwości pozostania w pomieszczeniu, należy w jak największym stopniu osłonić skórę przed działaniem promieni słonecznych. Warto unikać też korzystania z solarium.

Nie zawsze udaje się uniknąć powstania zmian na skórze od słońca. Wówczas, objawy alergii na słońce można łagodzić lekami przeciwalergicznymi, a łagodne oparzenia słoneczne preparatami łagodzącymi, takimi jak chłodne kompresy i pantenol w piance. Poważne choroby skóry wywołane przez słońce wymagają specjalistycznego leczenia.