Rak skóry po opalaniu – kiedy zwiększa się ryzyko choroby?

Czy opalanie zwiększa ryzyko zachorowania na raka skóry?

Ekspozycja na promieniowanie słoneczne to główny czynnik, zwiększający ryzyko zachorowania na nowotwór złośliwy skóry. W Stanach Zjednoczonych, promieniowanie słoneczne uważane jest za przyczynę 70% nowych przypadków czerniaka skóry. Za efekt ten odpowiada głównie promieniowanie UVB. Powoduje ono uszkodzenie DNA. Komórki wyposażone są w liczne mechanizmy naprawcze, które mają zdolność „usuwania szkód”. Nie zawsze jednak funkcjonują one w pełni sprawnie, a czasami powstałych uszkodzeń jest na tyle dużo, że przekracza to zdolność komórek do ich naprawy.

Ryzyko rozwoju nowotworu skóry jest większe nie tylko u osób, które eksponują ciało na naturalne promieniowanie UV, ale również u tych, które korzystają z solarium. Im wcześniej zaczyna się korzystać z solarium, tym większe niesie to zagrożenie dla skóry.

Rak skóry po opalaniu rozwija się często wiele lat później. Groźna konsekwencja opalania nie pojawia się od razu, a dodatkowo nie dotyczy każdej osoby która intensywnie się opala. Jest to zapewne jeden z powodów, dla którego opalanie się ma wciąż tak wielu zwolenników.

Nowotwór skóry nie jest jedynym zagrożeniem, które niesie ze sobą intensywne opalanie. O innych konsekwencjach ekspozycji ciała na promieniowanie słoneczne można przeczytać w artykule: Promieniowanie UV – jak się przed nim chronić?

Rak skóry – objawy

Jak wygląda czerniak? To zmiana na skórze, która najczęściej rozwija się na podłożu skóry niezmienionej. Rzadziej dochodzi do przekształcenia się istniejącej już, innej zmiany na skórze w zmianę nowotworową. Objawy, które mogą wskazywać na czerniaka, to:

• nieregularność, asymetria zmiany skórnej,
• nierówne brzegi,
• różnorodne zabarwienie zmiany – w jej obrębie są miejsca jaśniejsze i ciemniejsze,
• duży rozmiar zmiany – średnica przekracza 5 mm,
• uwypuklenie nad powierzchnię otaczającej skóry.

Jest to tzw. skala ABCDE (Asymmetry, Borders, Color Diameter, Elevation), która może pomóc pacjentom zwrócić uwagę na pewne cechy zmian skórnych, które mogą świadczyć o rozwoju nowotworu. Nie jest ona jednak idealna. Czerniak może mieć też bardzo niecharakterystyczny, niewzbudzający niepokoju wygląd. Z tego powodu, warto regularnie kontrolować skórę u dermatologa, który najlepiej będzie w stanie określić, czy dana zmiana na skórze może być zmianą nowotworową. Na pewno niepokojące są zmiany które krwawią, ulegają owrzodzeniu lub przekształceniu (zmienia się ich wygląd, rozmiar). Pamiętajmy również o tym, że czerniak może rozwinąć się nie tylko na skórze, ale także na błonach śluzowych, pod paznokciem oraz w obrębie oka.

Opalania z głową – jak zapobiec zachorowaniu na raka skóry?

Czerniak to nowotwór, który jest wykrywany często zbyt późno. Wiąże się to z gorszym rokowaniem i niższą przeżywalnością chorych. Istotne jest zapobieganie chorobie. Podstawą profilaktyki jest w tym przypadku ochrona skóry przed promieniowaniem UV.  Oto metody, których stosowanie pozwoli ograniczyć negatywne skutki ekspozycji skóry na promienie słoneczne:

• korzystanie z preparatów przeciwsłonecznych o odpowiedniej ochronie – u większości osób najlepszym wyborem będą produkty z SPF w zakresie 30-50. Niższy wskaźnik SPF słabiej i krócej chroni skórę. Wyższy nie zapewnia znacznie lepszej ochrony a ma znacznie większe stężenie filtrów ( składników które mogą nie pozostawać obojętne dla skóry),
• regularna aplikacja kremu, balsamu lub innego typu kosmetyku przeciwsłonecznego – zaleca się nakładać wybrany produkt co 2 godziny, a także po wyjściu z wody (nawet jeśli produkt jest wodoodporny) lub spoceniu się,
• aplikacja odpowiedniej ilości produktu przeciwsłonecznego – większość pacjentów nakłada go na skórę zbyt rzadko i w zbyt małej ilości. Jednym ze sposobów, który może pomóc uświadomić sobie jaką ilość produktu należy aplikować na skórę jest „sposób na łyżeczkę”:
  • na twarzy, uszy, szyję i dekolt – 1 łyżeczka,
  • na całą prawą rękę – 1 łyżeczka,
  • na całą lewą rękę – 1 łyżeczka,
  • na klatkę piersiową i brzuch – 1 łyżeczka,
  • na plecy – 1 łyżeczka,
  • na nogi – po 2 łyżeczki na każdą kończynę,
• nakładanie preparatu ochronnego 15-20 minut przed wyjściem w domu,
• unikanie ekspozycji ciała na słońce w godzinach największego nasłonecznienia (11.00-15.00) – dzieci w ciągu pierwszych 3 lat życia powinny mieć jak najrzadszy bezpośredni kontakt z promieniami UV,
• ochrona jak największej powierzchni ciała przed promieniami słonecznymi – przewiewne ubranie, czapka/kapelusz, okulary przeciwsłoneczne,
• szukanie miejsc zacienionych podczas przebywania na zewnątrz,
• niekorzystanie z solariów.

Wiele skórnych zmian nowotworowych mogłoby być wcześniej wykrytych i skuteczniej leczonych, gdyby pacjenci regularnie kontrolowali stan skóry, zarówno samodzielnie jak i u dermatologa. Zauważenie jakichkolwiek niepokojących zmian w zakresie koloru, kształtu czy wielkości zmiany na skórze powinno skłaniać do wizyty u dermatologa.

Z artykułu: Jak pielęgnować skórę po opalaniu? dowiesz się, jak prawidłowo zadbać o skórę po kąpieli słonecznej oraz co stosować na zaczerwienioną i swędzącą skórę po opalaniu.

Nie znamy sposobu, który pozwoliłby całkowicie wyeliminować ryzyko rozwoju czerniaka. Można jednak zapobiegać jego wystąpieniu poprzez ochronę skórę przed działaniem promieni słonecznych. Regularne stosowanie dobrej jakości produktów ochronnych, w odpowiedniej ilości, a także unikanie lub przynajmniej ograniczenie ekspozycji ciała na słonce to najlepszy sposób profilaktyki raka skóry po opalaniu.