Alergia u dziecka od A do Z: objawy, przyczyny i skuteczne leczenie

Najczęstsze alergie u dzieci. Czym jest marsz alergiczny?

Alergia u dzieci rozpoznawana jest coraz częściej. Czasami choroby alergiczne określane są jako „epidemia XXI wieku”. U najmłodszych najczęściej rozpoznawane jest atopowe zapalenie skóry (AZS) i alergie pokarmowe. Zgodnie z szacunkami, AZS rozwija się u ok. 15-20% dzieci. U większości z nich pierwsze objawy choroby pojawiają się już w okresie niemowlęcym. Alergia pokarmowa u dzieci występuje natomiast z częstotliwością na poziomie 6-8%. Wymieniając najczęstsze alergie u dzieci, nie sposób pominąć alergicznego nieżytu nosa. Choroba ta rozwija się u 10-40% dzieci. W przeciwieństwie jednak do dwóch pozostałych schorzeń alergiczny nieżyt nosa występuje głównie u starszych dzieci. Zazwyczaj rozpoznaje się go między 3 a 11 rokiem życia.

W przypadku dzieci często obserwuje się tzw. marsz alergiczny. Jest to pewnego rodzaju zjawisko, które polega na stopniowej zmianie charakteru, lokalizacji i objawów alergii, która następuje z wiekiem pacjenta. Już we wczesnym dzieciństwie rozwija się atopowe zapalenie skóry lub alergia pokarmowa. Czasami obie te choroby występują jednocześnie. Uczulenie u dziecka na pokarmy obserwowane już w okresie niemowlęcym zwiększa ryzyko rozwoju AZS w pierwszym roku życia. W kolejnym okresie życia u tej grupy chorych częściej rozwija się alergiczny nieżyt nosa i astma. W klasycznym przebiegu marszu alergicznego obserwuje się niejako „zastępowanie” jednych objawów alergii innymi. Oznacza to, że większość dzieci z czasem nabywa tolerancji na produkty, na które były uczulone we wczesnym dzieciństwie. Zazwyczaj ustępują też objawy AZS. Narasta natomiast uczulenie na inne alergeny – alergeny wziewne. 

Występujące kolejno alergie u dzieci, które są typowe dla marszu alergicznego, nie zawsze mają dokładnie taką kolejność. Czasami objawy różnych chorób alergicznych występują jednocześnie. Bywa też tak, że u dziecka rozwijają się jedynie wybrane z wymienionych schorzeń, np. AZS i alergiczny nieżyt nosa. Z pewnością jednak można stwierdzić, że występowanie jednej alergii u dziecka sprzyja rozwojowi kolejnej choroby alergicznej.

Alergia u dzieci może mieć różne nasilenie. Często zaburza w mniejszym lub większym stopniu jakość i komfort życia małego pacjenta, choć on sam zazwyczaj nie jest jeszcze tego w pełni świadomy. Uczulenie u dzieci powodujące uciążliwe objawy wymaga leczenia. Dostępne są leki na alergie dla dzieci, które umożliwiają skuteczne kontrolowanie pojawiających się dolegliwości, a także poprawiają samopoczucie chorego i zapobiegają groźnym konsekwencjom nieleczonej alergii.

Skąd się bierze alergia u dzieci?

Uczulenia u dzieci – dlaczego występują tak powszechnie? Alergia u dzieci rozwija się w wyniku nieprawidłowej reakcji układu odpornościowego na cząsteczki, które dla organizmu zdrowej osoby są obojętne. Aktywowane są wówczas odpowiednie komórki i zachodzą złożone procesy, w wyniku których ostatecznie pojawiają się objawy alergii u dzieci. Dlaczego organizm niektórych dzieci niewłaściwie reaguje na dany alergen? Na to pytanie nie ma dokładnej i jasno określonej odpowiedzi. Uważa się natomiast, że istotny wpływ na rozwój uczulenia u dzieci mają uwarunkowania genetyczne. Dzieci, u których w najbliższej rodzinie rozpoznane są choroby alergiczne, są bardziej narażone na ich rozwój.

Coraz większą rolę w rozwoju alergii u dzieci przypisuje się mikrobiocie jelit. Ma ona kluczowe znaczenie dla prawidłowego funkcjonowania układu immunologicznego. Uważa się, że mikrobiota „programuje” odporność pacjenta i wpływa na jego podatność na zachorowanie na różnego rodzaju choroby w późniejszym życiu. Dotyczy to również chorób alergicznych. Na mikrobiotę jelitową dziecka wpływa wiele czynników, wśród których wymienić można choćby czas trwania ciąży, sposób porodu, sposób karmienia dziecka w pierwszym okresie życia, jak również stosowanie antybiotyków. 

Alergia wziewna u dziecka, alergia pokarmowa czy też skórna może rozwijać się również pod wpływem czynników środowiskowych, takich jak np. zanieczyszczenia środowiska, nawyki higieniczne, nieodpowiednia dieta i styl życia.

Alergia u dziecka – objawy

Alergia dzieci może objawiać się w różny sposób. Co więcej, objawy jednego rodzaju alergii, np. alergii pokarmowej, również mogą być bardzo zróżnicowane, co często utrudnia diagnostykę. Uczulenie u dzieci na pokarm może przebiegać jedynie z bólem brzucha, podczas gdy u innych dzieci występują też dokuczliwe nudności, wymioty i przewlekła biegunka. Spożycie pokarmu, na który mały pacjent jest uczulony, może wiązać się również z obrzękiem, zaczerwienieniem i swędzeniem w obrębie warg i jamy ustnej. Alergia pokarmowa może objawiać się też zmianami skórnymi oraz dolegliwościami ze strony układu oddechowego. 

Alergia u dzieci – objawy alergii wziewnej to zazwyczaj wodnisty katar, uczucie zatkanego nosa, częste kichanie, swędzenie błony śluzowej nosa i duszności. Objawom ze strony nosa często towarzyszy zaczerwienienie i swędzenie spojówek. Można zauważyć też nasilone łzawienie u dziecka oraz obrzęk w okolicy oczu. Alergia skórna u dziecka wiąże się natomiast ze swędzeniem i zaczerwienieniem skóry. Świąd jest bardzo charakterystycznym objawem alergii u dzieci. Skórne zmiany alergiczne mogą mieć różną postać. Czasami pojawia się typowa pokrzywka, a czasem występują grudki i pęcherze. 

Warto mieć na uwadze, że alergia u dziecka to nie tylko objawy charakterystyczne dla danego rodzaju choroby alergicznej. Jeżeli choroba alergiczna ma większe nasilenie i cięższy przebieg, znacząco wpływa na codzienne funkcjonowanie małego pacjenta. Niekontrolowane objawy mogą zaburzać prawidłowy sen, co ma ogromny wpływ na aktywność dziecka w ciągu dnia. Nieodpowiednio leczona alergia u dzieci może negatywnie oddziaływać na rozwój jego zainteresowań oraz naukę. Nie bez znaczenia jest też sfera psychiczna. Bez odpowiedniego wsparcia, dzieci z alergią mogą czuć się wykluczone z grupy rówieśniczej i osamotnione.

Jak rozpoznać alergię u dziecka?

Alergia pokarmowa u dzieci, alergia wziewna lub innego rodzaju choroba alergiczna wymaga przeprowadzenia szczegółowej diagnostyki. Proces rozpoznawania alergii u dzieci zazwyczaj nie jest łatwy. Konieczne jest zebranie bardzo szczegółowego wywiadu z pacjentem lub jego opiekunem. Dziecko jest badane przez lekarza. Zleca on też dodatkowe badania, które pomagają w postawieniu właściwej diagnozy. Alergolog może zalecić przeprowadzenie testów skórnych, spirometrii czy też badania krwi. Czasami potrzebne są również inne badania, które pomagają odróżnić alergię u dziecka od innej choroby, która może mieć podobny przebieg. 

Rodzic nie jest w stanie samodzielnie rozpoznać alergii u dziecka. Jeśli podejrzewa chorobę alergiczną u swojego dziecka, powinien zgłosić się do lekarza. Pokieruje on zarówno procesem diagnostyki, jak i leczenia. Nie należy ani samodzielnie rozpoznawać, ani samodzielnie leczyć alergii u dzieci.

Co na alergię u dziecka można stosować?

Co na alergie dla dziecka będzie odpowiednie? Leczenie alergii u dziecka powinno przebiegać kompleksowo. W miarę możliwości warto starać się unikać kontaktu z alergenem. U części pacjentów lekarz zaleca immunoterapię, która polega na stopniowym zwiększaniu tolerancji na dany alergen. Dodatkowe sposoby leczenia uzależnione są przede wszystkim od rodzaju alergii i nasilenia powodowanych przez nią objawów. W zależności więc od tego, czy rozpoznany jest alergiczny nieżyt nosa, alergiczne zapalenie spojówek, alergia pokarmowa, czy może alergiczne kontaktowe zapalenie skóry u dzieci, stosowane mogą być inne leki.

Alergie u dzieci leczone są pod kontrolą lekarza. W terapii wykorzystywane są więc głównie leki na receptę. Obecnie, wiele preparatów przeciwalergicznych dostępnych jest również bez recepty. Daje to możliwość kontynuowania leczenia w sytuacjach, w których z różnych powodów zabrakło leku wydawanego z przepisu lekarza, a nie ma możliwości szybkiego uzyskania i/lub zrealizowania kolejnej recepty. W leczeniu alergii u dzieci stosowane są doustne leki przeciwhistaminowe, np. Hitaxa Fast Junior, Allertec WZF i Allefin Allergy, krople do oczu na alergię Azelastin Comod czy choćby aerozol do nosa Polcrom 2%.

Alergia na słońce u dzieci – jak leczyć? Przy alergii na słońce warto sięgnąć po hydrokortyzon, który wykazuje właściwości przeciwzapalne i przeciwświądowe. Jednak steryd ten wskazany jest do stosowania przez osoby powyżej 12 roku życia. O jego użyciu u młodszych pacjentów powinien zadecydować lekarz. Alternatywą dla dzieci są doustne leki przeciwhistaminowe, takie jak np. Hitaxa Fast Kids czy Aleric Deslo Active 2,5 mg. Przy alergii na słońce ulgę przynieść może też częste natłuszczanie skóry przy pomocy emolientu. W przypadku alergii pokarmowej u dzieci kluczowe znaczenie ma czasowe wyeliminowanie z diety produktów, które zawierają określony alergen.

Alergie u dzieci występują coraz częściej i nic nie wskazuje na to, jakoby ten trend miał ulec zatrzymaniu. Najmłodsi pacjenci są najbardziej narażeni na alergię skórną oraz alergię pokarmową. U starszych, obserwuje się również alergiczny nieżyt nosa i spojówek. Trudno jest przewidzieć rozwój alergii. W części przypadków choroba ta ustępuje, podczas gdy u innych chorych objawy alergii utrzymują się również w życiu dorosłym. Leczenie alergii u dzieci zgodnie z zaleceniami lekarza pozwala kontrolować chorobę oraz maksymalnie ograniczyć jej wpływ na codzienne funkcjonowanie małego pacjenta.