Zawał serca – objawy, udzielanie pierwszej pomocy. Jakie jest ciśnienie przy zawale serca?

Czym jest zawał serca? Najczęstsze przyczyny zawału

Zawał serca zaliczany jest do ostrych zespołów wieńcowych, przebiegających z ostrym niedokrwieniem serca, a w jego wyniku dochodzi do martwicy serca. Stanowi on stan zagrożenia życia.

Wyróżnia się następujące rodzaje zawałów serca:

• zawał mięśnia sercowego bez uniesienia odcinka ST (NSTEMI),
• zawał mięśnia sercowego z uniesieniem odcinka ST (STEMI) – charakteryzuje się całkowitym zamknięciem naczynia wieńcowego czego konsekwencją jest rozległy zawał serca, a nawet nagły zgon sercowy,
• nieokreślony zawał mięśnia sercowego.

W zasadzie 95% przyczyn zawału stanowi miażdżyca tętnic wieńcowych. Gdy dojdzie do pęknięcia blaszki miażdżycowej i oderwania się skrzepu, powstałego w miejscu uszkodzenia, naczynie doprowadzające natlenowaną krew do serca może zostać całkowicie zaczopowane. W zależności od tego, której tętnicy wieńcowej dotyczy problem, taki obszar serca zostaje niedokrwiony.

Pozostałe przyczyny zawału serca związane są ze zmianami w obrębie tętnic wieńcowych powstałymi na skutek urazów, stanów zapalnych, zatorów lub zakrzepów spowodowanych zaburzeniami krzepliwości. Mogą też wynikać ze zbyt małej podaży tlenu do mięśnia sercowego, co nie zaspokaja jego zapotrzebowania. Dzieje się tak na skutek zatrucia tlenkiem węgla, stanów niedociśnienia czy niedokrwistości. Występuje również szereg czynników, które sprzyjają wystąpieniu choroby wieńcowej, a tym samym zwiększają ryzyko zawału serca.

Zalicza się do nich:

• wiek pacjenta powyżej 40. roku życia,
• płeć męską,
• uwarunkowania genetyczne,
• współwystępowanie takich schorzeń jak: nadciśnienie tętnicze, cukrzyca, insulinooporność,
• podwyższony poziom cholesterolu (LDL) i trójglicerydów,
• otyłość, nadwaga,
• siedzący tryb życia,
• palenie papierosów.

Na wiele z tych czynników mamy wpływ. Dlatego dla zdrowia układu sercowo - naczyniowego oraz całego organizmu warto dbać o regularną, umiarkowaną aktywność fizyczną, zdrową i zbilansowaną dietę oraz unikać papierosów, a w miarę możliwości również stresu.

Zawał mięśnia sercowego – objawy

Charakterystyczne objawy zawału, które zgłasza pacjent są podstawą do diagnostyki ostrego niedokrwienia serca. Najbardziej istotny symptom zawału serca to ból w klatce piersiowej o charakterze ucisku, dławienia, gniecenia czy rozrywania, który może promieniować do lewej ręki, żuchwy i pleców. Co ważne ból ten nie ustępuje po odpoczynku czy też podaniu nitratów, co jest cechą różnicującą bóle wieńcowe z bólem zawałowym. Może trwać nawet 20 minut, a jego natężenie nie słabnie w momencie zmiany ułożenia ciała. Wraz z bólem w klatce piersiowej pacjent odczuwa również lęk przed śmiercią, panikę i duszność.

Objawy zawału serca to również szereg symptomów o charakterze przedmiotowym:

• bladość,
• lepki pot,
• zawroty głowy, mogące doprowadzić nawet do omdlenia,
• kołatanie serca i tachykardia,
• sine zabarwienie skóry na końcach palców, płatkach uszu i wargach,
• podwyższona temperatura ciała (do 38,5°C).

Ciekawym objawem jest ciśnienie krwi przy zawale. Zatem jakie jest ciśnienie przy zawale serca? Niskie. Pacjentom w czasie bólu w klatce wartość ciśnienia tętniczego nie wzrasta powyżej przyjętych norm.

Zdarza się również, że zawał serca objawia się w sposób nietypowy. Dotyczy to zwykle kobiet oraz pacjentów cierpiących na cukrzycę. W momencie ostrego niedokrwienia serca występują u nich, m.in. wymioty, kaszel, ból brzucha, zmęczenie, utrata sił w kończynach górnych, ból mięśni, zawroty głowy, a ból zawałowy odczuwany jest jedynie jako uczucie dyskomfortu w klatce piersiowej.

Ból zawałowy nie zawsz jest typowy. Niekiedy może nie występować wcale. Bywa też, że zawał serca mylony jest z nerwobólem, bólem o podłożu mechanicznym bądź dolegliwościami ze strony przewodu pokarmowego, tj. refluksem żołądkowym, zatruciem pokarmowym czy też zwykłą niestrawnością.

Charakterystycznym objawem zawału są natomiast zmiany w zapisie EKG. Przeprowadzeniem badania oraz interpretacją wyniku zajmują się jednak lekarze lub ratownicy medyczni. Jest to bardzo istotne narzędzie diagnostyczne, które w szybki sposób pozwala potwierdzić zawał, określić jego rozległość oraz wskazać w jaki sposób można prowadzić dalsze leczenie.

Zawał serca – pierwsza pomoc

Gdy tylko zaobserwujemy niepokojące objawy należy niezwłocznie wezwać pogotowie ratunkowe, zgodnie z zasadami udzielania pierwszej pomocy, tj. wykręcić numer 112, opisać zdarzenie, podać adres i nigdy nie kończyć rozmowy przed dyspozytorem, itd. Szybka reakcja i udzielona pomoc pozwolą na ograniczenie ewentualnych zmian martwiczych w sercu i poprawią rokowania chorego.

Należy zaczekać z chorym aż do przyjazdu karetki, układając go w pozycji półsiedzącej z opartymi plecami i ewentualnie poluzować mu obranie. Ważne aby  uspokajać pacjenta najlepiej stale prowadząc z nim rozmowę i obserwując czy jego stan nie ulega pogorszeniu.  Nie wolno podawać pacjentowi niczego do picia i jedzenia. Wyjątek stanowi aspiryna, która ogranicza skutki zaczopowania naczynia i tym samym martwicy serca.

Zdarza się jednak, że podczas zawału chory przestaje oddychać. Mając na uwadze to jakie uszkodzenia narządowe może to wywołać należy jak najszybciej przystąpić do resuscytacji krążeniowo – oddechowej poszkodowanego. Trzeba ułożyć go płasko na plecach, udrożnić drogi oddechowe (odchylić głowę delikatnie do tyłu), położyć splecione dłonie na środku klatki piersiowej i uciskać ją (średnio 100-120 uciśnięć/minutę), kontynuując czynność aż do przyjazdu wykwalifikowanej pomocy medycznej lub gdy pacjent ponownie zacznie samodzielnie oddychać.

Kiedy lekarze potwierdzą zawał mięśnia sercowego wdrażane jest leczenie oparte na dożylnym podaniu leku rozpuszczającego skrzeplinę. Co ważne jego podanie ma sens w ciągu pierwszych 6 godzin od zablokowania dopływu krwi do serca. Największa efektywność, czyli zapobiegnięcie zmianom martwiczym w sercu, zostaje osiągnięta gdy farmaceutyki podane zostaną w pierwszej godzinie („złota godzina”) zawału. W dalszej fazie leczenia prowadzi się terapię objawową, podając m.in. opioidy niwelujące dolegliwości bólowe, a także zwalcza się wczesne powikłania zawału poprzez podawanie leków regulujących rytm serca oraz poprawiających jego wydolność.

Jak zmienia się życie po zawale?

Stan chorego po przebytym zawale w dużej mierze zależy od stopnia rozległości zmian martwiczych w sercu. Czyli również od tego jak szybko zostanie poszkodowanemu udzielona pomoc. Pierwsze dni po incydencie pacjent poddawany jest szerokiej diagnostyce oraz gdy jest to możliwe rehabilitacji ruchowej. Racjonalny wysiłek fizyczny, już w pierwszych dniach po zawale sprzyja poprawie stanu zdrowia pacjenta i poprawia jego rokowania.

Pacjentowi po zawale serca ordynowana jest cała lista leków, które mają poprawić przepływ krwi w naczyniach wieńcowych, wyrównać bilans pomiędzy zapotrzebowaniem mięśnia na tlen a możliwością jego dostarczania, a także zadziałać ochronnie i zabezpieczyć przed wystąpieniem kolejnych nieprawidłowości. Pacjent bezwzględnie musi dostosować się do zaleceń lekarza i zaordynowanej farmakoterapii.

Ogromne znaczenie ma również powrót do sprawności i aktywności po zawale. Początkowo codzienne czynności mogą sprawiać choremu trudności, ale jeśli tylko nie ma przeciwskazań, nie należy rezygnować z codziennego ruchu o indywidualnie dostosowanej intensywności. Dla jednych będzie to powolny spacer, a dla innych jazda na rowerze. Ważne jest też wdrożenie odpowiedniej diety opierającej się na świeżych warzywach, owocach, produktach wieloziarnistych, chudym mięsie oraz tłuszczach roślinnych bogatych w nienasycone kwasy tłuszczowe  i ograniczającej wysokotłuszczowe, przetworzone, smażone pokarmy oraz sól. Należy zrezygnować z palenia papierosów i w miarę możliwości ograniczać stres, stosując, m.in. techniki relaksacyjne. Osoba po zawale powinna pozostać pod stałą kontrolą kardiologa i regularnie odbywać wizyty lekarskie oraz wykonywać badania.

Zawał serca mimo postępów medycyny jest nadal jedną z najczęstszych przyczyn zgonów w naszym kraju. Przestrzegając zasad zdrowej diety i aktywnego stylu życia możemy korzystnie wpływać na układ sercowo – naczyniowy i zmniejszać ryzyko wystąpienia zawału mięśnia sercowego. Warto więc o tym pamiętać. Ważna jest również edukacja społeczeństwa. Nie tylko w zakresie profilaktyki przeciwzawałowej, ale również umiejętność rozpoznania niepokojących objawów i wczesnego reagowania. Im szybciej pacjent trafi do szpitala i zostanie potwierdzony zawał tym jego rokowania będą lepsze.