Witamina B6 – właściwości i występowanie. Jakie są objawy i skutki niedoboru lub nadmiaru witaminy B6?

Witamina B6 właściwości

Witamina B6, nazywana jest również pirydoksyną, należy ona do witamin rozpuszczalnych w wodzie. Ciężko ją przedawkować, ponieważ nie kumuluje się w organizmie, a jej nadmiar wydalany jest wraz z moczem. Z drugiej jednak strony powinna być ona regularnie dostarczana do organizmu wraz z pożywieniem. Witamina B6 odgrywa ogromną rolę w wielu procesach metabolicznych.

Za co odpowiada witamina B6?

• bierze udział w procesie przekształcania zmagazynowanego w organizmie glikogenu w glukozę, stanowiącą źródło energii,
• uczestniczy w syntezie i rozkładzie aminokwasów, a także tworzeniu struktur białkowych (np. kolagenu),
• jest ważnym składnikiem w przemianie hemu do hemoglobiny, białka transportującego tlen do każdej komórki organizmu,
• jest zaangażowana w produkcję serotoniny, dopaminy i GABA, neuroprzekaźników w ośrodkowym układzie nerwowym,
• wspiera produkcję przeciwciał,
• odgrywa rolę w przemianach homocysteiny, a ograniczając jej ilość zmniejsza ryzyko wielu chorób sercowo – naczyniowych, wykazuje działanie antyoksydacyjne,
• bierze udział w metabolizmie hormonów,
• uczestniczy w metabolizmie lipidów.

Szerokie spektrum aktywności sprawia, że witamina B6 wykorzystywana jest w łagodzeniu objawów, a nawet leczeniu wielu schorzeń. Witamina B6 na co pomaga?

• anemię – zwiększa ilość hemoglobiny,
• poprawę nastroju, funkcji poznawczych,
• funkcjonowanie obwodowego układu nerwowego (zapobieganie i leczenie polineuropatii),
• poprawia wygląd skóry i wspomaga jej regenerację – zaburzenia barwnikowe, poparzenia, oparzenia,
• stany zapalne skóry, błon śluzowych i przyzębia,
• profilaktyka chorób sercowo – naczyniowych,
• mdłości i nudności na początku ciąży,
• przyswajanie magnezu, żelaza i witaminy B12.

Witamina B6 odgrywa ogromną rolę w organizmie, a jej odpowiedni poziom we krwi jest bardzo ważny. Zwykle przy zbilansowanej diecie nie mówi się o zbyt małej ilości składnika, ale spożywanie głównie przetworzonej żywności może sprzyjać niedoborom witaminy B6.

Chcesz wiedzieć więcej na temat innych witamin z grupy B? Przeczytaj artykuł >> Witaminy z grupy B - właściwości. W jakich produktach występują?

Witamina B6 źródła w pożywieniu

Zbożowe produkty pełnoziarniste, tj. płatki, makarony, kasze, pieczywo to najlepsze źródło witamin z grupy B, w tym B6. Witamina B6 gdzie występuje jeszcze? Jej dobrym źródłem są mięso, podroby, ryby, żółtka jaj, a także warzywa (ziemniaki oraz warzywa strączkowe) i owoce niecytrusowe (banany, awokado). Do niektórych produktów spożywczych witamina B6 jest dodawana na etapie produkcji. Fortyfikacja żywności obejmuje, np. płatki śniadaniowe.

Podczas obróbki termicznej warzyw i owoców witamina B6 ulega w dużym stopniu rozłożeniu. Dlatego jej dobrym źródłem są właśnie produkty zbożowe, jak również ryby, mięso i podroby. Biodostępność witaminy B6 wynosi w ich przypadku nawet 75 - 100%.

Witamina B6 niedobór

W przypadku zróżnicowanej i zbilansowanej diety ciężko o niedobory witaminy B6. Gorzej gdy spożywa się głównie żywność wysoko przetworzoną. Dlatego też jawne niedobory witaminy B6 manifestujące się poważnymi objawami są rzadko spotykane, natomiast łagodne mogą dotyczyć nawet 50% populacji  europejskiej.

Najbardziej narażeni na niedobór witaminy B6 są pacjenci z chorobami nerek, reumatoidalnym zapaleniem stawów, celiakią, chorobą Leśniowskiego – Crohna i różnego rodzaju chorobami autoimmunologicznymi. Warto pamiętać również, że zwiększone zapotrzebowanie na witaminę B6 dotyczy ciężarnych, ale stanowi również istotny aspekt wśród palaczy, osób zbyt często sięgających po alkohol, kobiet stosujących długotrwale antykoncepcję hormonalną i seniorów powyżej 75. roku życia.

Niedobór witaminy B6 objawy zwykle spotykane to m.in. problemy skórne (egzema, świąd, zaczerwienienie, wysypki), obniżona odporność, niedokrwistość, a nawet anemia.

Niedobór witaminy B6 objawy neurologiczne – to częsty problem związany ze zbyt małą podażą składnika. Zwykle są to takie zaburzenia jak: obniżony nastrój, apatia, problemy z koncentracją, snem, ale także problemy z nerwami obwodowymi, m.in. drętwienie, mrowienie, drżenie kończyn.

Awitaminoza B6 może stanowić poważny problem rozwojowy u dzieci. W takim wypadku pojawiają się u nich poważne zaburzenia neurologiczne.

Witamina B6 nadmiar i przedawkowanie

Aby przedawkować witaminę B6 trzeba by spożywać ją w formie suplementów bądź preparatów leczniczych przez dłuższy czas w ilości przekraczającej 200 mg na dobę. Jest dość trudne, gdyż zwykle zawartość tego składnika w pojedynczej dawce preparatu to zaledwie kilka miligram. Chociaż przedawkowanie witaminy B6 nie jest częstym problemem to warto zwrócić uwagę, że stanowi ona nie tylko pojedynczy składnik preparatów, ale także pojawia się w wielu złożonych lekach i suplementach. Jakie preparaty zawierają w swoim składzie witaminę B6? Są to m.in.:

• leki i suplementy diety z magnezem, ponieważ zwiększa ona przyswajalność jonów magnezowych,
• złożone suplementy na anemię i niedokrwistość, gdyż zwiększa biodostępność żelaza, witaminy B12, a sama bierze udział w syntezie hemoglobiny,
• preparaty zawierające witaminy z grupy B, tzw. B comlex,
• preparaty wielowitaminowe.

Stosowanie wielu wieloskładnikowych suplementów lub leków zawierających B6 może doprowadzić do jej nadmiaru w organizmie. Niesie to za sobą poważne skutki zdrowotne. Nadmiar witaminy B6 objawy to m.in. uszkodzenia neurologiczne: neuropatie, mrowienie kończyn, słabość mięśni czy zaburzenia chodu. W wielu przypadkach są one nieodwracalne.

Warto wspomnieć, że witamina B6 występuje również w lekach na receptę stosowanych m.in. w zaburzeniach neurologicznych, np. dolegliwościach bólowych wynikających z uszkodzeń bądź stanów zapalnych zakończeń czy też całych nerwów obwodowych. Wtedy zawartość witaminy B6 w pojedynczej dawce jest znacznie wyższa i może wynosić nawet 200 mg. Zatem w czasie leczenia lepiej zaprzestać zażywania witaminy B6 w innych produktach i wybrać np. magnez bez B6.

Witamina B6 zapotrzebowanie dobowe

Witamina B6 dzienne zapotrzebowanie dla osoby dorosłej to średnio  2 mg. U kobiet w ciąży i karmiących piersią wzrasta do ok.3 mg. Są to ilości, które spokojnie można dostarczyć wraz z dietą. W przypadku dzieci do 3. r.ż. zapotrzebowanie dobowe wynosi 0,5 mg, a do 9. r.ż. 1 mg. 

Uznaje się, że bezpieczna dawka witamina B6 to do 10 mg na dobę. Natomiast Główny Inspektor Sanitarny w Polsce określił maksymalną zawartość witaminy B6 w suplementach diety na poziomie 18 mg.

Witamina B6 dawkowanie powinno być dostosowane do indywidualnego zapotrzebowania. Warto pamiętać, że w lekach na receptę jej zawartość w pojedynczej dawce jest wielokrotnie wyższa niż preparatach dostępnych bez recepty. Nie mniej jednak stosowanie jednocześnie wielu leków i suplementów może powodować przedawkowanie witaminy B6.

Witamina B6 podobnie jak inne witaminy z grupy B odgrywa bardzo ważną rolę w organizmie. W głównej mierze wspomaga wiele reakcji metabolicznych, a tym samym funkcjonowanie wielu układów, m.in. nerwowego i sercowo – naczyniowego. Warto pamiętać w codziennej diecie o wieloziarnistych produktach zbożowych będących jej najlepszym źródłem.