Probiotyki w ciąży i podczas karmienia - dlaczego są tak istotne?

Probiotyki w ciąży - czy warto stosować?

Probiotyki w ciąży stosowane są w celu uregulowania mikrobioty (dawniej określanej jako mikroflora) jelitowej. Jeszcze nie tak dawno, preparaty probiotyczne kojarzono niemalże wyłącznie z zapobieganiem biegunce wywołanej antybiotykoterapią. Obecnie wiemy coraz więcej o wpływie probiotyków na zdrowie fizyczne, a także zdrowie psychiczne. Probiotyk dla kobiet w ciąży na pewno warto stosować przy wspomnianej terapii antybiotykowej. Określone szczepy probiotyczne, przyjmowane w odpowiedniej ilości, ograniczają negatywny wpływ antybiotyku na tzw. “dobre bakterie”, które kolonizują jelita. Antybiotykoterapia wpływa nie tylko na mikrobiotę jelit, ale również na mikrobiotę pochwy. Niektóre kobiety są wówczas bardzo podatne na rozwój infekcji intymnej. Aby zapobiegać jej wystąpieniu, zaleca się stosować dobrej jakości probiotyk w czasie antybiotykoterapii i jeszcze po jej zakończeniu.

Probiotyk w ciąży warto rozważyć również w sytuacjach, w których zachodzi podwyższone ryzyko rozwoju atopowego zapalenia skóry u dziecka (wśród członków najbliższej rodziny zdiagnozowano choroby alergiczne). Część specjalistów zaleca wówczas stosowanie probiotyków w ciąży. Można sięgnąć po preparat zawierający dobrze przebadane szczepy Lactobacillus rhamnosus GG (LGG). Znajdują się one m.in. w suplemencie Estabiom Mama (wcześniej - Estabiom Pregna), dedykowanym kobietom ciężarnym. W kapsułkach, oprócz bakterii LGG znajdziemy też 2 szczepy bakterii ginekologicznych. Enterol w ciąży, a także inne probiotyki zawierające drożdżaki Saccharomyces boulardii, nie są zalecane kobietom ciężarnym, ze względu na brak danych dotyczących bezpieczeństwa ich stosowania.

Probiotyk dla kobiet w ciąży zalecany jest czasami w celu zmniejszenia ryzyka rozwoju cukrzycy ciążowej, poronienia, wewnątrzmacicznego obumarcia płodu i stanu przedrzucawkowego. Niektórzy sądzą, że probiotyki w ciąży warto stosować również w przypadku kobiet otyłych i z nadwagą, u których obserwuje się inny skład mikrobioty jelitowej. Wyniki badań na obecną chwilę nie są jednoznaczne. Nie ma więc aktualnie podstaw do tego, aby rutynowo zalecać stosowanie probiotyku w ciąży w celu zapobiegania powikłaniom ciążowym. 

Probiotyk ginekologiczny w ciąży?

Probiotyk ginekologiczny zawiera szczepy bakterii, które naturalnie kolonizują pochwę. Zalecany jest on  w celu zapobiegania infekcjom układu moczowo-płciowego, na które kobiety są bardziej narażone m.in. właśnie w okresie ciąży. Probiotyk ginekologiczny doustny lub dopochwowy może być stosowany w celu wspomagania leczenia infekcji bakteryjnej oraz grzybiczej, a także jako forma zapobiegania ich rozwojowi. Probiotyk ginekologiczny może przynieść korzystny efekt również w profilaktyce zakażeń układu moczowego.

Probiotyk dopochwowy w ciąży działa bezpośrednio w miejscu, w którym chcemy zadbać o mikrobiotę. Działanie probiotyków dopochwowych jest szybkie, ale jednocześnie też dość krótkotrwałe. Probiotyki dopochwowe w ciąży nie powinny być stosowane, jeśli pojawiają się krwawienia z dróg rodnych. Alternatywą jest probiotyk ginekologiczny doustny, taki jak np. Trivagin. Niestety w preparacie tym nie zostały określone konkretne szczepy bakterii. O czynnikach, na które warto zwracać uwagę podczas zakupu probiotyku, pisaliśmy w artykule: Jak wybrać najlepszy probiotyk?. Dobrej jakości probiotyk dopochwowy w ciąży to np. kapsułki Lakcid Intima. 

Wybierając probiotyk w ciąży zwracajmy uwagę na to, czy jest on przeznaczony dla tej grupy pacjentek. Stosujmy jedynie wysokiej jakości preparaty, które zawierają szczepy bakterii o udowodnionym działaniu. Nie kupujmy przypadkowych probiotyków w Internecie. Ich cena może być niższa, ale bezpieczeństwo związane z zażywaniem takiego produktu jest raczej wątpliwe.

Probiotyk ginekologiczny doustny wywiera szerszy zakres działania. Wpływa nie tylko na mikrobiotę pochwy, ale również przewodu pokarmowego. Efekt działania nie pojawia się jednak tak szybko jak po probiotykach dopochwowych. Z tego powodu, ginekolodzy czasami zalecają jednoczesne stosowanie probiotyku dopochwowego i doustnego, w celu zwiększenia skuteczności probiotykoterapii.

Probiotyki podczas karmienia piersią

Probiotyki podczas laktacji również warto stosować, jeśli zachodzi podwyższone ryzyko rozwoju AZS u dziecka. W takiej sytuacji, zaleca się przyjmowanie probiotyku w ciąży, po porodzie jeśli mama karmi piersią, a także podawanie preparatu probiotycznego dziecku po urodzeniu. 

Dobre bakterie przechodzą z mlekiem matki do organizmu noworodka i niemowlaka. Na to, jakie bakterie zasiedlają jelita malucha wpływa wiele czynników, m.in. rodzaj porodu i sposób karmienia dziecka. W pewnych przypadkach, korzystne wydaje się być stosowanie probiotyku przez mamę karmiącą. Jeśli zachodzi konieczność wdrożenia antybiotykoterapii u kobiety w okresie okołoporodowym lub u malucha karmionego piersią, dobrze byłoby rozważyć stosowanie dobrego probiotyku przez mamę karmiącą i dziecko. Przyjmowanie preparatu probiotycznego podczas laktacji warto przedyskutować z lekarzem również w przypadku dzieci z przewlekłymi chorobami układu pokarmowego. 

Bakterie zasiedlające rozwijający się przewód pokarmowy dziecka mają duży wpływ na całe jego późniejsze życie. Istotnie wpływają m.in. na funkcjonowanie układu odpornościowego, chroniąc przed rozwojem infekcji i ich ciężkim przebiegiem. O tym kiedy warto podawać maluchowi probiotyk i czy zasadne jest stosowanie probiotyku u dziecka po cesarskim cięciu, można przeczytać w artykule: Probiotyki dla niemowląt, noworodków i dzieci, czyli jak zadbać o florę bakteryjną najmłodszych?.

Dobrej jakości probiotyki mają wysoki profil bezpieczeństwa. Mogą być stosowane zarówno w okresie ciąży, jak i karmienia piersią. Nie są one jednak zalecane osobom, ze zdiagnozowanymi zaburzeniami odporności. Pamiętajmy o tym, aby podczas ciąży nie podejmować samodzielnie decyzji o przyjmowaniu jakichkolwiek preparatów, w tym również probiotyków. Lekarz znając stan zdrowia kobiety i dziecka, będzie w stanie najlepiej rozważyć stosunek możliwych korzyści z przyjmowania probiotyku do ewentualnych zagrożeń.

Probiotyki w ciąży i w okresie laktacji pomagają utrzymać równowagę w ilości mikroorganizmów, które kolonizują organizm człowieka. Warto przyjmować je podczas i po zakończeniu antybiotykoterapii. Probiotyki dla kobiet w ciąży i kobiet karmiących piersią są pomocne również w celu zapobiegania wystąpienia atopowego zapalenia skóry u dziecka. Ich skuteczność w profilaktyce niektórych powikłań ciążowych wciąż nie jest potwierdzona, choć sugeruje się korzystny wpływ probiotyków na zapobieganie cukrzycy ciążowej.