Probiotyki dla niemowląt, noworodków i dzieci, czyli jak zadbać o florę bakteryjną najmłodszych

Probiotyki dla dzieci – korzystne działanie

Bakterie probiotyczne zasiedlające przewód pokarmowy dziecka w pierwszych dniach życia pochodzą głównie od matki i z otoczenia. Ogromny wpływ na mikroflorę jelitową ma rodzaj porodu. Dziecko urodzone naturalnie kolonizowane jest bakteriami znajdującymi się w kanale rodnym mamy. W przypadku cięcia cesarskiego ten fizjologiczny proces kształtowania się mikroflory dziecka zostaje zaburzony. Podobnie jak u dzieci karmionych mlekiem modyfikowanym, w przypadku których, w przewodzie pokarmowym obserwuje się większe zasiedlenie przez szczepy chorobotwórcze (m.in. C. difficile, E.coli). Sposób żywienie noworodka i niemowlaka ma ogromny wpływ na skład mikroflory jego jelit.

Naukowcy wnioskują, że te zaburzenia w składnie mikroflory jelit mogą skutkować coraz częstszym występowaniem chorób o podłożu autoimmunologicznym, alergii, a także innych zaburzeń tj. osłabionej odporności, astmy oraz dysfunkcji żołądkowo – jelitowych.

Takie wnioski nie są niczym dziwnym jeśli przyjrzymy się korzystnemu działaniu bakterii probiotycznych na organizm:

• hamowanie wzrostu i blokowanie przylegania do śluzówki przewodu pokarmowego szczepów chorobotwórczych ( defficile, S. aureus, C. jejuni, S. enterica, S. sonnei) oraz grzybów,
• regulowanie perystaltyki jelit,
• produkcja składników wykorzystywanych przez organizm (np. krótkołańcuchowych kwasów tłuszczowych, witaminy K, witamin z grupy B),
• eliminowanie toksyn,
• obniżenie wchłaniania cholesterolu dostarczanego z pokarmem,
• stymulacja układu odpornościowego,
• uszczelnienie bariery śluzówki jelit,
• udział w trawieniu niektórych pokarmów,
• zwiększenie biodostępności wielu minerałów, m.in. wapnia, żelaza, cynku,
• zmniejszenie częstotliwości występowania oraz skrócenie czasu trwania biegunek,
• ochrona przed rozwojem grzybicy miejsc intymnych,
• łagodzenie objawów chorób zapalnych jelit oraz zespołu jelita drażliwego,
• korzystne działanie w chorobach alergicznych, m.in. w atopowym zapaleniu skóry,
• obniżenie ilości bakterii próchnicotwórczych.

Te wszystkie czynniki podkreślają jak ważna dla funkcjonowania całego organizmu człowieka jest mikroflora jelit. Szczególne znaczenie ma skład ilościowy i jakościowy bakterii probiotycznych przewodu pokarmowego w przypadku dzieci. U niemowląt kształtują się funkcje trawienne i rozwija się układ odpornościowy. Nic więc dziwnego, że w tak wielu przypadkach lekarze pediatrzy rekomendują podawanie probiotyków dzieciom. Czy warto podawać je również profilaktycznie? Czy jedynie w momencie wystąpienia biegunki lub atopowych zmian skórnych?

Probiotyki dla niemowląt – kiedy podawać?

Wbrew pozorom do zaburzeń składu mikroflory zarówno ilościowego jak i jakościowego może dojść dość łatwo. Wystarczą modyfikacje dietetyczne (np. mniejsza ilość błonnika w diecie), stany zapalne w obrębie przewodu pokarmowego, infekcje, zaburzenia perystaltyki bądź antybiotykoterapia.

W świadomości rodziców wpisało się, że zawsze z antybiotykiem podajemy dziecku probiotyk. W zależności od produktu może być on stosowany jednocześnie z lekiem przeciwbakteryjnym lub z zachowaniem odstępu czasowego. Pozwoli to uniknąć chociażby biegunki podczas stosowania antybiotyku. Co więcej podawanie probiotyku powinno być kontynuowane po zakończonej antybiotykoterapii przez okres kilku tygodni. Takie działanie umożliwi odbudowę mikroflory jelit, a tym samym wesprze układu immunologiczny dziecka. Jest to szczególnie ważne dla osłabionego po chorobie malucha. Warto rozważyć podawanie probiotyku również przy skłonności do nawracających infekcji i słabej odporności. Wtedy uzupełnienie diety za pomocą probiotyku może trwać nawet kilkanaście tygodni.

Kiedy wskazany jest probiotyk dla noworodka i niemowlęcia? Zawsze wtedy kiedy pojawiają się u malucha szeroko pojęte „problemy z brzuszkiem”, tj. nietolerancje pokarmowe (głównie nietolerancja laktozy), wzdęcia, gazy, zaparcia, biegunki, kolki. Oczywiście podanie probiotyku u tak małego dziecka zawsze powinno być poprzedzone konsultacją lekarską.

Kiedy warto podawać probiotyk dla dzieci? Preparat rekomendowany jest zawsze w przypadku dolegliwości ze strony przewodu pokarmowego oraz w trakcie i po infekcji przebiegającej z biegunką i/lub wymiotami. Podobnie gdy maluch cierpi na zaparcia lub nietolerancje pokarmowe. Skłonność do alergii pokarmowych i skórnych to również wskazanie do uzupełnienia diety o odpowiednie szczepy probiotyczne. Alergolodzy rekomendują szczepy z rodzaju Lactobacillus oraz Bifidobacterium w przypadku profilaktyki jak i leczenia zaostrzeń atopowych zmian skórnych. Stosowanie probiotyków bywa zalecane również przy nawracających infekcjach dróg moczowych. Kolonizacja układu moczowego przez właściwe szczepy uniemożliwia namnażanie się tym chorobotwórczym.

W zależności od potrzeby probiotyk dla dziecka można podawać w ramach uzupełnienia leczenia podstawowego podczas antybiotykoterapii czy też w przebiegu infekcji przewodu pokarmowego przebiegającej z biegunką lub innymi dolegliwościami gastrycznymi bądź też profilaktycznie. Głównie w celu zwiększenia odporności organizmu na działanie patogenów chorobotwórczych, ale również alergenów.

Probiotyk dla noworodka po cesarce- czy jest konieczny

Jak wspomniano wcześniej rodzaj porodu ma ogromny wpływ na kształtowanie się mikroflory jelitowej noworodka, co zaś rzutuje na kondycję zdrowotną niemal całego organizmu w późniejszych latach życia. Dziecko urodzone przez cięcie cesarskie nie styka się z bakteriami zasiedlającymi drogi rodne matki. Ponadto kontakt matki i dziecka „skóra do skóry” w przypadku porodu zabiegowego jest w praktyce mocno utrudniony. Poród naturalny umożliwia taki kontakt, a tym samym dalszą kolonizację przewodu pokarmowego przez bakterie probiotyczne pochodzące od matki.

W przypadku cięcia cesarskiego nieco później pojawia się u kobiety pokarm, a problemy z karmieniem piersią bywają nieco większe w pierwszych dobach. Pokarm matki bogaty jest w probiotyki, ale również prebiotyki. Do tej drugiej grupy należą oligosacharydy, które to promują wzrost korzystnej flory bakteryjnej.

Jak podają lekarze zaburzenia w mikroflorze jelit w przypadku dzieci urodzonych przez cięcie cesarskie może utrzymywać się do 6. miesiąca życia niemowlęcia. Niektóre źródła podają, że z problemem mogą borykać się dzieci nawet do 7. roku życia. 

Chociaż ogólnie rzecz ujmując nie ma zaleceń, aby profilaktycznie podawać probiotyki dzieciom urodzonym przez cięcie często są one często rekomendowane przez pediatrów.

Probiotyki dla noworodka po cc nie są to szczepy, które kolonizują drogi rodne kobiety. Są to natomiast typowe, dobrze przebadane szczepy z rodzaju Lactobacillus i Bifidobacerium. Ich uzupełnienie zapewni lepszą odporność układu pokarmowego i immunologicznego na czynniki zewnętrzne. Warto je podawać stale przynajmniej do 6. miesiąca życia dziecka. Aby jego własna flora jelitowa miała czas na powrót do właściwego składu ilościowego i jakościowego.

Najlepsze probiotyki dla niemowląt i starszych dzieci

Należy pamiętać, że właściwości danego probiotyku są szczepozależne. Pozytywne właściwości jednego drobnoustroju nie zawsze dotyczą innego. Dlatego ma znaczenie jaki probiotyk podajemy dziecku. Preparaty różnią się między sobą zawartością szczepów, co dotyczy składu ilościowego jak i jakościowego. Produkty zawierające bakterie Lactobacillus rhamnosus to chyba najpopularniejszy probiotyk dla dzieci. Ranking otwierają preparaty gdzie znajduje się dobrze znany naukowcom i dokładnie przebadany szczep Lactobacillus rhamnosus GG. Jest on szeroko wykorzystywany zarówno w przypadku dysfunkcji żołądkowo-jelitowych, jak i przy antybiotykoterapii oraz w celu łagodzenia objawów i profilaktyki AZS. Innym popularnym szczepem jest Limosilactobacillus reuteri DSM 17938. Izolowany z mleka matek karmiących, stanowi uzupełnienie mikroflory jelitowej u niemowląt.

Na rynku znajdują się również preparaty wieloszczepowe, zawierające bakterie z rodzaju Lactobacillus i/lub Bifidobacterium. Najważniejsze, aby szczepy probiotyczne znajdujące się w składzie preparatu posiadały udokumentowane badania potwierdzające ich skuteczność, np. marka Flostrum. Inne popularne wieloszczepowe probiotyki to Multilac oraz Vivomixx.

Szczepem probiotycznym rekomendowanym dla dzieci w przypadku biegunki jest Saccharomyces boulardi. Hamuje on wzrost bakterii mogących wywoływać biegunkę, neutralizuje ich toksyny i przywraca równowagę mikroflory jelit. Sprawdzi się również w podczas antybiotykoterapii.

Na jakie aspekty należy zwrócić jeszcze uwagę wybierając probiotyk dla dziecka?

Produkt powinien być dostosowany formą do wieku dziecka. Niektóre probiotyki rekomendowane są od pierwszych dni życia, inne od danego miesiąca, jeszcze inne dedykowane są dla dzieci powyżej 3. roku życia. Znaczenie ma również postać probiotyku. Najbardziej popularne dla maluchów są krople. Alternatywą dla starszych dzieci są saszetki lub otwierane kapsułki z proszkiem, które można spożyć bezpośrednio lub ich zawartość rozpuścić i wypić. Na rynku dostępne są nawet słodkie misio-tabletki zawierające szczep probiotyczny.

Kupując probiotyk rodzic powinien zwrócić uwagę na warunki przechowywania preparatu. Część z nich musi być trzymana w lodówce. Co nie jest praktyczne gdy zabieramy probiotyk ze sobą na wyjazd.

Probiotyki to preparaty, które korzystnie wpływają na zdrowie i funkcjonowanie organizmu dziecka. Warto je podawać na biegunkę i inne zaburzenia gastryczne, także przy antybiotykoterapii oraz po niej. Sprawdzą się również w wielu innych sytuacjach – m.in. w atopowym zapaleniu skóry i nietolerancjach pokarmowych. Wybierając probiotyk dla dziecka warto sięgać po taki, który zawiera przebadane klinicznie szczepy, a w jego skład wchodzą tylko żywe kultury bakterii.