Kleszcz u dziecka - jak postępować krok po kroku?

Kleszcze u dzieci- jak nie dopuścić do ugryzienia?

Kleszcze są aktywne od wiosny do jesieni, a ich populacja z roku na rok powiększa się. Nie trzeba wybierać się na wyprawę do lasu, żeby złapać kleszcza. Ugryzienie może przytrafić się po spacerze w parku, czy podczas spędzania czasu w inny sposób na łonie natury. Warto zatem wiedzieć, jak zapobiegać ugryzieniom przez kleszcze:

·         Odpowiedni ubiór- jest to istotny aspekt, zwłaszcza wybierając się do lasu, gdzie kleszczy jest bardzo dużo. Najlepiej zakładać długie spodnie i rękawy, wysokie buty i naciągnięte na spodnie skarpety, ważne jest także nakrycie głowy. Warto pamiętać, że na jasnych kolorach łatwiej zauważyć pajęczaka i można strącić go z ubrania, zanim wbije się on w skórę.

·         Repelenty- należy sięgać po skuteczne, ale jednocześnie bezpieczne dla dzieci środki odstraszające kleszcze, a także regularnie powtarzać ich aplikację, zgodnie z zaleceniami producenta. Warto sięgać po preparaty zawierające DEET, ikarydyną lub IR3535 dostosowane do wieku dzieci.  

·         Dokładne oględziny po powrocie do domu- ważne, aby przeglądnąć takie newralgiczne miejsca jak pachwiny, zgięcia kolan i łokci, głowę, szyję, czy włosy przy linii karku.

·         Prysznic po powrocie do domu- pomaga zmyć kleszcze, które nie zdążyły się jeszcze wkłuć. Pajęczaki potrzebują na to od kilkunastu minut do godziny.

Działania profilaktyczne obejmują również szczepienie przeciw kleszczowemu zapaleniu mózgu. Choroba wywołana jest przez przenoszone przez kleszcze wirusy. Kleszczowe zapalenie mózgu- objawy: początkowo przypominają grypę, a po krótkim okresie poprawy stanu zdrowia pojawia się seria dolegliwości ze strony ośrodkowego układu nerwowego.

Jak usunąć kleszcza u dziecka?

Nie zawsze jednak udaje się uniknąć ugryzienia przez kleszcza. W takim wypadku ważne jest jego jak najszybsze usunięcie. Jeśli kleszcz żeruje ponad 24-godziny, znacznie zwiększa się ryzyko transmisji różnego rodzaju patogenów chorobotwórczych, których jest on źródłem. Jak zatem powinno wyglądać usuwanie kleszcza u dziecka krok po kroku?

1.       Umyj ręce i załóż rękawiczki, usuwając kleszcza dziecku, w miarę możliwości należy zachować wszelkie środki higieny.

2.       Przygotowanym wcześniej odpowiednim narzędziem złap pajęczaka jak najbliżej skóry, nie ściskając go za odwłok. Do tego celu sprawdzi się pęseta, kleszczołapki lub lasso. Są to popularne wyroby dostępne w aptekach.

3.       Zdecydowanym ruchem, ale ostrożnie wyjmij kleszcza pionowo w górę, nie kręcąc nim, ponieważ mogłoby to spowodować oderwanie się głowy od odwłoku. Wyjątek stanowi zastosowanie lassa. W przypadku tego narzędzia producent zaleca wyciągnięcie pasożyta, wykonując lekki obrót.

4.       Przemyj miejsce ukąszenia środkiem antyseptycznym. Do tego celu sprawdzą się popularne na rynku preparaty z octenidyną.

5.       Uważnie obserwuj miejsce ugryzienia przez około 30 dni. Ma to na celu kontrolę samej rany po kleszczu, ponieważ może dojść do jej nadkażenia, jak również obserwację czy na skórze nie pojawił się pierwszy i bardzo charakterystyczny objaw boreliozy- rumień wędrujący. Zmiana ta początkowo przypomina niewielkich rozmiarów czerwoną plamkę, która stopniowo powiększa się, a w jej wnętrzu pojawiają się okrągłe przejaśnienia. 

Nie zawsze jednak wyciąganie kleszcza idzie gładko. Niekiedy problem stanowi urwany kleszcz u dziecka. Jeśli jego fragment zostanie w skórze, nie trzeba panikować. Należy obserwować uważnie newralgiczne miejsce na skórze i regularnie je dezynfekować. Zwykle niewielkich rozmiarów główka lub część aparatu gębowego kleszcza zostaje sama odrzucona przez organizm. Niemniej jednak gdy rana się sączy, ropieje, bardzo boli, jest ciepła i mocno zaczerwieniona lub po kilku dniach nie widać poprawy należy zgłosić się do lekarza. 

Miejsce po usunięciu kleszcza, nawet gdy cały zabieg przebiegł prawidłowo, może być lekko zaczerwienione, obrzęknięte i swędzące. Ma to związek z reakcją nadwrażliwości organizmu na składniki śliny kleszcza. Ważne, aby dziecko nie rozdrapało zmiany, ponieważ może to utrudnić jej gojenie i powodować komplikacje związane z nadkażeniem rany. Dla złagodzenia wspomnianych dolegliwości można sięgać po preparaty łagodzące ugryzienia kleszcza dedykowane dla dzieci.

Najczęstsze objawy po kleszczu u dziecka

Po wyjęciu kleszcza należy uważnie obserwować skórę dziecka i jego zachowanie. Rumień wędrujący w miejscu ugryzienia lub co ważne w całkiem innym obszarze skóry może pojawić się do 30 dni od wyjęcia kleszcza. Po kilku tygodniach mogą pojawić się również inne dolegliwości związane z chorobami odkleszczowymi. Na co rodzice powinni zwrócić szczególną uwagę?

·         Borelioza u dzieci objawy- oprócz zmian na skórze, należy zwrócić uwagę na objawy grypopodobne, a także ból głowy, pogorszenie samopoczucia, opadnięcia kącika ust i problemy z mimiką twarzy, zaburzenia nastroju, drażliwość, zaburzenia funkcji poznawczych, ból i obrzęk stawów (głównie kolanowego).

·         Kleszczowe zapalenie mózgu (KZM) u dzieci objawy- rozpoczyna się zwykle jak grypa, a po kilku dniach poprawy pojawiają się objawy neurologiczne, tj. światłowstręt, sztywność karku, ból głowy, nudności, drażliwość. 

Borelioza i kleszczowe zapalenie mózgu to najczęstsze choroby odkleszczowe diagnozowane u dzieci. Ich objawy mogą być do siebie podobne, dlatego wymagają one odpowiedniej diagnostyki w celu wdrożenia właściwego leczenia.

Po ugryzieniu warto zwracać uwagę czy u dziecka nie wystąpią objawy grypopodobne, tj. gorączka, osłabienie, gorsze samopoczucie, bóle mięśni. Niepokojące mogą okazać się również ból i obrzęk stawów, jak i objawy neurologiczne, m.in. problemy z koncentracją, ból głowy, drażliwość, opadnięcie kącika ust, czy problemy z mimiką twarzy. Nie zawsze w pierwszej fazie boreliozy pojawia się u dziecka rumień wędrujący, a powikłania po ugryzieniu stanowić mogą długo utrzymujące się problemy ze stawami u dzieci, jak również neuroborelioza, objawiająca się dolegliwościami ze strony obwodowego i ośrodkowego układu nerwowego. Gorączka po ugryzieniu kleszcza u dziecka zawsze powinna być sygnałem do zgłoszenia się z maluchem do lekarza.

Ugryzienie kleszcza u dziecka- kiedy do lekarza?

Nie zawsze z ugryzieniem kleszcza u dziecka należy zgłaszać się do lekarza. Jeśli pajęczak zostanie szybko zauważony i od razu wyciągnięty w całości, nie obserwuje się u malucha żadnych niepokojących objawów, to nie ma potrzeby konsultacji z pediatrą. Nie zaleca się profilaktycznej antybiotykoterapii, czy jakiegokolwiek innego leczenia po ugryzieniu kleszcza u dzieci. Wyjątek stanowi kleszcz u niemowlaka. Dzieci poniżej 1.roku życia mają niedojrzały układ odpornościowy, a skutki związane z zaatakowaniem przez patogeny odkleszczowe układu nerwowego, stawów i serca mogą być bardzo poważne. Tym bardziej, że maluch nie będzie w stanie zgłosić doskwierających mu dolegliwości, a płacz u dziecka i rozdrażnienie to w zasadzie reakcja na wszelkie jego niedogodności. Dlatego nawet gdy kleszcz zostanie wyciągnięty w całości lepiej skonsultować się z pediatrą, który podejmie dalsze kroki. Niekiedy w przypadku tak małych pacjentów lekarz decyduje się jednak na wdrożenie profilaktycznej antybiotykoterapii.

Natomiast konsultacja lekarska zawsze jest wymagana, gdy miejsce po ugryzieniu kleszcza nie goi się właściwie, na skórze wystąpił rumień wędrujący, pojawiły się objawy grypopodobne u dziecka, bóle stawów, pogorszenie samopoczucia, osłabienie, problemy z koncentracją u dziecka, mimiką twarzy i inne niepokojące dolegliwości.

Nie zawsze ugryzienie przez kleszcza musi oznaczać komplikacje zdrowotne. Należy jednak w miarę możliwości szybko usunąć pajęczaka, wówczas ryzyko transmisji chorób jest znacznie mniejsze. Populacja kleszczy z roku na rok powiększa się, a dzieci spędzając czas na świeżym powietrzu są narażone na ich ugryzienia. Trzeba zatem rozważnie podejść do tematu profilaktyki i wiedzieć, w jaki sposób usunąć pajęczaka, a także znać temat- kleszcz u dziecka objawy, które mogą pojawić się po ugryzieniu i z którymi trzeba zgłosić się do lekarza.