Dieta przy nadmiarze żelaza - co jeść, a czego unikać?

Nadmiar żelaza – z czego może wynikać?

Znacznie bardziej popularnym problemem zdrowotnym jest niedobór żelaza . Wtedy konieczne jest uzupełnianie pierwiastka w diecie, niekiedy suplementacja, a nawet stosowanie leków z żelazem. Wszystko zależy od tego jak bardzo poziom pierwiastka we krwi odbiega od tego dedykowanego do wieku pacjenta. Obowiązują nieco inne normy żelaza u dzieci, dorosłych, niemowląt czy kobiet w ciąży. Właściwości żelaza i jego rola w organizmie sprawiają, że jest on bardzo ważnym minerałem dla zachowania zdrowia i dobrego samopoczucia. Bierze udział w wielu procesach metabolicznych, wspomaga regenerację mięśni i korzystnie wpływa na wydolność organizmu podczas wysiłku fizycznego. Co więcej żelazo w ciąży na odpowiednim poziomie zapewnia jej prawidłowy przebieg i właściwy rozwój płodu.

Są jednak sytuacje, kiedy konieczne jest ograniczenie żelaza w diecie, a nawet jego eliminacja. Tak jest w przypadku chorych na hematochromatozę, czyli nadmiar żelaza. Objawy choroby zwykle obserwuje się u dorosłych, ale możliwy jest także nadmiar żelaza u dziecka , a także kobiet w ciąży. Ma to związek z nadmiernym wchłanianiem się żelaza z przewodu pokarmowego lub stanami patologicznymi prowadzącymi do jego nadmiaru w organizmie. Nie bez znaczenia jest w tym wypadku również nadmierna suplementacja żelazem. Przyjmowanie zbyt dużych dawek jonów żelaza działa niekorzystnie na  funkcjonowanie wielu narządów i układów. Ma to związek z utrudnioną eliminacją pierwiastka z organizmu. Jedynie niewielka ilość żelaza usuwana jest wraz z potem oraz złuszczającym się nabłonkiem.

Hematochromatoza dieta eliminacyjna

Dieta eliminacyjna ma na celu wykluczenie z menu produktów, które są szkodliwe dla danej osoby. W przypadku pacjentów, u których stwierdzono nadmiar żelaza w organizmie, wyklucza się z diety produkty zawierające żelazo. Trzeba jednak wiedzieć, że w przyrodzie występują 2 frakcje żelaza: hemowe i niehemowe. To pierwsze jest znacznie lepiej przyswajalne, a jego głównym źródłem są podroby oraz mięso i jego przetwory. Żelazo niehemowe znajduje się w żółtkach jaj, warzywach i pełnoziarnistych produktach zbożowych. Przyswajalność żelaza z tego typu produktów to zaledwie kilka procent. Dodatkowo występują w nich tzw. składniki antyodżywcze, które dodatkowo utrudniają bioprzyswajalność pierwiastka, m.in. błonnik, szczawiany, czy też kwas fitynowy. Dlatego też rozważając problem: nadmiar żelaza we krwi - jaka dieta? W pierwszej kolejności należy ograniczyć w codziennym menu produkty mięsne szczególnie wołowe, ale także niektóre produkty wieprzowe (m.in. polędwica), które zawierają duże ilości żelaza hemowego. Czego jeszcze lepiej unikać w przypadku chorych na hematochromatozę?

• Drobiu,
• Wędlin,
• Podrobów (wątróbka, żołądki, serca)
• Pasztetów,
• Żółtek jaj,
• Ryb,
• Nasion dyni,
• Kiełków pszenicy,
• Płatków pszennych i owsianych,
• Fasoli,
• Grochu,
• Orzechów,
• Soi,
• Suszonych owoców (śliwki, morele),
• Ciemnego chleba,

W przypadku nadmiaru żelaza we krwi chorzy mają bezwzględny zakaz spożywania alkoholu. Etanol nasila wchłanianie pierwiastka z przewodu pokarmowego. Co więcej, dla przykładu czerwone wino samo w sobie zawiera dużo żelaza.

Na przyswajalność żelaza korzystny wpływ ma również witamina C. Aby ograniczyć tę zależność zaleca się spożywać osobno produkty bogate w te składniki.

Nadmiar żelaza dieta – produkty dopuszczone do spożycia

Oprócz wspomnianych wcześniej składników atyodżywczych, które ograniczają przyswajalność żelaza, takich jak błonnik, szczawiany, kwas fitynowy czy taniny, również wapń przyczynia się do ograniczenia jego wchłanialności. Dlatego właśnie osobom chorym ma hematochromatozę zaleca się spożywać duże ilości nabiału. Jakie produkty są zalecane osobom, które powinny ograniczać ilość żelaza w diecie?

• Mleko i produkty mleczne: sery, maślanki, kefir,
• Makarony białe, najlepiej bezjajeczne,
• Kasze: kuskus, kasza jaglana, jęczmienna drobna,
• Biały ryż,
• Mąka pszenna,
• Ziemniaki,
• Niektóre owoce, np. banany, jabłka,
• Kawa, herbata,
• Nasiona zbóż.

Dopuszcza się również spożywanie warzyw i owoców zawierających witaminę C, ale jak wspomniano wcześniej najlepiej gdy są one jedzone osobno. Dlatego nie ma potrzeby rezygnować z truskawek, porzeczek, malin, cytrusów, kiszonej kapusty, ogórków kiszonych, natki pietruszki, itd. Jedyne o czym trzeba pamiętać to żeby nie dodawać ich do mięsa, podrobów, jajek i innych bogatych w żelazo składników.

Żelazo to bardzo ważny składnik, zapewniający prawidłowe funkcjonowanie organizmu. Niebezpieczny jest zarówno jego nadmiar, jak i niedobór. Warto zatem kontrolować jego poziom i reagować kiedy normy żelaza u niemowląt , dzieci i dorosłych zostaną przekroczone. Może być to sygnał świadczący o poważnych komplikacji zdrowotnych. Dieta w przypadku nadmiaru żelaza we krwi powinna być bogata w warzywa, owoce oraz nabiał. W codziennym menu należy natomiast ograniczyć spożycie mięsa, jajek i produktów pełnoziarnistych.